نقض تمامیت‌ارضی ایران پس‌از مشروطه و تحلیل کنش‌های مقاومت‌آمیز علیه آن

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضوهئیت‌علمی‌پژوهشکده‌مطالعات‌اجتماعی، پژوهشگاه

2 دانشجوی‌دکترای تاریخ ایران بعداز اسلام خوارزمی

چکیده

چکیده
این مقاله بر آن است تا ضمن بررسی موارد نقض تمامیت ارضی ایران در دوره زمانی 1324-1329هـ.ق/1906-1912م. چگونگی، ابعاد و زمینه‌های آن، کنش‌های مقاومت‌آمیز مردمی علیه نقض تمامیت ارضی را بر اساس آرای نظری مطرح در علوم اجتماعی مورد مطالعه قرار داده و ویژگی‌های آن را بر شمرد.
بر این اساس مقاله حاضر بعنوان پژوهشی نظری تحلیل، واقعیت‌های تاریخی معتبر را با ارجاع به یافته‌های احصاء‌شده سنت مطالعات علوم‌اجتماعی مقاومت مورد تحلیل قرار‌داده‌است. نتیجه آن‌که تمامیت ارضی ایران در دوره زمانی مذکور توسط دولت‌های روسیه، بریتانیا و عثمانی بطور کوتاه و میان‌مدت مورد نقض قرار‌گرفته و کنش‌های مقاومت‌آمیز مردمی را به‌دنبال داشته است. کنشگران با درک تهدید امنیت ملی و وجود حس تحقیر اجتماعی در برابر قوای متجاوز، نقض تمامیت ارضی را به مثابه نوعی اِعمال قدرت دانسته و در شرایط فقدان نیروی دفاعی قوی، مجلس با‌ثبات، ضعف ساز‌و‌کارهای حکومتی و نابسامانی‌های سیاسی اقتصادی، کنش‌های خود را در قالب تحریم کالاهای کشورهای متجاوز، ترک جشن نوروز، تشکیل اجتماعات اعتراضی، تدوین و ارسال اعتراض‌نامه و ابراز همدردی با ساکنان مناطق مورد تهاجم در تضاد با وضع موجود به منصه ظهور رساندند. استفاده از اشکال روزمره مقاومت، بروز خلاقیت و نیز کنش‌گری در زمان مقتضی از دیگر ویژگی‌های این کنش‌های مقاومت‌آمیز است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Violation of Iran’s Territorial Integrity after Mashrooteh and Sociological Study of Acts of Resistance

نویسندگان [English]

  • Somayeh Sadat shafiei 1
  • Seyede Fateme Soheili 2
چکیده [English]

Researching contemporary history of Iran, this article studies the cases of violation of territorial integrity between1906-1912. Moreover, it scientifically presents public acts of resistance. Resistance studies have a noteworthy background in political sociology and cultural studies. This leads to several eligible features of resistance as an action. Referring to these features, the authors argue that the debated public acts of resistance reveal several characteristics such as: they were eminent in forms of everyday life, they entailed creativity and being on time. They are against the status quo of the time. As an unstable period, it was defined in the shadow of political and territorial interferences and invasions of British, Russian and Atamans’ forces. These brought about a sense of humiliation for Iranians and stimulated them to prohibit foreign goods, forming protest, sending objection declaration, expression of sympathy with under attack residents. Also, they abandoned ceremony of Noroz.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: violation of territorial integrity
  • Power
  • act of resistance
  • everyday life
  • forces of British
  • Russian and Ataman
  • Mashrooteh

