2024-03-28T15:09:52Z
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=335
جستارهای سیاسی معاصر
جستارهای سیاسی
2383-1294
2383-1294
1393
5
13
پدیدارشناسی تکنیکهای امام علی (ع) برای صلح (مطالعة موردی عهدنامة مکتوب خطاب به مالک اشتر)
روحاله
اسلامی
وحید
بهرامی عینالقاصی
چکیده
صلح شعاری است که از غایتهای علم سیاست محسوب میشود. برای اینکه صلح از حالت شعاری بیرون بیاید و در واقعیت عینی و وجوه اجتماعی و سیاسی عملیاتی شود نیاز به تکنیک دارد. امام علی (ع) یکی از بزرگان و اندیشمندان اسلامی است که در نامهاش به مالک اشتر، کارگزار خود، شیوههای اجرایی و کاملاً عملی برای رسیدن به صلح را ترسیم میکند. در این پژوهش بر شش تکنیک راهبردی امام علی (ع) در اندرزنامه به مالک اشتر با عنوان: 1. تکنیک متافیزیکی، 2. تکنیک تفهمی و پدیداری، 3. تکنیک تقدم عمل بر دانش (واقعگرایی)، 4. تکنیک نیتخوانی نکردن، 5. تکنیک بردباری و خاموشی خشم و 6. تکنیک تواضع و درویشی اشاره میکنیم و با استفاده از تحلیل محتوای نامه با روش پدیدارشناسی به نقد و ارزیابی اندیشۀ آن بزرگوار در مورد صلح میپردازیم. چهارچوب تئوریک بهکاررفته در این پژوهش تکنیکهای قدرت برگرفته از آثار مارتین هایدگر و میشل فوکو و جورجو آگامبن است، که در مورد اخلاق جایگاهی اندرزنامهنویسی اسلامی به کار گرفته شده است.
کلیدواژهها: پدیدارشناسی
امام علی (ع)
عهدنامۀ مالک اشتر
صلح
2014
11
22
1
17
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1504_5197980ce2461c7af4324a7e76c00f8b.pdf
جستارهای سیاسی معاصر
جستارهای سیاسی
2383-1294
2383-1294
1393
5
13
انسانشناسی و تأثیر آن بر نظم سیاسی مطلوب در اندیشۀ محمدتقی مصباح یزدی
علی
باقری دولتآبادی
نسیبه
نوری
چکیده
در حال حاضر توجه به انسانشناسی و نقش آن در شکل دادن آرای سیاسی متفکران و فیلسوفان بخش مهمی از پژوهشهای حوزۀ اندیشۀ سیاسی را به خود اختصاص داده است. یکی از برجستهترین متفکران حوزوی که آرای سیاسیاش فضای سیاسی کشور را متأثر کرده، آیتالله محمدتقی مصباح یزدی است. سؤال اصلی، که پژوهش حاضر قصد دارد به آن بپردازد، این است که انسانشناسی مصباح یزدی چه تأثیری بر نظم سیاسی مطلوب از نگاه وی داشته است؟ طبق فرضیۀ مقاله، مصباح یزدی در چهارچوب فلسفۀ اسلامی و مشخصاً فلسفۀ متعالیه به ارائۀ انسانشناسی دینی فلسفی مبادرت ورزیده و سپس بر اساس نوع نگاه خود دربارۀ انسان و عقل، به ضرورت وحی و نبوت و از دریچۀ آن به رابطۀ دین و سیاست پرداخته است. برای بررسی این فرضیه از روش هرمنوتیک فلسفی هانس گئورگ گادامر، یعنی توجه به نقش پیشفهمها و پیشفرضها در فهم متن، استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که نقص انسان و عدم کفایت عقلی او برای تأمین سعادتش در نظر آیتالله مصباح یزدی، راه را برای حکومت ولایی در اندیشۀ ایشان باز نموده است.
کلیدواژهها: انسانشناسی
آرای سیاسی
مصباح یزدی
هرمنوتیک
2014
11
22
19
37
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1505_1de958292e2838afa20b1a285f0a6a54.pdf
جستارهای سیاسی معاصر
جستارهای سیاسی
2383-1294
2383-1294
1393
5
13
کاربرد روش تحلیل هرمنوتیک در مطالعات اسلامی
جلال
درخشه
محمدصادق
نصرتپناه
چکیده
هرمنوتیک به عنوان یک روش مستقل، جایگاه ویژهای در حوزۀ تفکر بشری پیدا کرده است. این روش، بهویژه در قرن بیستم، توانسته است دستاوردهای خود را به دیگر حوزههای دانش چون فلسفه، الهیات، علوم اجتماعی، فلسفۀ علم، و ... ارائه کند و بحثهای جدیدی را در آن عرصهها پی افکند.
