فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته و تحول مفهوم حاکمیت در روابط بین‌الملل

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل تربیت مدرس

چکیده

چکیده
اکثریت آثار موجود در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته و تحول مفهوم حاکمیت بیشتر به چالش‌های پیشروی حاکمیت نظر داشته‌اند. اما تحقیق حاضر به دنبال چگونگی تأثیر این فناوری‌ها بر تحول مفهومی حاکمیت است. این مفهوم ضمن داشتن تعاریف گوناگون، در برهه‌ای از زمان بسط یافته و هر موضوعی را در صلاحیت خود دانسته و در برهه‌ای دیگر تحت تأثیر پدیده یا عاملی خاص قبض یافته است. بررسی یاد شده، ضمن تبیین و توضیح مفهومی حاکمیت، به عصر اطلاعات می‌رسد و فرضیه خود را اینگونه مطرح می‌سازد که فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته با دسترسی آزاد و گسترده افراد به اطلاعات و افزایش آگاهی آنها، و با کاهش چشمگیر هزینه‌ی پردازش و انتقال اطلاعات، زمینه بروز کنشگران جدید را فراهم ساخته و با توانا ساختن این کنشگران (الگوهای جدید اقتدار)، باعث می‌گردد حاکمیت، آن مفهوم سنتی خود (مطلق، تقسیم‌ناپذیر و دایمی بودن) را از دست دهد و بیشتر معنای مسئولیت به خود بگیرد. در مورد تاثیرگذاری فناوری‌ها بر مفهوم تحولی حاکمیت می‌توان قائل به تمییز بین دو نوع حاکمیت قانونی و عملیاتی گردید؛ اولی به وسیله انقلاب اطلاعاتی کمتر به چالش کشیده شده، اما دومی از لحاظ تکنیکی و هم از لحاظ هزینه با چالش اساسی مواجه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Advanced Information and Communication Technologies and development of Sovereignty concept in International Relations

نویسندگان [English]

  • Ahmad Soltani Nejad 1
  • Mohsen Eslami 1
  • Mohammad zaman Rastgoo 2
چکیده [English]

The majority of literature in studying the impact of advanced communication and information technology on the concept of sovereignty have concerned the challenges facing the sovereignty. The main focus of this study is to survey how new technologies have developed and brought changes into the concept of sovereignty. The concept has had different definitions: sometimes has been extended to include any subject, but at another time under the influence of certain phenomena viewed as limited.This study , explaining the concept of sovereignty, extends to information era and makes a hypothesis that the advanced communication and information technology , providing people with  free access to information and increased awareness and reducing the cost of process and transmission of information, Has paved the way  for the emergence of new actors in International Relations. With the empowerment of these new actors, the sovereignty lost its traditional sense (absolute, indivisible and permanent) and developed into responsibility. In regard to the impact of technologies on the concept of sovereignty, we can distinguish between two types of sovereignty:  legal and operational sovereignty. The paper concluded that the constitutional sovereignty has been challenged by the information revolution while the operational sovereignty has faced enormous technical and cost challenges.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: advanced information and communication technology (AICT)
  • Sovereignty
  • new actors
ابن خلدون، عبدالرحمن (1390). مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، جلد اول، نشر الکترونیک.
ارگانسکی، ا.ف.ک (1348). سیاست جهان، ترجمه حسین فرهودی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اسلامی، محسن (1381).«تکنولوژی اطلاعات –IT- امنیت جمهوری اسلامی: تهدید یا فرصت»، مطالعات دفاعی و امنیتی، زمستان، شماره 33، صص 125-144.
اسلامی، محسن (1381).«تکنولوژی اطلاعات و حاکمیت»، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، فروردین و اردیبهشت، شماره 176- 175، صص 78-89.
اشمیت، برایان سی(1390). «آنارشی، سیاست جهانی و تولد رشته: روابط بین‌الملل آمریکایی، نظریه کثرت‌گرا و افسانه‌ی آرمان‌گرایی بین دو جنگ» در کتاب نظریه‌ی روابط بین‌الملل: پیشینه و چشم انداز، ترجمه عبدالعلی قوام، سید احمد فاطمی نژاد و سعید شکوهی، تهران: نشر قومس.
انصاری، باقر و شیما عطار (1392). «حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی مجازی»، مجله پژوهش‌های حقوقی(علمی- ترویجی)، شماره 23، صص113 - 137.
بیلیس، جان و اسمیت، استیو (1392). جهانی شدن سیاست: روابط بین‌الملل در عصر نوین ( زمینه تاریخی، نظریه‌ها، ساختارها و فرایندها)، ترجمه ابوالقاسم راه چمنی و دیگران، جلد 1 و 2، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران، چاپ سوم.
پستمن، نیل (1381). تکنوپولی، تسلیم فرهنگ به تکنولوژی، ترجمه صادق طباطبایی، تهران: انتشارات اطلاعات.
جکسون، رابرت و گئورگ سورنسون(1390). درآمدی بر روابط بین‌الملل، ترجمه مهدی ذاکریان، احمد تقی زاده و حسن سعید کلاهی، تهران: نشر میزان.
رحمان‌زاده، سید علی (1389). «کارکرد شبکه‌های ‌اجتماعی در عصر جهانی شدن»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن، دوره 1، شماره 1، 49-78.
روحانی، حسن (1382). « مفهوم جدید حاکمیت ملی یا فرسایش حاکمیت ها»، مجله راهبرد، شماره 28، 7- 34.
رهبر، عباسعلی و فاطمه اسماعیلی (1389). «انقلاب ارتباطات و تحول در حوزه عمومی»، فصلنامه سیاست مجله پژوهش حقوق و سیاست (علمی - ترویجی)، سال 12، شماره 30، صص133-168.
زین‌العابدین، یوسف و زهرا شیرزاد (1388). «تحولات ژئوپلیتیکی حاکمیت»، فصلنامه علمی- پژوهشی جغرافیای انسانی، سال اول، شماره 4، 95-103.
سلطانی‌نژاد، احمد و مسعود موسوی شفایی و الهام اسدی (1392). « تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در دهه 1380»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال هشتم، شماره 2، 79-112.
سلیمی، حسین (1383). فرهنگ‌گرایی، حقوق بشر و جهانی شدن، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
صدوقی، مرادعلی (1382). تکنولوژی اطلاعاتی و حاکمیت ملی، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
طاهری، ابوالقاسم (1382). «فناوری ارتباطی و اطلاعاتی؛ جهانی شدن و پیامدهای سیاسی آن»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، صص7-38.
عالم، عبدالرحمان (1383). تاریخ فلسفه سیاسی غرب؛ عصر جدید و سده نوزدهم، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
عالم، عبدالرحمان (1391). بنیادهای علم سیاست، تهران: نشر نی.
عسگرخانی، ابو محمد و منصوره روستایی (1389). «جنگ نرم رسانه‌ای و حاکمیت ملی»، فصلنامه سیاست مجله پژوهش حقوق و سیاست (علمی - ترویجی)، سال 12، شماره 30، صص241-262.
غفاری، مسعود و محمد لعل علیزاده (1390).« تاثیر تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی بر مولفه‌های سیاسی حاکمیت ملی با بررسی موقعیت ایران»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 41، شماره 1، 189-207.
کاستلز، مانوئل (1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، ترجمه حسن چاوشیان، جلد دوم، تهران: انتشارات طرح نو.
کیتی‌شیایزری، کریانگ ساک (1383). حقوق بین‌المللی کیفری، ترجمه بهنام یوسفیان و محمد اسماعیلی، تهران: انتشارات سمت.
گوگل (1392). «اطلاعات جغرافیایی جهان را در دستان خود داشته باشید» پایگاه گوگل.
مستقیمی، بهرام (1385). « فناوری اطلاعات و حاکمیت»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 71، صص 221- 251.
مشیرزاده، حمیرا (1390). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: انتشارات سمت.
مشیرزاده، حمیرا و نبی الله ابراهیمی (1390). تحول مفاهیم در روابط بین الملل، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ دوم.
معصوم زاده کیائی، میر احمد (1379). «حاکمیت دولت ها در عصر شرکت‌های ‌چند ملیتی»، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 156-155، صص114-123.
موسی زاده ، رضا (1378). حقوق بین الملل عمومی 1-2، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
نای، جوزف (1386). «منافع قدرت نرم»، ترجمه ناصر بلیغ، فصلنامه مطالعات بسیج، سال 10، شماره 36، صص107-115.
نورمحمدی، مرتضی (1391). «تأثیر فناوری‌های ‌اطلاعات و ارتباطات بر کنشگران عرصه امنیت جهانی»، فصلنامه پژوهش‌های خاورمیانه، سال اول، شماره 1، صص 167-192.
وحیدی، موسی‌الرضا (1386). «فراتکنولوژی و تحول مفهوم قدرت در روابط بین الملل»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال دهم، شماره 4، صص 697-724.
ویلیامز، مارک (1379).«بازاندیشی در مفهوم حاکمیت؛ تأثیر جهانی شدن بر حاکمیت دولت»، ترجمه اسماعیل مردانی گیوی، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 156- 155، صص 132-141.
وینسنت، اندرو (1371). نظریه‌های دولت، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
 
Abele, Robert P. (2014). “Globalization, Self Determination and the End of State Sovereignty”, Global Research, available at: (http://www.globalresearch.ca(.
Aghaei, Sareh, Nematbakhsh, Mohammad Ali and Hadi Khosravi Farsani (2012). ”Sovereignty of states in the information age: Erosion or consolidation” International Journal of Web & Semantic Technology (IJWesT) Vol.3, No.1, January, P1-10.
Annan, Kofi. A (1999). “Two concepts of sovereignty”, the economist, 18 September 1999.
Calabrese, Andrew, (1999) "Communication and the end of sovereignty?” info, Vol. 1 Iss: 4, pp.313 – 326.
Diouma, Bah Mamadou (2000).”Sovereignty of states in the information age: Erosion or consolidation” Ma, Kebangsaan Malaysia Bangi, Malaysia.
Drake, William and Paul Bracken (2000). ”The Political/Governmental Dimension of the Information Revolution”, in The Global Course of the Information Revolution: Political, Economic, and Social Consequences Proceedings of an International Conference, Rand Corporation, availbale at: (http://www.rand.org/pubs/conf_proceedings/CF154.html).
Klassen, Nathan (2005). ” State Autonomy and Encryption: An Examination of Technology's Ability to Impact State Autonomy”, Journal of Military and Strategic Studies, fall, Vol. 8, Issue 1, pp.1-25.
Kumar, Sangeet (2010). “Google Earth and the nation state Sovereignty in the age of new media”, Global Media and Communication, volume 6, no 2.
Lamer, Wiebke (2012). “Twitter and Tyrants: New Media and its Effects on Sovereignty in the Middle East”, Arab Media & Society (16), Accessed October
Perritt, Henry H. (1998).”The Internet as a Threat to Sovereignty? Thoughts on the Internet's Role in Strengthening National and Global Governance” Indiana Journal of Global Legal Studies, no5.
Rosenau James N. and Singh J.(2002). Information technologies and global politics: The changing scope of power and governance, New York: State University of New York Press.
Sassen, Saskia (1996).Losing Control? Sovereignty in an Age of Globalization, NewYork, NY: Columbia University Press.