ناسیونالیسم از منظر شهروندی در عصر پهلوی اول با تأکید بر قومیت‌ها

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارعلوم سیاسی‌دانشگاه شهید بهشتی

2 کارشناس‌ارشدعلوم‌سیاسی‌شهید بهشتی

3 کارشناس‌ارشد‌علوم‌سیاسی‌پیام‌نور قزوین

چکیده

چکیده
ناسیونالیسم و شهروندی در زمرۀ مقولاتی هستند که در عصر جدید وارد عرصه‌‌های انضمامی و ذهنی ساخت‌‌های اجتماعی و سیاسی شده و بر یک‌دیگر مؤثر بوده‌‌اند؛ به گونه‌‌ای که اگر شهروندی محقق نگردد، ناسیونالیسم نیز با مشکل جدی مواجه می‌‌شود. رابطۀ این دو به گونه‌‌ای است که هر نوع تعریف ما از ناسیونالیسم و هر نوع نگرش ما به آن مستقیماً در فرایند ملت‌‌سازی تأثیر می‌‌گذارد. اگر این تعریف از نوع جوهرگرا و فرهنگی باشد، به بسته و محدود شدن مفاهیم ذهنی و انضمامیِ معطوف به ملت و فرایند ملت‌‌سازی منجر می‌‌گردد؛ و برعکس، اگر تعریف ما مبتنی‌بر سیاسی و تاریخی بودن ناسیونالیسم باشد، آن‌‌گاه ابعاد ملت و ملت‌‌سازی گسترش می‌یابد و زمینه‌‌های تحول دموکراتیکِ مبتنی‌بر اثرگذاری متقابل ساخت اجتماعی و ساخت سیاسی حادث می‌‌شود. این امر در عصر پهلوی اول به‌خوبی نمایان شد و با اجرای سیاست ناسیونالیسم فرهنگی، ارائۀ قدرتی برهنه با عملکرد معلق و تقریباً یک‌‌سویه، تقابل صرفاً نظامی با ایلات و قومیت‌‌ها و طرد آن‌ها و تلاش در جهت حذف خرده‌‌فرهنگ‌‌ها و زبان آنان در روند ملت‌‌سازی از تحقق مفهوم ناسیونالیسم در بین نیروهای اجتماعی و سیاسی جلوگیری شد. این مبحثی است که ما در این تحقیق به دنبال بررسی و تحلیل آن هستیم

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Nationalism and Citizenship in the First Pahlavi era; with Special Emphasis on Ethnicity

نویسندگان [English]

  • Bagher Heshmatzade 1
  • Sayyed Mohmmad Vahab Nazaryan 2
  • Solmaz Heydari 3
1
2
3
چکیده [English]

