چکیده برغم مباحث گوناگونی که تاکنون پیرامون اولتیماتوم1911 روسیه درگرفته است هنوز درباره برخی از ابعاد این رخداد و نیز مواضع سیاسی برخی از شخصیتهای مهم پیرامون آن ابهامهای جدی وجود دارد و همین ابهامها موجب بروز یک رشته خطاهای تاریخی آشکار شده است. یکی از این خطاها مواضع سیاسی مدرس پیرامون اولتیماتوم است. مواضع او با آنچه که در پارهای از پژوهشهای تاریخی و یا در محافل سیاسی نقل میشود کاملاً تغایر دارد. در فضای پس از انقلاب، مدرس به عنوان یک شخصیت روحانی مستقل و یک سیاستمدار خوشنام و یک چهرۀ آزادیخواه ملی در کانون پژوهشهای تاریخی و مباحث سیاسی قرار گرفت. نگاه مثبت امام خمینی پژوهش در بارهی مدرس را رونق داد. تلاش برای تبدیل مدرس به یک الگوی تاریخی و یک سیاستمدار ممتاز سبب شد تا مسائل غیرواقعی زیادی در همین پژوهشها به ایشان نسبت داده شود. از آن جا که این خطاها در حال تبدیل شدن به حقایق مسلم تاریخی هستند، نگارنده به استناد منابع اصلی و معتبر بازمانده از دورهی اولتیماتوم 1911 میکوشد ضمن نقد دیدگاههای موجود دربارهی مواضع مدرس و نقض روایتهای نادرست و ارزیابی منشاء شکلگیری این روایتها به بازخوانی آنها و طرح روایتهای جایگزین بپرازد.
Readout of Modarres’s political viewpoint in
against Russian ultimatum to Iran 1911
نویسندگان [English]
Ali Reaz mollaiy tavany
چکیده [English]
Russian’s Ultimatum to Iran was important crisis that encounter second period of Iranian parliament in 1911. This crisis finally comes to end this parliament. Although deferent discussions was made about ultimatum at this moment but still deferent aspect of this event is unknown. Still Political Viewpoint of important personal is ambiguous about this ultimatum. Modarres is one of this personal that about him surfaced very historical mistakes Modarres’s political viewpoint in against Russian ultimatum to Iran 1911 is conflict whit that was tolled about him very historian. Modarres as a independent and liberal political personality to be placed in center of historical and political researches after Islamic revolution. Imam Khomeini’s positive viewpoint about modarres increased historical researches about him. Attempting to changed modarres as the great politician and a historical parent to cause a lot of historical unreal questions to him. Unfortunately if we don’t try to critics this data, most of these historical mistakes become to historical fact. This article attempted whit use to of original rescores about of Russian ultimatum to Iran 1911 and analyzed narrations about modarres and critiqued approaches about him. Finally this article gives a alternative narrative.
کلیدواژه‌ها [English]
Key worlds: ultimatum, parliament, Modarres, fifth person commission
مراجع
منابع
اتحادیه، منصوره (1375). مجلس و انتخابات از مشروطه تا پایان قاجاریه. تهران: نشر تاریخ ایران.
ادیب هروی، مجمد حسن (1331). تاریخ پیدایش مشروطیت ایران. مشهد: شرکت چاپخانه خراسان.
اردلان، امان الله (1372). خاطرات حاج عزالممالک اردلان: زندگانی در دوران شش پادشاه. تنظیم و تحشیه باقر عاقلی. تهران: نشر نامک.
باقی، عبدالعلی (1370). مدرس مجاهدی شکستناپذیر. تهران: نشر تفکر.
تاریخ هجوم روس به ایران زمین و نهضت رؤسای دین به کاظمین و خدمات نمایان ایشان در حفظ استقلال ایران 1329 (1331). بغداد: مطبعۀ آداب.
ترکمان، محمد (1370). اسنادی در باره هجوم انگلیس و روس به ایران 1287- 1291ه.ش. تهران: دفترمطالعات سیاسی و بینالمللی.
ترکمان، محمد (1374). آراء، اندیشهها و فلسفۀ سیاسی مدرس. تهران: هزاران.
خمینی، روحالله (1378). صحیفۀ امام. ج 1، 3 و 4. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
دولت آبادی، علی محمد (1390). خاطرات و ملاحظات. به کوشش ایرج افشار. تهران: سخن.
دولت آبادی، یحیی (1362). حیات یحیی. ج1. تهران: عطار و فردوسی.
دولتآبادی، علی محمد (1362). خاطرات سیدعلی محمد دولت آبادی. تهران: فردوسی.
دهخوارقانی، رضا (1356). وقایع ناصری و توضیح مرام. با مقدمه علی سیاهپوش. تهران: دنیا.
رحیمی، مصطفی (1357). قانون اساسی ایران و اصول دموکراسی. تهران: امیرکبیر.
روزنامه مجلس، 12 ذیحجه 1329.
سالور، قهرمانمیرزا (عینالسلطنه) (1377). خاطرات عینالسلطنه. به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار. ج 5. تهران: اساطیر.
سعید، محمدصادق (1380). گزیده اسناد اولتیماتوم روسیه به ایران. تهران: وزارت امورخارجه.
شوستر، مورگان (1344)، اختناق ایران. ترجمه ابوالحسن موسوی شوشتری. با تصحیح و مقدمه و حواشی و اسناد محرمانه منتشر نشده در ایران توسط فرامرز برزگر و اسمعیل رائین. تهران: بنگاه مطبوعاتی صفیعلیشاه.
شهید آیتالله مدرس به روایت اسناد زندۀ تاریخ (1378). تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
طاهری، صدرالدین (1373). یک بررسی تحلیلی از زندگی سیاسی مدرس. تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
ابتدای صفحه