این مقاله با در نظر گرفتن سه دوره زمانی مختلف در کنش سیاست خارجی امام خمینی(ره)، تلاش دارد تا با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوا در ادبیات گفتاری ایشان در مجموعه 22 جلدی صحیفه امام، سامانه مربوط به الگوی‌های رفتار سیاست خارجی ایشان طی هر یک از این ادوار سه‌گانه و نیز نحوه تعامل آن‌ها با یکدیگر را طرح‌ریزی نماید. بر این اساس، منطق اقدام ایشان در عرصه سیاست خارجی در سه قالب متعامل «عدم تعهدگرایی ملت‌محور»، «آرمان‌گرایی امت‌محور» و «آرمان‌گرایی امت ـ ملت محور» تبیین گردیده است.
بر اساس یافته‌های این پژوهش، الگوی سیاست خارجی امام خمینی(ره)، با بهره‌گیری از ویژگی‌هایی چون ترتب، تدرج و وسع، در پی ایجاد نوعی رابطه تعاملی بین نگاه واقع‌بینانه و آرمان‌گرایانه به سیاست خارجی است تا از این طریق به بهترین شیوه میان تحصیل مصالح ملی و نیز پیگیری مصالح امت‌محور ایجاد توازن نماید. بر این اساس، آنچه از منظر امام خمینی(ره) اهمیت بیشتری می‌یابد، حفظ و صیانت از اصول اساسی و بنیادین اسلام و نیز ارزش‌های ملی‌گرایانه به‌عنوان پایگاهی برای حفظ و نشر ارزش‌های اسلامی در عرصه سیاست خارجی است که این مهم از طریق ایجاد نوعی توازن میان اهداف ملت‌محور و اهداف امت‌محور در عرصه روابط خارجی میسر می‌شود.
The Triple Dynamic Interactive Model of Foreign Policy based on Imam Khomeini’s View
نویسندگان [English]
Mohammad Mahmoodikia
Assistant Professor at Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution
چکیده [English]
This article with recognizing the three different periods in Imam Khomeini’s foreign policy and with using the content analysis method, attempts to show the Imam Khomeini’s model of behavior in his foreign policy actions. Accordingly, his logic of action in this periods is described in three forms of “Nation oriented non-alignment”, “Ummah oriented idealism” and “Nation-Ummah idealism”.
Based on the findings of this research, Imam Khomeini’s foreign policy model with using such a characteristics as graduation and expansion, is seeking to a kind of interactive relationship with a realistic and idealistic views to foreign policy, which can used to earn the national and ummah interests in the best way. Accordingly, what that is important here, is to preserve fundamental Islamic and internal principles in field of foreign policy based on his views, which needed to balance between nation oriented and ummah oriented goals in field of foreign policy.
کلیدواژه‌ها [English]
Imam Khomeini, foreign policy, idealism, non-alignment, national and ummah interests
مراجع
خمینی، (امام) روح‌الله (1376). شرح دعای سحر، ترجمه سید احمد فهری، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
خمینی، (امام) روح‌الله (1377). شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهراان: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
خمینی، (امام) روح‌الله (1378). صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
دهشیری، محمدرضا (1391). بازتاب مفهومی و نظری انقلاب اسلامی ایران در روابط بین‌الملل، چاپ دوم، تهران: علمی فرهنگی.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1387). «سیاست خارجی رهایی‌بخش: نظریه انتقادی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، 22(2): 328-301.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1389). «چگونگی و چیستی نظریه اسلامی روابط بین‌الملل»، پژوهشنامه علوم سیاسی، 5(2): 150-123.
رمضانی، روح‌الله (1388). چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمه علیرضا طیب، چاپ ششم، تهران: نشر نی.
سلیمانی، رضا (1392). «تبیین‌پذیری رویکرد سیاست خارجی انقلاب اسلامی در پارادایم‌های اصلی روابط بین‌الملل»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره 8: 23-1.
متقی، ابراهیم (1389). «شاخص‌ها و کارکرد سیاست خارجی تعامل ضد نظام سلطه»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال هشتم، شماره 30: 210-179.
یزدانی، عنایت‌الله و دیگران (1391). «بررسی ابزارها و شیوه‌های صدور انقلاب اسلامی ایران (با تأکید بر اندیشه‌های امام خمینی(ره))، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 1(1): 278-247.
ابتدای صفحه