مفهوم حکومت قانون از دیدگاه میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه آزاد تهران مرکز

2 استاد دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، گروه تاریخ

3 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز، گروه تاریخ

10.30465/cps.2019.3533

چکیده

مقاله حاضر به بحث در باره مفهوم حکومت قانون از نظر میرزاملکم خان ناظم‌الدوله می‌پردازد. با اینکه درباره زندگی، روزنامه و آثار او کتاب‌ها و مقالات زیادی نوشته شده، لیکن تاکنون به این پرسش اصلی پاسخ داده نشده است که آیا ملکم‌خان به ماهیت، مبانی حقوقی و الزامات سیاسی حکومت قانون نظیر حقوق اساسی و تفکیک قوا آگاهی داشت یا خیر؟ تاکنون گفته شده او و برخی دیگر از روشنفکران عصر قاجار تحت تأثیر اندیشه‌های دوره روشنگری فرانسه قرار داشته‌اند. فرضیه مقاله حاضر این است که چنین چیزی وجود خارجی نداشته است، برای تبیین موضوع یکی از مهم‌ترین منابع آن عصر یعنی روح القوانین معیار قرار داده شده، تا معلوم شود برخلاف اصحاب دوره روشنگری که مبانی فلسفی، حقوقی و سیاسی مشخصی برای نظریات خویش داشته‌اند، روشنفکرانی مثل میرزاملکم خان بنیاد فکری استواری در زمینه ارائه نظریه حکومت قانون ارائه نداده‌اند. روش تحقیق این مقاله مبتنی بر تحلیل گفتار(Analyze of Discourse) و بررسی تطبیقی اندیشه‌های منتسکیو و ملکم‌خان است تا نشان داده شود اندیشه حکومت قانون در نزد این دو تفاوت ماهوی با یکدیگر داشته‌اند و ملکم‌خان به الزامات فلسفی و مبانی سیاسی نظریه حکومت قانون آگاهی نداشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Concept of the Rule of Law in the Viewpoints of Mirza-Malkam Khan Nazim al-Dawlah

نویسندگان [English]

  • Akram Salehi Hikoui 1
  • Hossein Abadian 2
  • Ne’mat Ahmadi Nasab 3
1 Ph. D. Student of Islamic Iran History in Islamic Azad University, Central Branch
2 Ph. D. Student of Islamic Iran History in Islamic Azad University, Central Branch
3 Assistant Professor in Department of History in Islamic Azad University, Central Branch
چکیده [English]

This article discusses the concept of the rule of law in the Mirzamalkam Khan Nazem al-Dawlah viewpoints. Although many books and articles have been written about his life, his newspaper and publications, but this main question has not been answered that whether Malakm Khan knew anything about the foundation, legal basis, and political requirements of the rule of law or not? The requirements such as the basic rights and separation of the forces. It has been said that he and some other intellectuals of the Qajar era have been influenced by the thoughts of the Enlightenment period of France. The hypothesis of the present article is that such a thing has not been existed, in order to explain the subject, one of the most important sources of that age, The Spirit of the Laws, has been considered to show in the contrary of the Enlightenment philosophers, which have had certain legal and political foundations for their views, Intellectuals such as Mirzamalkam Khan did not provide a solid foundation for providing the theory of the rule of the law.
The methodology of this paper is based on Analysis of Discourse and a comparative study of the ideas of Montesquieu and Malakm Khan in order to show that the idea of the rule of law has major differences with each other, and Malkam Khan has not been aware of the philosophical requirements and the political foundations of the rule of law theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Montesquieu
  • Mirza Malkam Khan
  • the Rule of Law
  • Basic Rights
  • Constitution
  • ivine Rights
  • Costume

مراجع

آبراهامیان، یرواند .(1377). ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و دیگران .چاپ دوم، تهران، نی.
آجودانی، ماشاءالله (1382)، مشروطه ایرانی، تهران، اختران.
آخوندزاده .میرزا فتحعلی (1351)مقالات .گردآورنده باقر مومنی.تهران ،انتشارات آوا.
آخوندزاده .میرزا فتحعلی (1355).مقالات فارسی،به کوشش محمدزاده ،تهران ،انتشارات نگاه .
آدمیت، فریدون (1340)، فکر آزادی و مقدمه مشروطیت، تهران، سخن.
 آدمیت، فریدون (1349) .اندیشه های میرزافتحعلی آخوندزاده، چاپ اول. تهران. انتشارات خوارزمی.
آدمیت، فریدون (1354)، ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، تهران. پیام.
آدمیت، فریدون.(1351).اندیشه ترقی و حکومت قانون(عصر سپهسالار). تهران، خوارزمی.
استوارت میل، جان (1389)، حکومت انتخابی، ترجمه علی رامین، نشر نی.
برونوفسکی، ج؛ و مازلیش، ب. (1383)، سنت روشنفکری در غرب، ترجمه لی لا سازگار، تهران، آگه.
بن فارس، احمد. (1404ق.) معجم مقابیس اللغه، ج4، قم، مکت الاعلام الاسلامی.
البوطی، محمدسعید رمضان، (1384)، مصلحت و شریعت، ترجمه علی اصغر افتخاری، تهران، گام نو.
پازارگاد ، بهاءالدین (1359)،تاریخ فلسفه سیاسی، جلد 2 . تهران .چاپ گلشن.
جونز، ویلیام تامس(1383)، خداوندان اندیشه سیاسی، ترجمه علی رامین، جلد دوم،تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
حائری، عبدالهادی(1360). تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، چاپ دوم، تهران، امیرکبیر.
دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج16،
رائین، اسماعیل (1353)، میرزاملکم خان و کوشش او، تهران، صفیعلیشاه.
راسخ،محمد وبخشی زاده،فاطمه.(1392).پیش زمینه مفهوم قانون در عصر مشروطه:از مالک الرقابی تا تنظیمات، مجله حقوقی دادگستری، شماره 83.
راغب اصفهانی. (1412ق.) المفردات فی غریب القرآن، دمشق-بیروت، دارالقلم.
روسو، ژان ژاک.(1368) .قرارداد اجتماعی، ترجمه غلامحسین زیرک زاده، چاپ هفتم، تهران، انتشارات ادیب.
سبزواری، هادی بن مهدی (1395)، شرح اسماءالحسنی، ترجمه علی شیخ الاسلامی، قم، کتاب عقیق.
شرتونی، سعید. (1403 ق.). اقرب الموارد، ج2. قم، کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی.
طباطبایی، جواد .(1373).زوال اندیشه سیاسی در ایران. تهران،انتشارات کویر.
طباطبایی، سیدجواد (1386)، نظریه حکومت قانون در ایران، تهران، ستوده.
طباطبایی، سیدجواد. (1393). تاریخ اندیشه سیاسی جدید در اروپا، جلد نخست، دفتر سوم، تهران. مینوی خرد.
فیومی، احمد بن محمد. (1414 ق.). المصباح المنیر فی غریب شرح الکبیر للرافعی، قم، مؤسسه دارالهجره.
الگار، حامد (1369)، میرزاملکم خان، ترجمه جهانگیر عظیما، تهران، شرکت سهامی انتشار.
لیدمان، سون اریک،(1386) تاریخ عقاید سیاسی، ترجمه سعید مقدم، چاپ سوم، تهران، انتشارات اختران.
مستشارالدوله .میرزا یوسف خان.(1386). رساله یک کلمه، به کوشش علیرضا دولتشاهی، تهران.
منتسکیو ، شارل لویی(1387) نامه های ایرانی، ترجمه محمد مجلسی، چاپ اول، تهران، انتشارات دنیای نو.
منتسکیو ، شارل لویی، (1349)روح القوانین، ترجمه علی اکبر مهتدی، چاپ ششم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
میرزا ملکم خان ناظم الدوله، (1388). مجلس تنظیمات در رساله‌های میرزا ملکم خان ناظم الدوله،گردآوری حجت‌الله اصیل، تهران، نی
میرزا ملکم خان ناظم الدوله،(بی تا ).مجموعه آثار میرزا ملکم خان، به کوشش محمد محیط طباطبایی، تهران، علمی.
میرزاملکم خان (1327) .مجموعه آثارمیرزاملکم خان، تهران، کتابخانه دانش.
نهج البلاغه. (1353)، به کوشش فیض الاسلام، بی جا، بی تا.
هگل، گ. ف. و، (1354)، خدایگان و بنده، با مقدمه الکساندر کوژو، ترجمه حمید عنایت، تهران، خوارزمی.
 
Benoít, Dubreuil (2010). Human Evolution and the Origins of Hierarchies: The State of Nature. Cambridge University Press.
Frank Bealey, Frank, ed. (1999),The Blackwell dictionary of political science: a user's guide to its terms. Wiley-Blackwell.
Grant, A. J, (1930) The Great Social and Political Ideas of Some Great French Thinkers of the Age of Reason, ed. By F. J. C. Hearnshow, London,
Weinrib, Ernest J. (2010), A companion to philosophy of law and legal theory. Ed. Dennis Michael Patterson. Wiley-Blackwell.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار