ORIGINAL_ARTICLE
رویکرد ایدئولوژیهای سیاسی به
مقولۀ انسانشناسی
یکی از مؤلفههای اصلی هر ایدئولوژی انسانشناسی آن است. ایدئولوژیهای سیاسی از حیث اینکه مجموعهای از آموزههای سیاسی معطوف به عمل و بر مبنای عقلاند که بهمنظور ایجاد تغییر و تصرف در اجتماع و ارکان آن در ارادة نفسانی بشر شکل گرفتهاند قسمت عمدهای از مباحث خود را بر انسانشناسی سیاسی متمرکز کردهاند، خاصه در دنیای معاصر که علاوه بر گسترده شدن ابعاد آن، صبغة استراتژیک نیز پیدا کرده است. امروزه انسانشناسی شاخهای علمی است که به تمام مسائل انسان، از رفتار اجتماعی گرفته تا هنر، مذهب و اخلاق، میپردازد و مهمتر از آن ـ آنچه در اینجا مد نظر ماست ـ نگاه و رویکرد فلسفه یا ایدئولوژیِ سیاسی به انسان بهعنوان اشرف موجودات در کرة خاکی است.
از منظر سیاست، در کنار مؤلفههایی چون هستیشناسی، معرفتشناسی و فرجامشناسی، هر مکتب سیاسی باید تکلیف خود را با «انسان» و ماهیت او مشخص کند تا بر مبنای این شناخت بتواند رابطة انسان و سیاست را در نیل به کارویژهای که ایدئولوژی آن را تجویز کرده است تبیین و تشریح کند.
در این مقاله سعی شده است تا با تبیین مبانی مکاتب و ایدئولوژیهای عمدة سیاسی معاصر و افزودن رویکرد الهی و فرامادی اسلام به ایدئولوژیهای مادی و دنیامدار یادشده، ابعاد گوناگون رابطة شناخت انسان با سیاست از منظرِ این ایدئولوژیها به بحث گذاشته شود و گامی در حوزة مطالعات نظری تطبیقی برداشته شود.
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_401_396fa52cbcfa0305a3c1e45ddf20562e.pdf
2011-09-13
1
22
کلیدواژهها: انسانشناسی
انسانشناسی سیاسی
مارکسیسم
اگزیستانسیالیسم
فاشیسم
لیبرالیسم
اسلام
محمدرضا
احمدی طباطبایی
1
استادیار و مدیر گروه دانشکده علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)
AUTHOR
جواد
نوریزاده
2
کارشناس ارشد معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
احکام حکومتی؛ قانون اساسی و کارآمدی
نگارش این مقاله با هدفِ یافتن پاسخی به این پرسش است که احکام حکومتی چه جایگاهی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دارد. از آنجا که قانونِ اساسی مبنای حقوقی ادارة کشور است و حکم حکومتی بهمثابة ابزاری برای کارآمدی و نیل به اهداف نظام در اختیار مدیریت عالی گذاشته شده، فرضیة پژوهش این است که قانون اساسی متکی بر احکام حکومتی است و اِنفاذ و کارآمدیاش مرهون آن و تبیین فرضیة پژوهش. این نوشته یک مقدمه، هشت بخش و یک نتیجهگیری دارد. با توجه به ربط وثیق قانون اساسی، احکام حکومتی، مدیریت، و کارآمدی با یکدیگر، در مقدمه و پنج قسمت اول مقاله مباحث کارآمدی و مدیریت و اهداف نظام، احکام حکومتی، مصلحت، گسترۀ اختیارات ولایت فقیه و مصلحتشناسی بررسی شدهاند، تا در سه قسمت پایانی آن، با عناوین احکام حکومتی و قانون اساسی، ولایت فقیه و قانون اساسی، و جایگاه احکام حکومتی در قانون اساسی، تبیین فرضیة پژوهش تکمیل شود و سؤال اصلی پاسخ خود را بیابد. نتیجهگیری تحقق این هدف را بهاختصار بیان میکند.
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_402_94b181f82cef638a854aa3325f0f7062.pdf
2011-09-13
23
45
کلیدواژهها: قانون اساسی
احکام حکومتی
ولایت فقیه
مصلحت
کارآمدی
مصطفی
تقوی
1
دانشجوی دکتری اندیشة سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و کارشناس ارشد پژوهشی مؤسسة مطالعات تاریخ معاصر
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسۀ مفهوم صدور انقلاب در انقلابهای فرانسه و روسیه
انقلابها دستاوردهای گوناگونی دارند: بازتوزیع زمینها، پایاندادن به کار نظامهای سرکوبگر، و از بین بردن امتیازات موروثی اشرافیت سنتی. انقلابها افزایش سواد، تحصیلات و مراقبتهای بهداشتی بهتر، احساس غرور بیشتر به قدرت ملی، و استقلال را برای عدة بیشماری از انسانها به ارمغان آوردهاند. انقلابها پدیدههایی بینالمللیاند، نه فقط به این دلیل که غالباً باعث منازعة نظامی میان کشورها میشوند، بلکه به این دلیل که ایدهها و اهدافشان به سراسر جهان انتشار مییابد. وقتی ایدههای انقلابی به کشورهای دیگر سرایت میکند و ملتها جذبشان میشوند، این باورها به پیشبرد انقلابها کمک و امواج جدیدی از خیزشهای انقلابی را با هدفهایی مشابه خلق میکند. نگارندگان درصددند مفهوم صدورِ انقلاب را در دو انقلاب کلاسیک قرن هجدهم و بیستم که به دو سنت لیبرالیسم و مارکسیسم تعلق دارند، مقایسه و همانندیها و ناهمانندیهای آن دو را بررسی کنند.
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_403_b879ade44689e9f4ffb51f8ae428ee93.pdf
2011-09-13
47
71
کلیدواژهها: انقلاب فرانسه
انقلاب روسیه
لیبرالیسم
مارکسیسم
صدور انقلاب
محسن
خلیلی
mohsenkhalili1346@yahoo.com
1
استادیار علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
مریم
مظفری
2
کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
کژکارکردهای سرمایة اجتماعی و نقش دین در بهبود آن
سؤال اصلی در این مقاله این است: آیا مذهب میتواند برای افزایش و بهبودِ کارکرد سرمایة اجتماعی به کار رود و از عوارض منفی سرمایة اجتماعی بکاهد؟ فرضیة نگارندگان این است که اصول سرمایة اجتماعی اسلامی باعث میشود که ویژگیهای خاصی بر روابط موجد سرمایة اجتماعی حاکم شود و در نتیجه، بسیاری از کژکارکردهای سرمایة اجتماعی خنثی شود.
این مقاله با روش تطبیقی، ابتدا مفهوم سرمایة اجتماعی و کژکارکردهای آن را بررسی میکند و سپس، اصولی را که اسلام در مورد روابط اجتماعی توصیه کرده است در حکم روشی برای بهبود سرمایة اجتماعی معرفی میکند. در این نوشتار، پیشنهاد میشود که آموزههای اسلامی بهکار گرفته شود تا از عوارض نامطلوبِِ سرمایة اجتماعی کاسته شود.
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_404_e868b5dbe4a37ec46d139f7b7b81406e.pdf
2011-06-12
73
94
کلیدواژهها: مطالعات سیاسی اسلام
کژکارکردیها
سرمایة اجتماعی
روش تطبیقی
جلال
درخشه
1
دانشیار علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)
AUTHOR
محسن
ردادی
2
دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نوآوریهای اندیشۀ سیاسی امام خمینی (ره)
در جریانشناسی اصلاحگرایانه و اصولی دوران معاصر
امام خمینی (ره) عالمی شیعی است که با فهم عمیق از آموزههای دینی، مبانی فکری خود را در قالب یک مدل حکومتی با عنوان «جمهوری اسلامی» پیاده کرد. اندیشههای امام مبتنی بر بنیانهای دینی و قرآنی و فقه جواهری امام جعفرصادق (ع) است و تأثیری عمیق و ماندگار در تاریخ تحولات ایران داشته و دارد.
در این مقاله، با بازخوانی اندیشة سیاسی امام خمینی، ضمن برشمردن برخی نوآوریهای ایشان در اندیشة سیاسی، نسبت این اندیشه با اندیشههای اصلاحگرایانه و همچنین، اصولگرایانه بررسی میشود و در نظر داریم از مدلِ اندیشة سیاسی امام خمینی با عنوان «اصلاحگرایانة متکاملی» که در اصلاحاتِ اصولی ریشه دارد، در قبال نظریات فوق دفاع کنیم.
