قانون احزاب و نسبت آن با کارآمدی حزبی در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

2 کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

کارآمدی حزبی از ارکان مهم توسعه سیاسی به شمار می آید. یکی از وجوه کارآمدی حزبی مربوط به نوع قوانین حزبی است. کنث جاندا از جمله نظریه پردازان این حوزه در نظریه خود به پنج مدل قانون حزبی پرداخته که هر یک، شرایط ایجابی و سلبی خاصی را پیش روی احزاب قرار می دهند. پژوهش حاضر در پی بررسی وضعیت کارآمدی حزبی در جمهوری اسلامی ایران است ضمن اینکه یکی ازدلایل عدم نهادینگی و ناکارآمدی حزبی بعد از انقلاب اسلامی را نوع و کیفیت قوانین حزبی می داند، معتقد است بسترهای قانونی منعطف و مترقی از عوامل عمده تکامل و پویایی احزاب و تشکل های سیاسی بشمار می آیند. لذا سوال اصلی پژوهش این است که آیا قوانین فعلی احزاب، ظرفیت توانمندسازی و کارآمدی حزبی را دارند؟یافته های پژوهش نشان می دهد که مطابق مدل های نظریه جاندا مبنای تدوین قانون فعلی احزاب ایران از نوع مجوز گرایانه یا جوازی است که محدودیت هایی بر فعالیت احزاب ایجاد می کند و مانع خلاقیت و کارآمدی آن ها می شود. این پژوهش با اتکاء به روش توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر خوانش متون قوانین حزبی 1360 و 1395 درایران انجام یافته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Party law and its relation to party efficiency in Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Jalil Dara 1
  • Hossainalil Mokhtari 2
1 assistant professor of political science in tarbiat modares university
2 Master of Political Science, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Party efficiency is considered as one of the important elements of political development. One of the aspects of party efficiency is related to the type of party laws. We don’t have any research in iran in this scope. Kenneth Janda,one of the theorists in this area, has mentioned 5-law of party models in his theory each of which put particular negative and affirmative conditions ahead of parties. In addition to considering the type and quality of party laws as the reasons of party lack of institutionalization and efficiency after Islamic revolution, the current research, which is seeking to investigate the party efficiency status in the Islamic Republic of Iran, believes thatthe flexible and progressive legal frameworksare among the main reasons of the evolution and dynamics of political parties and organizations. Therefore, the research question is: Do the current laws of parties have the capacity of party empowerment and efficiency? The research hypothesis indicates that based on the Janda's theory, the basis of codificationof the current law of parties is of license-oriented type, imposing some limitations to the parties' activities and avoid their creativity and efficiency. This research was conducted by relying on descriptive-analytical method and reading the content of party laws of 1982 and 2017 in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Party law
  • Party efficiency
  • Permitted model
  • Islamic Republic of Iran
  • Kenneth Janda

مراجع

ابوالحمد، عبدالحمید(1368)، مبانی سیاست، چاپ پنجم، تهران، انتشارات توس.
اخوان کاظمی، بهرام، (1388)، علل ناکارآمدی احزاب سیاسی درایران، تهران، مرکزاسناد انقلاب اسلامی.
اخوان کاظمی، بهرام، (1388)حزب وتحزب دراندیشه اسلامی، فصلنامه مطالعات اسلامی.
ازغندی، علیرضا(1376)، جامعه مدنی وخلقیات ما ایرانیان، مجموعه مقالات تحقق جامعه مدنی درانقلاب اسلامی، تهران، نشر سازمان فرهنگی انقلاب اسلامی.
ازغندی، علیرضا(1378)، خلقیات نخبگان سیاسی عامل ناکارآمدی احزاب ایرانی، مجموعه مقالات تحزب وتوسعه سیاسی، 3ج، ج2، تهران، انتشارات همشهری.
بهرامی، مجید(1393)، آسیب شناسی نظام تحزب در ایران، مرکز مطالعات آموزش ومطالعات راهبردی وزارت کشور.
تبریزنیا، حسین، (1371)، بررسی علل ناپایداری احزاب سیاسی درایران، تهران، انتشارات سیاوش.
خرمی، قاسم(1377)، توسعه نیافتگی سیاسی و ناکارآمدی احزاب سیاسی در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، ص263.
دلفروز، محمدتقی، (1392)بررسی نقاط ضعف وقوت پیش نویس قانون احزاب، تهران، مرکز مطالعات راهبردی وآموزش وزارت کشور.
رحیمی مقدم، احمد(1390)، قانون احزاب آلمان، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
رحیمی مقدم، احمد(1390)، قانون احزاب لهستان، مرکز پژوهشهای لهستان.
رضایی، حسن(1381)، موانع تکوین و گسترش فعالیت احزاب در جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
رنجبر، احمد(1387)، قانون گذاری درخصوص احزاب سیاسی، بررسی مقایسه‌ای، دفتر مطالغات سیاسی وزارت کشور.
زیبا کلام، صادق(1378)، استبداد مانع تاریخی تحزب در ایران، مجموعه مقالات تحزب، ج1، تهران، وزارت کشور.
شمس، عبدالحمید(1396)، احزاب سیاسی وخط مشی‌های اقتصادی-اجتماعی، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ضابط پور، غلامرضا(1380)، علل ناپایداری احزاب سیاسی در ایران معاصر، قم، پایان نامه کارشناسی ارشد، موسسه آموزشی باقرالعلوم(ع).
طباطبایی موتمنی(1390)،آزادی‌های عمومی وحقوق بشر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
کاهه، علیرضا(1378)، بررسی علل نهادینه نشدن احزاب در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
کتابچه قانون احزاب و تشکل‌های سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1395.
کتابچه قانون احزاب و تشکل‌های سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، مصوب1360.
کروتی، ویلیام، وکاتز، ریچارد(1395)، دانشنامه سیاست حزبی، ترجمه علیرضا بهشتی پور و محسن میردامادی، تهران، انتشارات روزنه.
گیدنز، آنتونی(1373)، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشرنی.
محمدی نژاد، حسن(1355)، احزاب سیاسی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
محمدی، مجید(1376)، جامعه مدنی ایرانی، تهران، نشر مرکز.
مدیر شانه چی، محسن(1378)، موانع تکوین احزاب سیاسی در ایران، مندرج در:تحزب وتوسعه سیاسی، ج2، تهران، انتشارات همشهری.
ناظری، محمدرضا(1381)، علل ناکارآمدی احزاب سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع).
نقیب‌زاده، احمد(1378)، حزب سیاسی و عملکرد آن در جوامع امروز، چاپ اول، نشر دادگستر.
یوسفیه، ولی الله(1351)، احزاب سیاسی، چاپ سوم، انتشارات عطایی.
 
Katz, Richards. Democracy and the legal regulation of political parties’ paper prepared for the usaid conference on changes in political parties: United States agency for internayional development, Washington, d.c October 2004, p20.
Kenneth janda, adopting party law, political parties and democracyin theoretical and practical perspectives, national democratic InstitutiFor International affairs (ndi), printed In the united states of America. 2005
Wolfgang g. muller and Ulrich sieberer, party law, 2005, in Richards. Katz and William corotty(eds),hand book of party politics.2006 p435.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار