پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جستارهای سیاسی معاصر
2383-1294
2383-1308
5
12
2014
08
23
مطالعات پسااستعماری، تلاش متنمحور در جهت وارونهسازی چشماندازها (با تأکید بر بازشناسی رویکردهای متفاوت)
1
23
FA
منصور
انصاری
استادیار پژوهشکدۀ امام خمینی (ره)
ansari2732@yahoo.com
مسعود
درودی
دانشجوی دکتری علوم سیاسی،
masouddarroudi@gmail.com
چکیده
مطالعات پسااستعماری مجموعهای از رهیافتهای نظری است که، با تأکید بر پیامدهای استعمارگرایی، به تحلیل گفتمان استعماری میپردازد. از جهتی، نقد پسااستعماری در پی فهم موقعیت کنونی از طریق بازاندیشی و واکاوی و تحلیل انتقادی تاریخ استعماری گذشته است که بیش از آنکه دربارۀ هند، افریقا، امریکای لاتین، خاورمیانه، و اروپا باشد، دربرگیرندۀ خیالپروریها و سرهمبندیها و دریافتهای یکجانبۀ غربی دربارة «غرب» و «شرق» است. به طور کلی، مطالعات پسااستعماری تلاشی متنمحورانه در جهت وارونهسازی چشمانداز غربی به دیگریِ غیرغربی است. دامنۀ وسیع موضوعات مورد علاقۀ مطالعات پسااستعماری را از نظریه و نقد ادبی تا مطالعات اقتصاد سیاسی و پژوهش دربارۀ حکومتهای استعماری و مسئلۀ هویت و مطالعات فرهنگی در بر میگیرد. این امر باعث ابهامات و مناقشاتی در برخوردهای نخستین مخاطبان و پژوهشگران با این حوزه از مطالعات شده است و تدقیق در رویکردهای این مطالعات ضروری مینماید. مقالۀ حاضر بر آن است تا به این سؤال پاسخ دهد که ماهیت و ادعای مطالعات پسااستعماری چیست و چه رویکردهای درونمطالعاتی دارد. در پاسخ به این سؤال، سعی میشود از رهگذر بررسی مطالعات پسااستعماری و رویکردهای متضاد آن به شناخت هر چه صحیح و دقیقتر این حوزۀ مطالعاتی دست یابیم.
کلیدواژهها: مطالعات پسااستعماری,غرب,شرق,بازنمایی,دیگری,فرودست,گفتمان,دانش/ قدرت
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1407.html
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1407_9d5c542ca4e246b76b365d1fb9fa5d37.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جستارهای سیاسی معاصر
2383-1294
2383-1308
5
12
2014
08
23
فلسفۀ تکنولوژی و نظریۀ روابط بینالملل: به سوی یک هستیشناسی نوین اجتماعی
25
43
FA
فرهاد
دانشنیا
استادیارعلوم سیاسی رازی کرمانشاه
چکیده
پرسش از ماهیت تکنولوژی و نسبت آن با نظریهپردازی روابط بینالملل در بسترهای زمانی و مکانی مختلف اهمیت یکسانی نداشته است. تحولات مربوط به انقلاب در فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهجهت تأثیرگذاری عمیق بر فرماسیون اقتصادی ـ اجتماعی جوامع و بازصورتبندی نظام اقتصاد سیاسی بینالملل، موضوع تکنولوژی و مکانیسم عملکرد آن را از حاشیه به متن فرایند نظریهپردازی این حوزه آورده است. در این راستا پرداختن به جایگاه و نقش تکنولوژی در روابط بینالملل نیازمند تأمل و تعمق فلسفی در باب سرشت تکنولوژی و نسبت آن با واقعیت روابط بینالملل است. مفروض فلسفۀ تکنولوژی این است که پدیدۀ مذکور را نمیتوان به چهرۀ تکنیکی و مصنوع آن تقلیل داد، بلکه این پدیده با ساخت و تکوین واقعیات و معنابخشی به آن یعنی با مبانی فرانظری هستیشناسانه و معرفتشناسانۀ تفکر سروکار دارد. پرسشی که در مقالۀ حاضر پردازش میگردد این است که تحولات تکنولوژیک چه تأثیری بر ساختار اقتصاد سیاسی و روابط بینالملل برجای گذاشته و چه نسبتی با فرایند نظریهپردازی در این حوزه برقرار میکند؟ مدعای مقاله این است که تحولات تکنولوژیک بهمثابۀ عنصر اصلی بازصورتبندی نظام اقتصاد سیاسی جهانی چهارچوبی را برای تحلیل در اختیار فرایند نظریهپردازی اقتصاد سیاسی و روابط بینالملل قرار میدهد.