مراجع

منابع
آقابخشی، علی، افشاری راد، مینو، (1379)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: چاپار.
افشار یزدی، محمود،(1358)، سیاست اروپا در ایران، ترجمه سید ضیاءالدین دهشیری، تهران: بنیاد موقوفات دکتر افشار یزدی.
ترکمان، محمد،(1370)، اسنادی دربارۀ هجوم انگلیس و روس به ایران (1287 تا 1291هـ.ش)، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
دولت آبادی، یحیی، (1371)، حیات یحیی، تهران: عطار.
رنجبر، محمدعلی، (1389)، فارس از مشروطیت تا جنگ جهانی اول، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
سایکس، سرپرسی، (1380)، تاریخ ایران، ترجمه سید محمد تقی فخر داعی گیلانی، تهران: افسون.
شریف کاشانی، محمد مهدی، (1362)، واقعات اتفاقیه در روزگار، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، تهران: نشر تاریخ ایران.
شمیم، علی اصغر، (1362)، ایران در دوره سلطنت قاجاریه، تهران: بهزاد.
کتاب نارنجی (گزارش های سیاسی وزارت خارجه روسیه تزاری درباره انقلاب مشروطه ایران)، (1367)، ج1، به کوشش احمد بشیری، تهران: نشر نور.
کتاب نارنجی، (1368)، ترجمه پروین منزوی، تهران: کتاب پرواز.
کسروی، احمد، (1383)، تاریخ مشروطه ایران، تهران: امیرکبیر.
محمود، محمود، (1353)، تاریخ روابط سیاسی ایران وانگلیس در قرن نوزدهم، ج8، تهران: شرکت نسبی اقبال و شرکا.
معاصر، حسن، (1352)، تاریخ استقرار مشروطیت در ایران (مستخرجه از اسناد محرمانه وزارت امورخارجه انگلستان). ج1، تهران: ابن سینا.
نجفی، موسی (1393)، اندیشه تحریم و خودباوری، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
نجفی، موسی ، (1378)، اندیشۀ سیاسی و تاریخ نهضت حاج‌آقا نورالله نجفی، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
نجفی، موسی ، (1367)، «تاریخ مبارزات سیاسی روحانیت و مرجعیت شیعه (4)»، نور علم، دوره سوم، شماره سوم، شماره27، ص109-92.
نوایی، عبدالحسین، (2535)، دولت‌های ایران از آغاز مشروطیت تا اولتیماتم، تهران: بابک.
نیکیتین، باسیل، (1329)، ایرانی که من شناختم، ترجمه ونگارش فره وشی (مترجم همایون سابق) ، تهران، کانون معرفت.
وحید مازندرانی، غلام علی، (1328)، قرارداد 1907 روس و انگلیس راجع به ایران، تهران: کتابخانه سقراط.
همایون کاتوزیان، محمد علی، (1391)، ایرانیان دوران باستان تا دوره معاصر، ترجمه حسین شهیدی، تهران: مرکز.
ساعد، نادر،(1383)، «مفهوم تمامیت ارضی در نظم حقوقی بین المللی»، در پژوهش حقوقی، شماره هفتم، آذر1383.
مجموعه اسناد 23/13/143/2 -  2/15/145/2 مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ایران.
اسناد 1325، [کارتن21، پرونده 12]- [کارتن10، پرونده5]-  مرکز اسناد وزارت امور خارجه ایران.
اسناد 1328، کارتن21، پرونده4 مرکز اسناد وزارت امور خارجه ایران.
اسناد 1329، کارتن، 36، پرونده 17. مرکز اسناد وزارت امور خارجه ایران.
اسناد شماره 1-20719-296، 8-20719-296،  9-20719-296،  13-20719-296، 2-20962-269،  3-20962-269، 4-20962-269، 5-20962-269، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
سند 34394 موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
روزنامه انجمن تبریز، جلد اول سال اول شماره 1-149 سال دوم شماره14-1، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی: تهران، 1374.
روزنامه انجمن تبریز، جلد دوم سال دوم، دوره اول شماره32-15، دوره دوم شماره32-1، سال سوم شماره 36-1، تهران: کتابخانه جمهوری اسلامی ایران، 1376.
روزنامه انجمن مقدس ملی اصفهان، دوره اول از سال 1324الی 1326هـ.ق، به اهتمام محمد علی چلونگر، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، 1385.
روزنامه ایران‌نو، کتابخانه و اسناد رقمی (دیجیتال) سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
روزنامه حبل المتین کلکته، سال 14-22 ، «لوح مطبوعات فارسی ایران» تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
روزنامه مجلس، سال 1-5، «لوح مطبوعات فارسی ایران» تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
 
Carr, C. Lynn(1998). Tomboy Resistance and Conformity: Agency in Social Psychological gender Theory. Gender & Society No.12: pp528-553.
De Certeau Michel (1998) The Practice Of Everyday Life, In John Storey (Ed.) Cultural Theory and Popular Culture: A Reader , London: Prentice Hall.
Fisk, John (1994) Television Culture, London: Routledge.
Foucault,(1979).The History of Sexuality, translated by Robert Harley, New York, Vintenage Book.
Hollander, Jocelyn A & Einwohner, Rachel(2004), Conceptualizing Resistance, Sociological Forum, Vol. 19, No. 4. pp.533-554.
Kelley, Robin D.G (2002) in Cultural Resistance Reader by Duncombe,London: Verso.
Modigliani, Andre & Francois Rochat(1995). The Role of Interaction Sequences and Timing of Resistance in shaping obedience and Defiance to Authority, Journal of Social Issues No.51: pp107-123.
Profit, Norma Jean(1996). Battered Women as victims and Survivors: Creating space for Resistance, Candian Social Work Review/Revue Canadienne De Service Socia l No.13: pp23-28.
Scott (2002) Every day Resistance in Cultural Resistance Reader by Duncombe,London: Verso.
Swartz, David (1997), Culture & Power, University of Chicago press Ltd, London.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار