بررسی نقش رسانه در تقویت مولفه‌های هویت ملی: با تاکید بر صدا و سیمای مازندران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دکتری علوم سیاسی، استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما

10.30465/cps.2018.3801

چکیده

هویت مفهوم کلانی است که رابطه تنگاتنگی با مفهوم منافع ملی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش رسانه در تقویت هویت ملی با تاکید بر صدا و سیمای مازندران انجام شد. این پژوهش توصیفی از نوع زمینه­­یابی بود. جامعه آماری، تمامی شهروندان مازندرانی در سال 1397که تعداد 384 نفر به روش نمونه­گیری غیر­تصادفی در دسترس انتخاب شد. ابزار اندازه­گیری، پرسشنامه محقق­ساخته با 55 گویه بود که به روش تحلیل عاملی، روایی سازه آن در شش بُعد شناسایی شده (هویت فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، سرزمینی، زبانی و دینی) در مجموع 63/88 درصد از کل واریانس را تبیین نمود. مقدار پایایی از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برابر 94/0 به­دست­آمد. روش تجزیه و تحلیل داده­ها استفاده از آزمون­های باینومیال و فریدمن بود. یافته­ها نشان داد که رسانه استانی در تقویت هویت ملی و ابعاد شش­گانه آن یعنی هویت فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، سرزمینی، زبانی و دینی نقش دارد. به طوری که رتبه­بندی تاثیرپذیری ابعاد هویت ملی از رسانه استانی به ترتیب عبارت است از: هویت دینی، هویت سرزمینی، هویت زبانی، هویت فرهنگی، هویت اجتماعی و هویت سیاسی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the role of media in strengthening the components of national identity: Emphasizing Mazandaran's voice and television

نویسنده [English]

  • Hadi Ebrahimikiapei
Assistant Professor , Member of the faculty of the IRIB
چکیده [English]

Identity is a concept that is closely related to the concept of national interest. The purpose of this study was to investigate the role of the media in strengthening national identity with emphasis on Mazandaran Broadcasting. This descriptive study was a field study. The statistical population of this study was all citizens of Mazandaran province in 1397 which 384 people were selected by non-random sampling method. The instrument was a researcher-made questionnaire with 55 items. The factor analysis was used to determine the validity of its structure in six dimensions (cultural, social, political, territorial, linguistic and religious identity) in total, 63.68% of the total variance Explained. The reliability value of the Cronbach alpha coefficient was 94.9. The data analysis method was using of Binomial and Friedman tests. The findings showed that provincial media play a role in strengthening national identity and its six dimensions: cultural, social, political, territorial, linguistic and religious identity. The ranking of the impact of the national identity dimensions on the provincial media is as follows: religious identity, territorial identity, linguistic identity, cultural identity, social identity and political identity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Media
  • identity
  • National Identity
  • Mazandaran Broadcasting
ابوالحسنی، سید رحیم. (1387). مؤلفه‏های هویت ملی با رویکردی پژوهشی. فصلنامه سیاست، 38 (4)، 22-1.
امام‌جمعه، فرهاد. (1387). تحلیل جامعه شناختی همبستگی اجتماعی و فرهنگی در ایران (با تأکید بر عملکرد کلان رسانه‌های جمعی). کتاب ماه علوم اجتماعی، (11)، 103-96.
بیدگلو، مهدی و باقری، ‌عبدالرضا. (1392). ‌ارتباط همبستگی ملی با کارکرد ارتباط اجتماعی تلویزیون در جمهوری اسلامی ایران (از نگاه کارشناسان وزارت کشور). فصلنامه مطالعات ملی، 14 (2)، 144-121.
حاجیانی، ابراهیم. (1379). تحلیل جامعه شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه. فصلنامه مطالعات ملی، 2 (5)، 228-193.
دهشیری، محمد رضا. (1380). جهانی شدن و هویت ملی. فصلنامه مطالعات ملی، 2 (4)، 100-71.
دیرینگ، جیمز و اورت، راجرز. (1385). مبانی برجسته‌سازی رسانه‌ها. ترجمه  علی‌اصغر کیا و مهدی رشکیانی. تهران: نشر سازمان معین ادارات.
رستگار، یاسر و ربانی، علی. (1392). تحلیلی بر وضعیت هویت ملی و ابعاد شش­گانه آن در بین شهروندان شهر اصفهان. فصلنامه جامعه شناسی کاربردی، 24 (2)، 20-1.
رضوی‌زاده، نورالدین. (1384). بررسی تأثیر رسانه‌ها بر تمایل به تغییر سبک زندگی روستایی. فصلنامه علوم اجتماعی، 12 (31)، 144-111.
رهبرقاضی، محمودرضا؛ محمود اوغلی، رضا؛ صادقی نقدعلی، زهرا  و امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد. (1393). تحلیل رابطه بین مصرف رسانه‌ای و میزان اعتماد اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان. فصلنامه جامعه شناسی کاربردی، 25 (2)، 32-15.
ساروخانی، باقر. (1385). جامعه‌شناسی ارتباطات. تهران: نشر اطلاعات.
سورین، ورنر جوزف و ت‍ان‍ک‍ارد، ج‍ی‍م‍ز دب‍ل‍ی‍و. (1386). نظریه‌های ارتباطات. ترجمه علی‌رضا دهقان. تهران: نشر دانشگاه تهران.
شریفی، احمدحسین. (1389). جنگ نرم. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
صنیع اجلال، مریم. (1384).  درآمدی بر فرهنگ و هویت ایرانی. تهران: نشر موسسه مطالعات ملی.
طالبی‌نژاد، محمدرضا. (1368). روان شناسی ارتباط. تهران: نشر مرکز دانشگاهی.
طلوعی، علی. (1397). سواد رسانه‌ای درآمدی بر شیوه یادگیری و سنجش. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.
طهماسبی، امیرهوشنگ. (1391). ابزارهای جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران. تهران، نشر ساقی.
عقیلی، سید وحید؛‌ دلاور، علی و برادران، هانیه. (1390). بررسی دیدگاه‌های اساتید علوم اجتماعی نسبت به نقش رسانه‌های دیداری (تلویزیون، ماهواره و اینترنت) در فرایند جهانی شدن با تأکید بر سیاست‌های فرهنگی ایران.‌ فصلنامه فرهنگ ارتباطات، 1 (1)، 60-31.
فکوهی، ناصر. (1381). شکل‏گیری هویتی و الگوهای محلی، ملی و جهانی. مجله انجمن جامعه‌شناسی ایران، (4)، 161-127.
قربان­زاده سوار، قربانعلی؛ رحمتی، مهدی و ناطقی، هاشم. (1395). رسانه و هویت ملی مطالعه موردی تأثیر رسانه در شاخص­های هویت ملی). نشریه رسانه و فرهنگ، 6 (11)، 131-111.
قزلسفلی، محمد تقی. (1388). رسانه و ساخت هویت ملی. فصلنامه سیاست، 39 (3)، 338-321.
کاستلز، مانوئل. (1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ (ظهور جامعه شبکه‌ای). ترجمه احد علیقلیان و افشین خاکباز. تهران: نشر طرح نو.
گوهری مقدم، ابوذر؛ فیضی، رضا و باباهادی، محمدباقر. (1397). بررسی مفهوم هویت و منافع ملی و رابطه بین آن­ها در اندیشه مقام معظم رهبری (مدظلّه­العالی). فصلنامه امنیت ملی، 8 (28)، 128-105.
لیتل جان، استیفن. (1384). نظریه‌های ارتباطات. ترجمه مرتضی نوربخش. تهران: نشر جنگل.
مختاری اردکانی، محمدعلی. (1388). رسانه و جهت‌گیری افکار عمومی در تصمیم‌گیری عمومی.‌ کتاب ماه علوم اجتماعی،‌ (24)، 77-70.
مهرداد، هرمز. (1388). مقدمه‌ای بر نظریات و مفاهیم ارتباط جمعی. تهران: نشر فاران.
میرمحمدی، داود. (1383). گفتارهایی درباره هویت ملی. تهران: نشر موسسه مطالعات ملی.
ویندال، سون؛ سیگنایتز، نبو و اولسون، جین. (1387). کاربرد نظریه‌های ارتباطات. ترجمه علیرضا دهقان. تهران: نشر جامعه­شناسان.
 
Burke, P. (1991). Identity Process and Social Stress. American Sociological Review.
Chandler, D. (2004). Cultivation Theory. in: http://www.aber.ac.uk&media/Dukuments/short/ultiv.html
Henderson, A. & McEwen N. (2005). Do Shared Values Underpin National Identity? Examining the Role of Values in National Identity in Canada and the United. Journal of National Identities, 7 (2), 173-191.
McCrone, D. & Bechhofer, F. (2008). National Identity and Social Inclusion. Ethnic and Racial Studies, 31 (7), 1245-1266.
Purdie, N. & Wilss, L. (2007).Australian National Identity: Young Peoples , Conceptions of What It Means to be Australian. National Identities, 9 (1),  67-82.
Tan, A. & Tan, G. K. (1987). American TV in The Philippines: A test of Cultural impact. Journalism quarterly, 64 (1), 65-144.