«آزادی» در گفتمان فقاهتی انقلاب اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه علامه

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی

چکیده

چکیده
مقولۀ «آزادی» از مهم‎ترین نیازهای بشری و از خواسته‌های اصلی مردم در نهضت انقلاب اسلامی ایران بوده است که در شعار «استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی» نمود پیدا کرد. در میان گروه‎های مبارز انقلابی، بی‌تردید گفتمان فقاهتی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) نقش کلیدی در هدایت و پیروزی انقلاب و به تبع آن، مدیریت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه در جمهوری اسلامی ایران داشته است. در این نوشتار، نگارندگان در پاسخ به این پرسش: «آزادی در گفتمان فقاهتی انقلاب اسلامی چگونه تعریف می‎شود؟»، به تدقیق مقولۀ آزادی در دیدگاه‌های امام خمینی(ره)، آیت‎الله مطهری، آیت‎الله بهشتی و آیت‎الله خامنه‌ای پرداخته‎اند. در گفتمان فقاهتی انقلاب اسلامی، آزادی در معنای ایجابی، موهبت الهی و بنیان قرآنی داشته و وسیله و ضرورتی حیاتی در راستای کمال جامعه بوده است. از این رو، آزادی‌های سیاسی و اجتماعی لازمۀ بقای نظام اجتماعی به‎شمار ‎می‎آید. با این حال، آزادی در معنای سلبی، حدود و ثغور خود را با تفکر سکولاریستی مشخص کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Freedom in the Jurisprudential Discourse of the Islamic Revolution of Iran

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Khajeh Sarvi 1
  • Mahdi Naderi 2
چکیده [English]

The concept of ‘freedom’, which is one of the most important human needs and a main demand of people in the Islamic Revolution of Iran, was manifested in the slogan ‘Independence, Freedom, Islamic Republic’. Among the revolutionary groups, the jurisprudential discourse of the Islamic Revolution led by Imam Khomeini has undoubtedly had a key role in guiding the revolution towards victory and subsequently the political, social and cultural management of society in the Islamic Republic of Iran. The present paper aims to answer the question: How freedom is defined in the jurisprudential discourse of the Islamic Revolution? To this end, the authors explored the concept of freedom from the viewpoint of Imam Khomeini, Ayatollah Mutahhari, Ayatollah Beheshti and Ayatollah Khamenei. Freedom, in the jurisprudential discourse of the Islamic Revolution, is defined in its positive sense as a divine blessing with Quranic basis, and is vital for perfection of society. Thus, the political and social freedom is required for the survival of social system. However, the limits of freedom, in its negative sense, are marked by secular thought.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Freedom in the Jurisprudential Discourse of the Islamic Revolution of Iran
منابع
بهروزلک، غلامرضا (1386). «کاربرد تحلیل گفتمانی در مطالعات سیاسی اسلامی»، روششناسی در مطالعات سیاسی اسلام، به اهتمام علی‎اکبر علیخانی و همکاران، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
بهشتی، سید محمد (1361). بهشتی [او] بهتنهایی یک امت بود! (راستقامتان جاودانۀ تاریخ اسلام)، ج 1، تهران: واحد فرهنگی بنیاد شهید.
بهشتی، سید محمد (1361). بهشتی سید مظلوم امت (راستقامتان جاودانۀ تاریخ اسلام)، ج2، تهران: واحد فرهنگی بنیاد شهید.
بهشتی، سید محمد (1361). بهشتی اسطوره ای بر جاودانه تاریخ (راست قامتان جاودانه تاریخ اسلام)، ج 3، تهران: واحد فرهنگی بنیاد شهید.
بهشتی، سید محمد (1363). ویژگیهای انقلاب اسلامی (سخنرانی‎ها)، تهران: ستاد برگزاری مراسم هفتم تیر.
بهشتی، سید محمد (بیتا). سخنرانیهایی شهید مظلوم آیۀالله بهشتی، تهران: سید جمال.
بی‎نام (1382). سیری در زندگانی استاد مطهری (با مقدمه‎ای از هاشمی رفسنجانی)، تهران: صدرا.
خمینی، روح‎الله (1378). صحیفۀ امام، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‎الله (1386). ولایت فقیه، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‎الله (1388). شرح چهلحدیث، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‎الله (1389). شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
شریعت، فرشاد؛ و مهدی نادری باب‌اناری (1391). «آزادی در اندیشۀ آیت‎الله مرتضی مطهری و آیزایا برلین»، س 1، ش 1.
مجموعۀ بیانات، سخنرانی‌ها و نامه‌های مقام معظم رهبری در: الف. نمایۀ روزنامۀ اطلاعات و کیهان سال 65-1364؛ ب.www. khamenei.ir.
مطهری، مرتضی (1365). انسان کامل، تهران: صدرا.
مطهری‎، مرتضی (1368الف). گفتارهای معنوی، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1368ب). مقدمهای بر جهانبینی اسلامی (انسان در قرآن)، ج 4، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1369الف). ده گفتار، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1369ب). فلسفه تاریخ، ج1، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1379). یادداشتهای استاد مطهری، ج1، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1387). مجموعه آثار، ج 24، تهران: صدرا.
مواضع ما (بی‎تا). اساسنامۀ حزب جمهوری اسلامی ایران، بی‎جا.
هوارت، دیوید (1388). «نظریۀ گفتمان»، روش و نظریه در علوم سیاسی، دیوید مارش و جری استوکر، ترجمۀ امیرمحمد حاجی‎یوسفی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.