پیدایش گروه‌های تکفیری در عراق بر پایه احساس تحقیر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم سیاسی (جامعه شناسی سیاسی)، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه پژوهشی جامعه‌شناسی نظری ـ فرهنگی، پژوهشکده مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. نویسنده مسئول

3 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

4 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

چکیده

در این مقاله تلاش شده است ظهور و گسترش پدیده تکفیر از منظر احساس تحقیر مورد بررسی قرار ‌گیرد. موضوع تحقیر منجر به بروز هیجان جمعی و فردی است که در شرایط خاصی می‌تواند به کنش یا واکنش خشونت‌آمیز منتهی گردد. در جوامعی که تضادهای اجتماعی نابرابری‌های ناموجه، فشارها و تحقیرهای داخلی و خارجی در کنار شرایط استبداد و انسداد وجود داشته باشند. حس ناکامی و ناامیدی رشد می‌کند و در پی آن در بستر فضای اجتماعی گروه‌های رشد می‌کنند که از وضع موجود ناراضی و درتلاش برای تغییر آن می‌افتند. این تغییرات با توجه به متن خود آغشته به نفرت و خشونت هستند. در چارچوب عراق ایده هویت دهنده اسلام تکفیری است، ایده‌ای که رنگ زمینه خود را دارد و در مقابل هویت ملی قرار گرفته است. برپایه چارچوب نظری روان‌شناسی اجتماعی درصدد پاسخ به این سئوال هستیم که چگونه احساس تحقیر باعث ظهور و گسترش گروه‌های تکفیری در خاورمیانه بطور کلی و علی‌الخصوص در عراق شده است؟ گروه‌های تکفیر چگونه هویت خود را در تضاد با هویت ملی و بر پایه اسلام تعریف کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The emergence of Takfiri groups in Iraq is based on a sense of humiliation

نویسندگان [English]

  • seyedrassoul Hosseini 1
  • Seyed Javad Miri 2
  • Mostafa Abtahi 3
  • kamal pouladi 4
1 PhD Student in Political Science (Political Sociology), Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Research Group in Theoretical-Cultural Sociology, Research Institute for Social Studies, Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Chalous Branch, Islamic Azad University, Chalous, Iran
چکیده [English]

In this article, we have attempted to investigate the emergence and spread of the Takfir phenomenon based on humiliation. Humiliation result in individual and collective emotions that can lead to violent behavior or reaction under particular circumstances. In some societies where there are unjustified social inequality, internal and external pressures and humiliations alongside conditions of despotism and blockage, the sense of frustration grows. Subsequently, within such social space, groups grow that are dissatisfied in this situation and strive to change it. These changes, according to their text, are along with hatred and violence. Within the situation of Iraq, identified idea is Takfiri Islam, an idea that has its own background and is against national identity. Based on the theoretical framework of social psychology, we try to answer the question of how humiliation has led to the rise and spread of Takfiri groups in the Middle East in general and in Iraq in particular. How do takfiri groups define their identity in opposition to national identity based on Islam?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Humiliation
  • Takfiri Groups
  • ISIS
  • Middle East
  • Iraq