کلیدواژهها: تکنولوژی,نظریهپردازی,اقتصاد سیاسی,روابط بینالملل,هستیشناسی اجتماعی
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1408.html
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1408_0c076ee0e9a5d83b2afb8af2c1068b7a.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جستارهای سیاسی معاصر
2383-1294
2383-1308
5
12
2014
08
23
نقش و رویکرد آیتالله سیدمحمدکاظم یزدی طباطبایی در مواجهه با نهضت مشروطه
45
63
FA
فرهاد
زیویار
استادیار علوم سیاسی، پژوهشگاه
محمدرضا
طاهریان
کارشناس ارشد اندیشة علوم تحقیقات
چکیده
نهضت مشروطیت ایران نقطۀ عطف و عصر نوینی در فرایند کلی اندیشۀ سیاسی شیعه بهشمار میآید. این برهۀ تاریخی آغازگر نخستین رویارویی عمیق بین اسلام و غرب در ایران جدید است. در این دوره، طرح مفاهیم و پرسشهای تازه در پهنۀ ایستارهای پیشین و سنتی علمای شیعه، اندیشه و ادبیات سیاسی شیعه را وارد مرحلهای از بازشناسی، بازپروری، و پاسخگویی به شرایط و دگرگونیهای نو نمود. از همین رهگذر، این واقعه به نوبۀ خود و به عنوان یک تجربۀ تاریخی، نقش مهمی را در روند تحولات و مواضع علما در انقلاب اسلامی ایفا نموده است. بنابراین، در این مقاله کوشش شده تا با بهرهگیری از روش تحلیل تاریخی، به این پرسش مهم و اساسی پاسخ داده شود که مهمترین علت عدممداخله و حتی مخالفت آیتالله سیدمحمدکاظم یزدی با نهضت مشروطه چه بوده است؟ با توجه به اسناد و مدارک موجود بهنظر میرسد که مهمترین علت اتخاذ موضع منفعل و مخالفت ایشان با مشروطه ریشه در نوع نگاه و درک ایشان بهواسطۀ شبکۀ اطلاعیابی خود دربارۀ شرایط ایران و احساس انحراف و عدم انطباق و حتی ضدیت مسیر و اهداف نهضت مشروطه با موازین شرع مقدس اسلام داشته است.
کلیدواژهها: نهضت مشروطه,سیدمحمدکاظم یزدی,استعمار,تاریخ معاصر ایران,مرجعیت و حکومت,موازین شرع
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1409.html
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1409_f3ac86c6045ed9f901c1ce2a72cf7aae.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جستارهای سیاسی معاصر
2383-1294
2383-1308
5
12
2014
08
23
تحولات آرای اخوانیها، از حسنالبنا تا راشدالغنوشی
65
86
FA
محسن
عبادی
دانشجوی دکتری تربیت مدرس
mohsenebady@gmail.com
سارا
شریعتی مزینانی
استادیارجامعهشناسی، دانشگاه تهران
salarsara@hotmail.com
چکیده
هدف از نگارش این مقاله نشاندادن این نکته است که بر خلاف آنچه معمولاً در ایران اندیشیده میشود، تفکر اخوانی یک تفکر یکدست و یکپارچه نیست و در بین متفکران شاخص اخوانی تفاوتهای قابل ملاحظهای وجود دارد. در این مقاله ما چهار اندیشمند را از دو نسل متفاوت اخوان برگزیدهایم و با بررسی دیدگاههای آنها سعی کردهایم نشان دهیم که آن اندیشهای که تفکر اخوانی را به یک کلیت یکدست فرو میکاهد، اندیشهای سادهانگار و نادرست است. به این منظور به بررسی دیدگاههای حسنالبنا و سیدقطب از نسل سنتی اخوان و یوسفالقرضاوی و راشدالغنوشی از نسل جدید متفکران اخوانی پرداختهایم. نتایج تحقیق نشان میدهد که اندیشۀ اخوانیِ نسل پس از البنا و سیدقطب، تغییرات قابلتوجهی کرده است و برخی از متفکران شاخص اخوانی در اندیشههای نسل اول و ازجمله خود البنا تجدیدنظرهای اساسی کردهاند. ضمن آنکه در هر دورۀ خاص نیز تفاوتهای نسبتاً قابلتوجهی بین دیدگاههای اخوانیها وجود داشته و دارد
کلیدواژهها: اخوانالمسلمین,حکومت اسلامی,غرب و علوم غربی,حقوق زنان
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1410.html
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1410_783fabf0cbafa7b55b8c238bc23fe182.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جستارهای سیاسی معاصر
2383-1294
2383-1308
5
12
2014
08
23
مبانی و مؤلفههای مفهومی اقتصاد سیاسی بینالملل
87
110
FA
عبداله
قنبرلو
استادیار روابط بینالملل پژوهشگاه
چکیده
این مقاله به بررسی بنیانهای نظری و ساختار مفهومی اقتصاد سیاسی بینالملل میپردازد. سؤال اصلی مقاله این است که تعامل نیروهای سیاسی و اقتصادی چگونه به تکوین و قوامیابی اقتصاد سیاسی بینالملل انجامیده است؟ متغیرهای مختلفی شامل توسعۀ فزایندۀ بههموابستگی اقتصادی، تنشزدایی در مناسبات غرب و شرق، فروپاشی سیستم برتون وودز، خیزش حمایتگرایی نوین، و مسائل بحران انرژی در تکوین این دیسیپلین نقش اساسی داشتند. در تبیین نحوۀ تعامل منطقهای اقتصاد و سیاست در عرصۀ بینالملل به نگرش سه مکتب لیبرالیسم، رئالیسم، و مارکسیسم اشاره شده و همچنین در پاسخ به چیستی کارکرد و رسالت این دیسیپلین به معرفی دو مکتب امریکایی و بریتانیایی پرداخته شده است. از حوزههای موضوعی متنوعی که اقتصاد سیاسی بینالملل را تشکیل میدهند، پنج موضوع اهمیت اساسی دارند: تجارت بینالملل، مالیه بینالملل، شرکتهای چندملیتی، روابط شمال ـ جنوب، و هژمونی. در کلیۀ این حوزهها، تعامل دوجانبهای میان نیروهای اقتصادی و سیاسی وجود دارد.
