بازنماییِ «دیگری» در قالب کارگزاران اجتماعی در روزنامه‌های قانون و کاوه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی‌دکتری‌جامعه‌شناسی سیاسی علامه

2 دانشیار علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی

چکیده

چکیده
تحلیل گفتمان رویکردی ساختاری است که امکان پیوند متن به جنبه‌های جامعه‌شناختی را فراهم می‌‌کند. متون سیاسی ـ اجتماعی محصول بافتار پیچیده و درهم‌تنیدة قدرت و ایدئولوژی است. واکاوی معانی آن‌ها پیوندهای پنهان ایدئولوژی ـ سلطه را آشکار می‌کند. تحلیل گفتمان انتقادی از جمله رویکردهای نوین در تجزیه و تحلیل گفتمان به ‌شمار می‌رود. بسیاری از تحلیل‌گران گفتمان انتقادی به مؤلفه‌های زبان‌شناختی توجه دارند، اما «ون‌لیوون» معتقد است‌ که مؤلفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی شناختی عمیق‌تر از متن ارائه می‌دهند. در این مقاله کوشش شد با به‌ کار بستن الگوی ون‌لیوون، به واکاوی معنای عنصرِ «غیر ـ دیگری» در دو روزنامة عهد مشروطیت، قانون و کاوه، پرداخته شود. به‌ویژه تلاش شد بازآفرینش مقولة دیگری در قالب کارگزاران اجتماعی صورت پذیرد، افرادی که در هیئت انسان‌های کوشش‌گر تلاش می‌کنند اوضاع جامعه را بهبود بخشند. پژوهش، با بهره‌گیری از انواع پوشیده و صریح ارجاع به کارگزاران در قالب فعال ـ منفعل‌سازی، مشخص‌سازی ـ تشخص‌زدایی، نام‌دهی، طبقه‌بندی ‌کردن، انتزاعی‌سازی و تعیین ماهیت انجام ‌گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Representation of “the other" from social agents’ point of view in Ghanoon and Kaveh Newspapers

نویسندگان [English]

  • Somayye zamani 1
  • Mohsen Khalili 2
چکیده [English]

Discourse analysis is a structural approach that allows text link to sociological aspects. Textual analysis is done with regard to social conditions that have led to the creation of the texts. The political / social texts are products of complex and intertwined context of power and ideology. So explore their meanings is revealed hidden links ideology / domination. Critical Discourse Analysis is one of the new approaches for analysis of texts. Many analysts critical discourse consider on linguistic elements, but Van Leeuwen believes that social / semantic components provide a deeper understanding of the text. The authors of this paper have tried to apply the pattern of "Van Leeuwen" to explore the meaning of the “other” in the most popular newspapers in the Constitutional Era. In particular, would be tried Reconstruction of the “other” in the form of social agent, that who in form active people trying to improve the situation.  The Readout of Constitutional Causes to receive Iranian understanding of the "other" by manner appropriate.  The Study of  Ghanoon and Kaveh newspapers, done enjoying a variety of coated and explicit reference to agents in an active / passive-building, Personalization / Impersonalization, Nomination and a categorization, Type allocation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Qajar
  • Constitutional Revolution
  • Critical discourse
  • pattern of Van Leeuwen
  • Analysis
  • Ghanoon
  • Kaveh
منابع
ازغندی، علیرضا (1376). ناکارآمدی نخبگان سیاسی بین دو انقلاب در ایران، تهران: قومس.
اصیل، حجت‌الله (1381). رساله‌های میرزاملکم‌خان ناظم‌الدوله، تهران: نشر نی.
آقاگل‌زاده، فردوس (1385). تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی‌ و فرهنگی.
بروجردی، مهرزاد (1384). روشن‌فکران ایرانی و غرب، ترجمة جمشید شیرازی، تهران: نشر و پژوهش فرزان‌روز.
بهنام، جمشید (1382). «تقی‌زاده و مسئلة تجدد»، ایران‌نامه، بهار و تابستان.
تاجیک، محمدرضا (1379). جامعة امن در گفتمان خاتمی، تهران: نشر نی.
تقی‌زاده، سیدحسن [و دیگران] عبدالکریم جربزه‌دار [به ‌اهتمام] و ایرج افشار [مقدمه و فهرست مندرجات] (1384). کاوه، تهران: اساطیر.
حقیقت، صادق (1386). روش‌شناسی در علوم سیاسی، قم: دانشگاه مفید.
حیدری تبریزی، سیدآیت‌الله و رزمجو، حسین (1384). «شیوه‌های تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در گفتمان فارسی: تحلیل توجیهی گفتمان با عنایت به مؤلفه‌های جامعه‌شناختی/ معنایی»، نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ش 48.
دایک، تون آدریانوس فان (1382). مطالعاتی در تحلیل گفتمان، ترجمة پیروز ایزدی ]و دیگران[، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
رایت، دنیس (1366). ایرانیان در بین انگلیسی‌ها، ج 2، ترجمة کریم امامی، تهران: نشر نو.
شمیم، علی‌اصغر (1378). ایران در دورة سلطنت قاجار، تهران: مدبر.
صفایی، ابراهیم (1355). مدارک تاریخی، تهران: بی‌نا.
عضدانلو،حمید (1380). گفتمان و جامعه، تهران: نشر نی.
غلامرضا کاشی، محمدجواد (1379). جادوی گفتار، تهران: آینده.
فاضلی، محمد (1383). «گفتمان و تحلیل انتقادی گفتمان»، پژوهش‌نامة علوم انسانی و اجتماعی، ش 14.
فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمة فاطمه شایسته پیران ]و دیگران[، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
قیصری، علی (1383). روشن‌فکران ایران در قرن بیستم، تهران: هرمس.
گال، مردیت، والتر بورگ و جویس گال (1387). روش‌های تحقیق کمی‌ و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی، ج 2، ترجمة احمدرضا نصر ]و دیگران[، تهران: سازمان سمت و دانشگاه شهید بهشتی.
مصباحی‌پور، جمشید (1358). ایرانیان، واقعیت اجتماعی و جهان داستان، تهران: بی‌نا.
مک‌دانل، دایان (1380). مقدمه‌ای بر نظریه‌های گفتمان، ترجمة حسینعلی نوذری، تهران: فرهنگ گفتمان.
ملکم‌خان ناظم‌الدوله (1355). قانون، به ‌کوشش و با مقدمة هما ناطق، تهران: امیرکبیر.
میلز، سارا (1382). گفتمان، ترجمة فتاح محمدی، تهران: فرهنگ گفتمان.
ون‌دایک، تئون (1382). «اصول گفتمان‌کاوی انتقادی»، در: مطالعاتی در تحلیل گفتمان از دستور متن تا گفتمان‌کاوی انتقادی، ترجمة شعبان‌علی بهرام‌پور، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
یارمحمدی، لطف‌الله (1381). «تحلیل گفتمان با استفاده از مؤلفه‌های جامعه‌شناختی معنایی گفتمان‌مدار با عنایت به تصویرسازی کارگزاران اجتماعی»، نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه کرمان، ش 10 و 11.
یارمحمدی، لطف‌الله (1383). گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی، تهران: هرمس.
 
Jorgensen, M. and L. Philips (2002). Discourse Analysis as Theory and Method, London: Sage Publications.
Van Leeuwen, Theo (2008). Discourse and Practice, Oxford: Oxford University Press.