مبانی اندیشه ای در تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تاکید بر سیرۀ علمی و عملی امام خمینی(ره)

Document Type : .

Author

Abstract

چکیده
پیروزی انقلاب سلامی در ایران بستر مناسبی برای حرکت به سمت ایجاد تمدن نوین اسلامی را فراهم کرده است. امروز و بعد از قریب به چهار دهه از عمر انقلاب اسلامی، سازوکارهای رسیدن به این جایگاه بزرگ و نحوه ساخت بنای رفیع آن مورد توجه است. ایدة «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» که از سوی مقام معظم رهبری مطرح گشته است مدل رسیدن به این تمدن جدید می باشد. قالب مدل­های فعلی توسعه برگرفته از مدل­های غربی و غیر اسلامی هستند و از خاستگاهی بومی برخوردار نبوده؛ لذا از خصلت کارآمدی برخوردار نیستند این پژوهش کوششی است برای تبیین مبانی فکری و معرفتی این پیشرفت.. فقه، فلسفه و عرفان در تمدن اسلامی و ایرانی، از جمله «ابرمفاهیمی» محسوب می­شوند که به راه اندازندة جریان­های علمی و عملی، و از ویژگی مهم «سازندگی» برخوردار هستند. در ترسیم الگوی پیشرفت و حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب، دانش فقه به جهت «سرشت انسان» و همین­طور توانایی این دانش در حلّ معضلات زندگی انسانِ مسلمان، از موقعیت مرکزی و محوری برخوردار است که می­تواند با بهره­گیری از سنت فلسفی و عرفانی، اسباب تحول را موجب شود. این نوشتار تلاش می نماید تا نشان دهد الگوی پیشرفت اسلامی – ایرانی، با ملاحظه سنت فکری و نقد گذشته تمدن اسلامی، چاره ای جز برقراری تعامل، همراهی و نسبت روشن بین فقه، فلسفه و عرفان ندارد. امام خمینی(ره) الگوی روشنی در این خصوص است.

Keywords


منابع
قرآن کریم
ابن رشد، محمد بن ابوالولید. (1986). فصل المقال. بیروت: دارالمشرق.
ابن طفیل. (1390). حی‌بن یقظان. ترجمه: بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ هفتم.
ابن‌الغیلان. (1377).  حدوث العالم. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی، چاپ اول.
ابن‌سینا، عبدالله. (1375). الاشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغه، چاپ اول.
ابن‌سینا، عبدالله. (1376). الالهیات من کتاب الشفا. قم: دفتر نشر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
الاسفراینی النیشابوری، فخرالدین. (1383). شرح کتاب النجاه الابن سینا (قسم الهیات). مقدمه و تحقیق: حامد ناجی اصفهانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول.
اسکینر،کوئننتین، (1393). بینش­های علم سیاست: در باب روش. تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
افلاطون. (1390). جمهور. ترجمه: فؤاد روحانی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی، چاپ سیزدهم.
پورنامداریان، تقی. (1389). رمز و داستان­های رمزی در ادب فارسی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ هفتم.
توحیدی، ابوحیان. ( 1426 ق). الامتناع و المؤانسه. بیروت: مکتب عنصریه، چاپ اول.
الجابری، محمد عابد. (1387). ما و میراث فلسفی­مان. ترجمه: سید محمد آل مهدی. تهران: نشر ثالث.
الجابری، محمد عابد. (1391). خوانشی نوین از فلسفه مغرب و اندلس. ترجمه: سیدمحمد آل مهدی. تهران: نر ثالث.
الجابری، محمد عابد. (1984). تکوین العقل العربی. بیروت: دارالطلیعه، البعه الأولی.
جوادی آملی، عبدالله. (1391). منزلت عقل در هنسه معرفت دینی. تهران: اسراء.
خامنه­ای، سید علی. (1390). الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. مؤسسه علمی فرهنگی بصیرت.
خمینی، روح‌الله. (1369). صحیفه نور. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ج21
خمینی، روح‌الله. (1390). ولایت فقیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
سجادی، سید جعفر. (1373). فرهنگ معارف اسلامی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
سروش، عبد الکریم. (1378). مدارا و مدیریت. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
سهروردی، یحیی. (1373). حکمه الاشراق. تصحیح: هانری کربن. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. چاپ دوم.
سیدمحمد آل مهدی. (1389). تکوین عقل عربی. ترجمه: سید محمد آل مهدی. تهران: نسل آفتاب.
سیدمحمد آل مهدی.(1376). دانش فقه، بنیاد روش شناختی عقل عربی-اسلامی. ترجمه: محمد مهدی خلجی. نقد و نظر. شماره 12. صص 140-114.
طباطبایی، سید محمد حسین. (1374). تفسیر المیزان. ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی. قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. چاپ پنجم.
الغزالی، ابوحامد. (1382). تهافت الفلاسفه. به تحقیق: سلیمان دنیا. تهران: شمس تبریزی.
فارابی، ابونصر. (1389). احصاء العلوم. ترجمه: حسین خدیو جم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
فیرحی، داود. (1389). قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام. تهران: نشر نی.
فیرحی، داود. (1392). فقه و سیاست در ایران معاصر. تهران: نشر نی.
کربن، هانری. (1393). تاریخ فلسفه اسلامی. ترجمه: اسدالله مبشری. تهران: انتشارات امیرکبیر.
مشکانی سبزواری، عباسعلی و سعادتی، اوالفضل. فقه حکومتی؛ نرم­افزار توسعه انقلاب اسلامی. فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی. سال دهم. شماره 32. صص 118-97.
مطهری، مرتضی. اصول فقه، فقه. تهران: انتشارات صدرا. چاپ سی و هفتم.
ملاصدرا، محمد ابن ابراهیم. (1356). المبدأ و المعاد. تصحیح: سید جلال الدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ملاصدرا، محمد ابن ابراهیم. (1360). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. تصحیح و تعلیق: سید جلال الدین آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعی النشر.
ملاصدرا، محمد ابن ابراهیم. (1981 م). الحکمه المتعالیه فی لاسفار الاربعه. بیروت: دار احیاء التراث، چاپ سوم.
موسوی بجنوری، سید محمد. (1388). بررسی نقش اخلاق در فقه و حقوق با رویکردی بر نظریات حضرت امام خمینی. نامه الهیات. سال سوم. شماره 8.
نصر، سید حسین.(1361). رابطة بین تصوف و فلسفه در فرهنگ ایران. ایران نامه. شماره 1. صص 56-46.
نصر، سید حسین.(1372). تصوف و تعقل در اسلام. نامة فرهنگ. شماره 12. صص 85-73.
نهج‌البلاغه.(1388).ترجمه: محمدجعفر امامی و محمدرضا آشتیانی (زیر نظر آیت‌الله مکارم شیرازی). تهران: انتشارات علی‌ابن ابی­طالب.
واعظی، احمد. (1390). سهم نظریه پردازی سیاسی در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. علوم سیاسی. سال چهاردهم. شماره 55.