هرمنوتیک به دو بخش هرمنوتیک فلسفی و هرمنوتیک روشی تقسیم شده است که عمدتاً اولی با گرایش مفسرمحور و دومی با گرایش مؤلفمحور شناسایی میشود. در حوزۀ موضوع این مقاله مهمترین مسائلی که وجود دارند عبارتاند از: کدام نحله از هرمنوتیک قابل استفاده در مطالعات اسلامی است؟ و آیا میتوان بین روش رایج فهم متن در مطالعات اسلامی و هرمنوتیک رابطهای برقرار کرد؟
نویسندگان این مقاله با مطرح کردن امکان برقراری رابطه میان متون دینی و هرمنوتیک قصد دارند نشان دهند چون بهکارگیری هرمنوتیک فلسفی منجر به قرائتهای مختلف از دین و اعتقاد به تأثیر پیشفرضها و در نهایت نسبیگرایی میشود، برای مطالعات اسلامی مناسب نیست، ولی هرمنوتیک روشی و شیوۀ مؤلفمحوری و متنمحوری مستتر در آن با رعایت قواعد و مبانی مقبول هرمنوتیک روشی، صحیحترین راه تفسیر متون دینی در مطالعات اسلامی است
کلیدواژهها: مطالعات اسلامی
هرمنوتیک
تأویل
متن
تفسیر
2014
11
22
39
62
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1506_e2e13a713a3dacb505af3e9858893468.pdf
جستارهای سیاسی معاصر
جستارهای سیاسی
2383-1294
2383-1294
1393
5
13
گفتمان رعیت و راعی در نظام اندرزنامهای دورۀ اسلامی
نیره
دلیر
چکیده
مؤلف پژوهش حاضر درصدد است اصطلاح «رعیت» را از ظهور تا رواج آن در تاریخ ایران میانه بررسی و تبیین نماید. این مفهوم، که مطابق احادیث پیامبر، در آغاز به منظور مسئولیتپذیری به کار رفته، در دورههای بعدی به «اطاعت» و «تبعیت» صرف و سپس به «ملکیت مطلق» تغییر معنا و ماهیت داده است. مدعای تحقیق آن است که نظام اندرزنامهای دورۀ اسلامی، بهخصوص دورۀ سلجوقی، تأثیر بهسزایی در تطور و چرخش مسیر حقوق و مسئولیتها و جایگاه رعیت و راعی داشته است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که اندرزنامهنویسان این دوره در تغییر مفهوم رعیت از مسلمانِ مسئولِ متعهد، که مد نظر حدیث پیامبر اسلام بوده است، به تابعِ صرف حکومتها و ایجاد نظام شبانی تأثیر داشتهاند. این مفهوم به رابطۀ «ملکیت» و «تبعیت» تأویل و بهتدریج در دورههای متأخرتر با تأثیر عوامل دیگر کاملاً به واژهای دگرگونشده با مفهوم «مالکیت صرف» و «تابعیت محض» تبدیل شده است.
کلیدواژهها: رعیت
نظام اندرزنامهای
دورۀ سلجوقی
سیرالملوک
نصیحةالملوک
نظام شبانی
2014
11
22
62
82
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1507_1f723d5ba26513cf3d11ddcb297dce1d.pdf
جستارهای سیاسی معاصر
جستارهای سیاسی
2383-1294
2383-1294
1393
5
13
عدالت در بستر مجادلات تاریخمندی و فراتاریخمندگرایی
طهماسب
علیپوریانی
سید امیرحسین
بنیاشراف
چکیده
نویسندگان مقالۀ حاضر با تکیه بر معرفتشناسی پیشینی و پسینی، در پی بررسی مفهوم عدالت از دیدگاههای مختلف در اندیشۀ سیاسی غرب و اسلام هستند، که نمود آن را میتوان در جدال اندیشهورزی تاریخمند و فراتاریخمندگرایی در بحث عدالت مشاهده کرد. لذا، با انتخاب روش تفهمیِ حامد ابوزید، تلاش شده است تا در دو بخش مجزا و با گزینش اندیشمندانی از سه دورۀ کلاسیک، جدید، و معاصر مغرب زمین از یک طرف و برخی از متقدمین و متأخرین اندیشۀ اسلامی از طرف دیگر، پیشینۀ مجادلات غربی و اسلامی مورد کنکاش قرار گیرد. بدین مفهوم که در بخش غربی آن تأکید خواهد شد که تاریخمندی و فراتاریخمندی مفهوم عدالت در مغربزمین رابطۀ تقریباً اینهمانی با ازلی و مخلوق بودن مفاهیم در ساحت اندیشۀ اسلامی دارد. بر این اساس، سؤال و فرضیۀ تحقیق به شرح ذیل است:
سؤال اصلی: چه نسبتی میان سامان مفهوم عدالت در دو ساحت اندیشهورزی اسلامی و مغربزمین وجود دارد؟
فرضیه: جدالی که در مغربزمین پیرامون تاریخمندی و فراتاریخمندی مفهوم عدالت وجود دارد در قلمرو اندیشۀ اسلامی در ذیل جدالهای ازلی بودن و مخلوق بودن متن مقدس قرار میگیرد.