کلیدواژهها: لیبرالیسم,رئالیسم,مارکسیسم,مکتب امریکایی,مکتب بریتانیایی,تجارت بینالملل,مالیه بینالملل,شرکتهای چندملیتی,روابط شمال ـ جنوب,هژمونی
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1411.html
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1411_60cf9e45ff41b1d79a6d34206cfe2262.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جستارهای سیاسی معاصر
2383-1294
2383-1308
5
12
2014
08
23
جریانهای سلفی؛ از انقیاد تا افراطگرایی
111
132
FA
منصور
میراحمدی
دانشیار علوم سیاسی، شهید بهشتی
m-mirahmadi@sbu.ac.ir
علیاکبر
ولدبیگی
کارشناسارشد باقرالعلوم
چکیده
سلفیه بهصورت یک جریان فکری ـ مذهبی به شیوهای انتقادی در بین جامعۀ اهل سنت ظاهر شد، بهتدریج رنگ سیاسی به خود گرفت، و درنهایت به یک جریان فکری سیاسی تبدیل گردید. با وجود این، پس از مدتی منازعات فکری و عقیدتی موجب اختلاف میان رهبران و طرفداران این جریان گردید. دستهای از آنها به نام «جامیه» در کنار حکومت قرار گرفتند و اطاعت از سلطان را لازم دانستند. دستۀ دوم «سروریه» نام گرفتند که با تشکیک در تقلیدگرایی و با فردیسازی فتوا زمینۀ خروج بر سلطان را فراهم کردند. دستۀ سوم به نام «قطبیه» نسخۀ بیگانه را برای کشورهای اسلامی نفی کردند و شعار جهادگرایی و حق مجازات سلطانی که رفتار اسلامی نداشته باشد را تبلیغ کردند. و درنهایت، دستۀ چهارم تشکیک در تقلیدگرایی سروریه و جهادگرایی قطبیه را درهم آمیختند و بهنام «القاعده» مبارزۀ جهانی و افراطگرایی را عملیاتی نمودند. در مقالۀ حاضر با گزارشی از این جریانهای سلفی، چگونگی تحول پدیدآمده در جریان سلفیه، از انتقاد تا افراطگرایی، توضیح داده میشود. از دیدگاه حاکم بر مقاله، مهمترین عامل این تحول، شرایط سیاسی ـ اجتماعی حاکم بر کشورهای اسلامی و فرایندهای حاکم بر مناسبات این کشورها در نظم جدید جهانی است.
کلیدواژهها: جریانهای سلفی,سروریه,جامیه,قطبیه,القاعده,انقیاد,افراطگرایی
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1412.html
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1412_d77987676d440852eef49b98d9fac162.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جستارهای سیاسی معاصر
2383-1294
2383-1308
5
12
2014
08
23
نقش نخبگان سیاسی در رشد و توسعۀ متوازن جوامع معاصر آسیایی
133
158
FA
عبدالحسن
نوریان
مربی علوم سیاسی، دانشگاه آزاد
poya7925@yahoo.com
چکیده
در این مقاله نقش و تأثیرات نخبگان در سه کشور ایران، ژاپن، و ترکیه بررسی شده است که در مجموع نقش نیروی انسانی و اندیشۀ نخبگان سیاسی و علمی در بهکارگیری ظرفیتهای داخلی و بینالمللی بهعنوان الگو و مدلی برتر نسبت به سایر عوامل میتواند درجۀ اهمیت آنان بر جنبههای مختلف توسعه را نشان دهد. رویکرد رهبران و نخبگان این کشورها در فراهمنمودن زمینههای رشد سیاسی، آموزشی، و اقتصادی بر اساس عوامل مرتبط با امر توسعۀ متوازن تجزیه و تحلیل شده است و همچنین، به ضعف و کاستی برخی از کشورهای مورد مطالعه از جمله ایران در جهت عدمحرکت متوازن به سوی توسعۀ فراگیر و پلورالیسم، خصوصاً در دوران پهلویها، از منظر تاریخی، سیاسی، و اجتماعی اشاره شده است. همچنین بر تفاوت بین رشد و توسعه از نظر تمرکز رشد بر کمیت از یک سو و توسعه از سوی دیگر تأکید شده است. روش توصیفی و تحلیلی و نیز الگوی تطبیقی با استفادة حداکثر از ظرفیتها و مقتضیات برای شناخت هرچه بهتر پارامترهای تأثیرگذار در موضوع و اهداف تحقیق و پژوهش روش این پژوهش بوده است. نتایج نشان میدهد که نخبگان سیاسی تأثیرات مثبت و بعضاً منفی در روند رشد و توسعۀ متوازن جوامع مورد تحقیق داشتهاند.
کلیدواژهها: نخبگان سیاسی,توسعه,رشد,نخبه,مدیریت
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1413.html
https://politicalstudy.ihcs.ac.ir/article_1413_f6e7908bd1f6f387d983b46a31a61a15.pdf