مراجع

احمدی، حمید(1390)، سیر تحول جنبش‌های اسلامی از نهضت سلفیه سید جمال تا بیداری اسلامی (1390 – 1249 ه.ش)، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، چاپ دوم، تهران.
باقری، حسین(1392)، بازیگران داخلی در ساختار سیاسی عراق نوین و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه آفاق امنیت، سال پنجم، شماره نوزدهم، تابستان.
تاجیک، محمدرضا(1389)، نشانه‌شناسی؛ نظریه و روش، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پنجم، شماره چهارم، پائیز.
توحیدفام، محمد(1389)، نقش و تاثیر پارادایم‌های روش‌شناسانه و معرفت‌شناسانه بر نظریه‌های جدید جامعه‌شناسی سیاسی، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پنجم، شماره دوم، بهار.
تودنهوفر، یورگن(1394)، ده روز با داعش از درون دولت اسلامی، مترجمان: علی عبداللهی و زهرا معین الدینی، ناشر: کتاب کوله پشتی، تهران.
خدوری، مجید(1395)، گرایش های سیاسی در جهان عرب، مترجم: عبدالرحمن عالم، انتشارات: اداره نشر وزارت امور خارجه، تهران.
دکمجیان، هرایر(1366)، جنبش‌های اسلامی در جهان عرب، مترجم : حمید احمدی، انتشارات کیهان، تهران.
دلاور، علی(1389)، روش شناسی کیفی، فصلنامه راهبرد، سال نوزدهم، شماره 54، بهار.
ربیعی، کامران(1391)، موانع رشد جامعه شناسی در خاورمیانه سده اخیر، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره 6، شماره 2، تابستان.
ریچاردسون، دنیل سی.(1398)، روان‌شناسی اجتماعی، مترجم: راضیه خالقی، ناشر: آوند دانش. تهران.
زیملر، اریک ای.(1393) روان‌شناسی تروریست‌ها (مجرمان نازی، گروه بادِر-ماینهوف، جنایت کاران جنگی در بوسنی و بمب‌گذاران انتحاری) در: کندی، کری اچ و زیلمر، اریک ای، روان شناسی نظامی؛ کاربرد بالینی و عملیاتی، ترجمه خدابخش احمدی و همکاران، تهران: نشر دانژه.
شریعت‌نیا، کاظم و مطلبی، مسعود(1390)، روان‌شناسی سیاسی و ورود به عرصه نظریه‌پردازی در علم سیاست، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال چهارم، شماره 14، زمستان.
صادقی فسائی، سهیلا و ناصری‌راد، محسن(1390)، عناصر بنیادین پژوهش کیفی در علوم اجتماعی: هستی‌شناسی، معرفت شناسی، روش شناسی و روش، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره پنجم، شماره 2، تابستان.
عباس‌‌زاده فتح‌آبادی، مهدی(1389)، القاعده پس از 11 سپتامبر(با تاکید بر عراق)، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40 ، شماره 2، تابستان.
عبدالملکی، سعید(1396)، تحلیل روان‌شناختی پدیده داعش با تاکید بر روان شناسی سیاسی، نشر علم، تهران.
عطوان، عبدالباری(1395)، تولد اهریمن- عوامل پیدایش دولت اسلامی عراق و شام، مترجم : فاروق نجم الدین، ناشر: انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
غلامی، طهمورث و احمدیان قدرت الله(1393)، ماهیت دولت و امنیت ملی در عراق، مجله سیاست دفاعی، سال بیست و دوم، شماره ی 88، پاییز.
کریمی، یوسف(1378)، روان‌شناسی اجتماعی نظریه‌ها، مفاهیم و کاربردها، چاپ: هفتم، نشرارسباران، تهران.
کسرایی، محمدسالار و داوری مقدم، سعیده(1394)، برآمدن داعش در خاورمیانه : تحلیل جامعه شناختانه، فصلنامه روابط خارجی، سال هفتم، شماره اول، بهار.
محمدزاده، سروه و محمدزاده، سمکو (1394) روان شناسی داعش: سبب شناسی جذب و فرایندهای آموزش اعضا در گروه داعش. در: حیدری، شقایق (1394) مجموعه مقالات داعش (1)، تهران: مؤسسه مطالعات ملی و انتشارات تمدن ایرانی.
موجانی، سیدعلی(1394)، ریشه‌های تجدید حیات خلافت اسلامی و تاثیر ژئوپلتیک آن، ناشر: اداره نشر وزارت امورخارجه، تهران.
هاوتن، دیوید پاتریک(1396)، روان‌شناسی سیاسی موقعیت‌ها، افراد و مصادیق، مترجم: علی اشرف نظری و شهرزاد مفتوح، چاپ دوم، نشر قومس، تهران.
 
Alexander, Jeffrey C.(2012), Trauma A Social Theory, Cambridge CB2 1UR, UK.
Berger, Roni(2015), Stress, Trauma, and Posttraumatic Growth Social Context, Environment, and Identities, New York, Routledge /Taylor & Francis.
Bowen, Elizabeth A. and Murshid, Nadine Shaanta(2015), Trauma-Informed Social Policy: A Conceptual Framework for Policy Analysis and Advocacy, This article was accepted October 27, 2015. DOI: 10.2105/AJPH.2015.302970, at http://www.ajph.org
Fattah, Khaled & Fierke, K.M.(2009), "A Clash of Emotions: The Politics of Humiliation and Political Violence in the Middle East" , European Journal of International Relations, SAGE Publications and ECPR-European Consortium for Political Research, Vol. 15(1): 67–93
Lukitz, Liora(2005), IRAQ: THE SEARCH FOR NATIONAL IDENTITY, published in the Taylor & Francis e-Library.
Miri, Seyedjavad(2014), Islamism and Post-Islamism, University press of America, INC.
Moisi, Dominique(2009), The geopolitics of emotion : how cultures of fear, humiliation, and hope are reshaping the world, Published in the United States by Doubleday
Zirkle, Dorothy, “Arab Nationalism versus Islamic Fundamentalism as a Unifying Factor in the Middle East”, BA, Boston College, http://hdl.handle.net/2345/589. , 2007
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار