نسبت نظام مردم‌سالاری دینی با تمدن غرب (تمدن موجود) و تمدن مهدوی(تمدن موعود)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم‌سیاسی و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

2 دکترای علوم سیاسی از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در چند دهه­ی اخیر، نظام مردم سالاری دینی، به مثابه­ی نظام سیاسی برآمده از آموزه­های اسلامی، مورد توجه متفکران در حوزه­های مختلفِ علوم انسانی قرار گرفته و از زوایا و رویکردهای گوناگون بدان نگریسته شده است. یکی از رویکردهایی که کمتر مورد توجه قرار گرفته، رویکرد تمدنی است؛ بدین معنا که این نظام به مثابه­ی بخشی از سیر تکاملی انقلاب اسلامی، چه ظرفیت­هایی برای شکل­گیری تمدن اسلامی دارد؟ در این مقاله، با رویکردی تمدنی و روش ترکیبی توصیفی علّی، رهیافت­های مختلف در نظام­های مردم سالار بررسی شده و با اتخاذ رهیافت «هستی شناختی»، به بررسی ظرفیت­ها و مؤلفه­های تمدن­ساز در نظام مردم سالاری دینی می­پردازد. بر اساس این رهیافت، تمدن اسلامی و نظام مردم سالاری دینی همانند دوایر متحدالمرکز، دارای هسته­ایی واحد بوده که همان ساماندهی، تعالی و تکامل روابط و مناسبات انسانی است. چنین تمدنی از جهت ویژگی­های عمومی تمدن­ها، همانند عقلانیت، نظم و امنیت، با تمدن غرب مشترک بوده؛ اما بنیان­های معرفتی و هستی­شناسی متفاوتی خواهد داشت. از طرفی، تمدن­اسلامی در دوران غیبت نسبت به تمدن موعود مهدوی، به دلیل عدم حضور انسان کامل، در وضعیت حداقلی می­باشد. نظام مردم­سالاری دینی که در میانه­ی دو تمدن موجود و موعود قرار گرفته، می­تواند به عنوان مدلی انتقالی، به شکل­گیری تدریجی تمدن­اسلامی کمک شایانی نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Survey of Role of Religious Democracy in the Formation of Islamic-Iranian Civilization

نویسندگان [English]

  • Mousa Najafi 1
  • Batoul Yousefi 2
چکیده [English]

In the last few decades, the system of religious democracy, as a political system based on Islamic teachings, has been considered by thinkers in different fields of human sciences and has been viewed from different angles and approaches. One of the less-regarded approaches is the civilization approach, which means that this system, as part of the evolution of the Islamic Revolution, has the capacity to form Islamic civilization? In this research, in a civilization approach, various approaches in democratic systems are examined and, by adopting a "ontological" approach, examines the capacities and components of civilization in the system of religious democracy. Based on this approach, Islamic civilization and the system of religious democracy, like the centralized circles, have a single nucleus that is the organization, perfection and development of human relations. Therefore, the advancement of the religious democratic system on the basis of human nature and Islamic identity has led to the formation and development of civilization and facilitates the process of civilization. Such a civilization, in common with the general features of civilizations, such as rationality, order, and security, is common to Western civilization, but it has different epistemological and ontological foundations. On the other hand, Islamic civilization in the absence of Mahdi's promised civilization, in the absence of a complete human being, is in a minimal state. The system of religious democracy, which is in the midst of two existing civilizations, can serve as a transitional model for the gradual formation of Islamic civilization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • CIVILIZATION
  • Islamic Civilization
  • Democracy
  • religious democracy
  • Islamic Revolution
ابوطالبی، مهدی(1391). «بررسی و نقد رهیافت هستی شناختی به دموکراسی و امکان پذیر نبودن مردم سالاری دینی». فصلنامه انقلاب اسلامی، تابستان 1391، شماره 29 .
انصاری، منصور(1384). دموکراسی گفتگویی(امکانات دموکراتیک اندیشه­های میخائیل باختین و یورگن هابرماس). تهران: نشر مرکز.
بابایی، حبیب الله(1393). کاوش­های نظری در الهیات و تمدن. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
جمالی، مصطفی(1392). استمرار انقلاب به کدام روایت. قم: فجر ولایت.
جوادی آملی، عبدالله(1392). فطرت در قرآن(تفسیرموضوعی قرآن کریم).  قم: نشر أسراء.
حاجیانی، ابراهیم(1388). جامعه شناسی هویت ایرانی. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک.
داوری اردکانی، رضا(1378). هیدگر و گشایش راه تفکر آینده. تهران: هرمس.
داوری اردکانی، رضا(1389). فرهنگ خرد و آزادی. تهران: نشر ساقی.
داوری اردکانی، رضا(۱۳۸۴). ما و راه دشوار تجدد. ت‍ه‍ران‌ : س‍اق‍ی‌ ‏‏.
رجایی، فرهنگ(1382). مشکله هویت ایرانیان امروز:ایفای نقش در عصریک تمدن و چند فرهنگ. تهران: نشر نی.
رهدار، احمد(1393). «تأملی در امکان، مفهوم و ماهیت تمدن اسلامی در عصر غیبت».  نقد و نظر، سال نوزدهم، پائیز 1393، شماره 75.
سبحانی، محمد تقی(1393). «ظرفیت­های دانش کلام در مطالعات تمدنی». نقد و نظر، سال نوزدهم، پائیز 1393، شماره 75.
مطهری، مرتضی(1368). مجموعه آثار. ج 2 . قم: صدرا
مظاهری، ابوذر(1393). افق تمدنی آینده انقلاب اسلامی. اصفهان: آرما.
میراحمدی، منصور(1388). «مردم سالاری دینی؛ امکان یا امتناع مفهومی». مجموعه مقالات دومین همایش مردم سالاری دینی. ج1(مبانی نظری). به کوشش محمدرضا مرندی. قم: نشر معارف.