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_405_2835574edfc93ccaf9214473c323bdf6.pdf
2011-06-12
95
116
کلیدواژهها: اصلاح
اصلاحگرایی
اصول و اصولیگری
نظامسازی
فرهاد
زیویار
1
استادیار پژوهشکدة انقلاب و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فقه و امر سیاسی
ارتباط فقه با امر سیاسی دانش سیاسی خاصی را شکل میدهد که در نظام داناییِ مسلمانان از آن به فقه سیاسی تعبیر میشود. فقه سیاسی دانشی ارتباطی است که فهم ماهیت آن مستلزم فهم ارتباط دوسویة آن با فقه و سیاست است. فقه سیاسی بهلحاظ معرفتشناختی و روششناختی وامدار فقه است، اما بهلحاظ موضوعی به امر سیاسی میپردازد و ازاینرو، بهمثابۀ دانش سیاسی اسلامی با مبانی و روشِ خاص خود به تأمل در امر سیاسی بهمنظور کشف حکم شرعی امر سیاسی و تنظیمِ زندگی سیاسی مؤمنانه میپردازد. این دانش با چنین نگرشی بهلحاظ معرفتی ارتقا مییابد و دیگر تنها به استخراج حکم شرعی سیاسی نمیپردازد، بلکه افزون بر آن، بهمثابة دانش سیاسی اسلامی به تنظیم زندگی سیاسی نیز همت میگمارد. نوشتارِ حاضر با توجه به فقدان پژوهشهایی از این قبیل دربارة فقه سیاسی تلاش میکند با طرح درآمدی بر این بحث مهم، به ضرورت تقویت جایگاه معرفتی آن بهمثابة دانش سیاسی اسلامی مدد رساند.
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_406_c5f765635b65192cd476b50a853ae51b.pdf
2011-06-12
117
136
Keywords: jurisprudence
”the political”
political jurisprudence
interdisciplinary science
faithful political life
Islamic political science
منصور
میراحمدی
1
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
موعودگرایی در الهیات سیاسی ایرانیان
موعودگرایی در اندیشه و عمل سیاسی ایرانیان جایگاه ویژهای دارد. بهاعتباری، میتوان یکی از ویژگیهای فرهنگ سیاسی ایرانیان را باور به ظهور منجی برای نجات از دشواریهای سیاسی و اجتماعی دانست. گویی بهرغم گسستها و چندپارگیها، نوعی تداوم یا استمرار نیز در تاریخ اندیشۀ سیاسی ایرانیان در کار بوده است. فرشتۀ زمین ایرانیان در هر عصر درگیر وضعیتی مخاطرهآمیز بوده، و در خاک خود امیدهای گوناگون پرورده است. محور این مقاله شرح و تحلیل عناصرِ موعودباوری و منجیطلبی در دستگاه افسانهپردازی مزدایی ـ ایرانشهری است، و تلاش میکنیم تا بهرهها و امکانهای موعودباوری ایرانشهری را با تکیه بر چهار مقولۀ «وضعیت مخاطره»، «اصل امید»، «اصل عدالت»، و «وعدۀ دموکراتیک» استخراج کنیم. این تلاشِ نظری بر استلزامات افق پساسکولار تکیه دارد. میتوان دو پرسش را برای پیشبرد مباحث این مقاله مطرح کرد: عناصر موعودباورانه در الهیات سیاسی مزدایی کداماند؟ در بستر الهیات سیاسی ایرانی، چگونه میتوان وعدۀ دموکراتیک را در کنار اصل امید و اصل عدالت پروراند؟
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_407_49b6aec26c7405ffa8e9feee69b26295.pdf
2011-09-13
137
163
کلیدواژهها: مسیانیسم
مسیانیسیتی
الهیات سیاسی مزدایی
سوشیانت
نجات
وضعیت مخاطره
اصل امید
دریدا
بلوخ
بنیامین
رضا
نجفزاده
1
دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران و دبیر گروه جریانشناسی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
LEAD_AUTHOR