کلیدواژهها: عدالت
عدالت اسلامی
عدالت عربی
معرفتشناسی
فلسفۀ سیاسی
2014
11
22
83
103
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1508_0b09078bd9fff64d396cb36f674656c2.pdf
جستارهای سیاسی معاصر
جستارهای سیاسی
2383-1294
2383-1294
1393
5
13
بازشناسی اندیشة سیاسی اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی قم
داوود
فیرحی
محمدصادق
پورابراهیم اهوازی
چکیده
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، فضا برای نقد تجدد مهیا گشت و افراد و گروههای زیادی انتقاد از آن را سرلوحة کار خویش قرار دادند. در این میان، «فرهنگستان علوم اسلامی قم» نیز یکی از نحلههایی بود که با شدت و توان و با رویکردی تمدنساز به اسلام، سعی نمود پایههای تمدن اسلامی را در مقابل تمدن غربی استوار سازد. بر این اساس، در تحقیق حاضر برآنیم که اندیشة سیاسی اصحاب «فرهنگستان علوم اسلامی قم» را بررسی نماییم. بدین منظور، روش جماعتگرایی مورد استفاده قرار میگیرد. برای رسیدن به مقصود، غیریتسازی جماعت فرهنگستان با تجدد و نقدهای فرهنگستان به فلسفة اسلامی از نظر خوانندگان خواهد گذشت. همچنین، مبانی فلسفی فرهنگستان (فلسفة شدن اسلامی) معرفی میگردد. در نهایت، تأثیر موارد فوق بر اندیشة سیاسی اصحاب فرهنگستان تبیین خواهد شد.
کلیدواژهها: اندیشة سیاسی
تجدد
ولایت
دین
فلسفة شدن اسلامی
جامعه
جماعت
2014
11
22
105
129
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1509_d323c0cebf88bc1b408564f0aa0991e4.pdf
جستارهای سیاسی معاصر
جستارهای سیاسی
2383-1294
2383-1294
1393
5
13
تجددگرایی در ایران معاصر؛ مطالعۀ موردی: اندیشۀ میرزا ملکمخان ناظمالدوله
فرجالله
علی قنبری
محمدرضا
طاهریان
امیر
اعتمادی بزرگ
چکیده
نخستین رویارویی اندیشهگران ایرانی با تمدن غرب تقریباً در دورۀ قاجار اتفاق افتاد. احساس عقبماندگی و ضعف فکری این اندیشهگران در برابر غرب، اولین رگههای شکلگیری تجددگرایی در ایران را ایجاد کرد. میرزا ملکمخان از مهمترین نمایندگان تجددطلبی در ایران اسلامی است. ملکمخان اندیشهگری است که شالودۀ اندیشه و عمل معاصر را در کنار نخستین منورالفکران ایران بنیان نهاده است. برخی از نویسندگان و مورخان معاصر معتقدند که ملکمخان از لفافۀ اسلام و مسلمانی برای بیان تفکرات سکولاریستی و پیشبرد منافع شخصی خود بهره برده است. سؤال اصلی در این مقاله این است که چه شاخصههایی در تفکرات جریان تجددگرا (ملکمخان به عنوان پیشگام این جریان) وجود دارد که باعث شده است این تفکر در جامعۀ ایرانی پذیرفته نشود؟ در ادامه، این فرضیه اثبات خواهد شد که در حقیقت تاریخ روشنفکری در ایران ذیل تمدن غرب تعریف میگردد و دیگر اینکه اگر پروتستانتیزم در غرب پدیدهای طبیعی و تاریخی در مقطعی خاص از تاریخ غرب است، پروتستانتیزم در ایران نه از روی طبیعت تفکر و روند تاریخ فکری خود، بلکه در برخورد و مواجهه با تمدن غرب آغاز شده و به طور طبیعی با مقاومتهایی از سوی روحانیت و مردم مواجه شده است.
کلیدواژهها: میرزا ملکمخان
تجددطلبی
تمدن غرب
فراموشخانه
اصلاحطلبی
2014
11
22
131
150
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1510_15998a74828cad685f47cf7686d9cebb.pdf