Nationalism and citizenship have been studied in recent years in the light of abstract sociopolitical contexts and they have affected each other in a way that nationalism will face serious problems unless citizenship is realized. Any attempts to define or explore the concept of nationalism will directly affect citizenship. If we try to provide a culture based definition, it will lead to a limited abstract version of the concept of citizenship. However, on the other hand, a politico-historical definition may extend the dimensions of nation-making processes and facilitate the democratic developments. The implementation of cultural nationalism policy in the first Pahlavi era is a good example of military confrontation with ethnic groups in an attempt to eliminate subcultures. The current study tries to analyze the relation between nationalism and citizenship in the light of aforementioned concepts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Cultural nationalism
  • political nationalism
  • citizenship
  • ethnicity
  • political structure
  • social structure
منابع
آبراهامیان، یرواند (1387). ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ احمد گل‌محمدی و محمد‌ابراهیم فتاحی ولیلایی، تهران: نشر نی.
آبراهامیان، یرواند (1387). مقالاتی در جامعه‌شناسی سیاسی ایران، ترجمۀ سهیلا ترابی فارسانی، تهران، شیرازه.
اتابکی، تروج (آذر1390). «گفت‌وگو با تورج اتابکی»، ماه‌نامۀ مهرنامه، ش 17.
اتابکی، تورج و اریک یان زورکر (1385). تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه، ترجمۀ مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
احمدی، حمید (1383). ایران: قومیت، هویت و ملیت، تهران: مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
آدمیت، فریدون (1357). اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی، تهران: پیام.
ازغندی، علیرضا (1384). نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، تهران: قومس.
ازغندی، علیرضا (1386). تحولات اجتماعی ـ سیاسی ایران (1320‌ - ‌1357)، تهران: سمت.
آشوری، داریوش (1377). ما و مدنیت، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
بدیع، برتران (1389). توسعۀ سیاسی، ترجمۀ احمد نقیب‌‌‌زاده، تهران: قومس.
بشیریه، حسین (1387). دیباچه‌‌ای بر جامعه‌‌شناسی سیاسی ایران، تهران: نگاه معاصر.
بشیریه، حسین (1387). موانع توسعۀ سیاسی در ایران، تهران: گام نو.
بنیامین، والتر (1389). خیابان یک‌طرفه، ترجمۀ حمید فرازنده، تهران: مرکز.
بیگدلو، رضا (1380). باستان‌گرایی در تاریخ معاصر ایران، تهران: مرکز.
تاجیک، محمدرضا (1382). تجربۀ بازی سیاسی در میان ایرانیان، تهران: نشر نی.
تاجیک، محمدرضا (1383). روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان، تهران: فرهنگ گفتمان.
حقیقت، صادق (1387). روش‌‌شناسی علوم سیاسی، قم: دانشگاه مفید.
روشه، گی (1390). تغییر اجتماعی، ترجمۀ منصور وثوقی، تهران: نشر نی.
ریتزر، جورج (1384). نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
صالحی امیری، سیدرضا (بهار 1388). مدیریت منازعات قومی در ایران، تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک.
صفایی، ابراهیم (1356). رضاشاه کبیر و تحولات فرهنگی ایران، تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
طبری، احسان (1354). فروپاشی نظام سنتی و زایش سرمایه‌داری در ایران: از آغاز تمرکز قاجار تا آستانۀ انقلاب مشروطیت.
عسکریان، مصطفی (1385). «جایگاه فرهنگ‌‌های قومی در تربیت شهروندی»، فصل‌نامۀ نوآوری‌‌های آموزشی، س 5، ش 17.
فاطمی‌‌نیا، سیاوش (1386). «فرهنگ شهروندی؛ محصول و محمل حاکمیت خوب»، فصل‌نامۀ رفاه اجتماعی، س 7، ش 26.
فالکس، کیت (1380). شهروندی، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران: کویر.
فوکو، میشل (1392). مراقبت و تنبیه، ترجمۀ افشین جهاندیده و نیکو سرخوش، تهران: نشر نی.
فی، برایان (1389). پارادایم‌‌شناسی علوم انسانی، ترجمۀ مرتضی مردی‌‌ها، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
کاتم، ریچارد (1371). ناسیونالیسم در ایران، ترجمۀ احمد تدین، تهران: کویر.
کاتوزیان، محمدعلی (1373). صادق هدایت؛ از افسانه تا واقعیت، ترجمۀ فیروز مهاجر، تهران: طرح نو.
کاتوزیان، محمدعلی (1390). اقتصاد سیاسی ایران، ترجمۀ محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: مرکز
کچویان، حسین (1387). تطورات گفتمان‌‌های هویتی ایران؛ ایرانی در کشاکش با تجدد و مابعد تجدد، تهران: نشر نی.
کوش، دنی (1381). مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعی، ترجمۀ فریدا فریدون، تهران: سروش.
گلنر، ارنست (1388). ناسیونالیسم، ترجمۀ سیدمحمدعلی تقوی، تهران.
مردی‌ها، مرتضی (بهار 1383). «تناقض‌‌نمای نظری ناسیونالیسم»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 63.
معینی علمداری، جهانگیر (1389). روش‌‌شناسی نظریه‌‌های جدید در سیاست (ساختارگرایی و پساساختارگرایی). تهران: دانشگاه تهران.
نظری، علی‌اشرف (1386). «ناسیونالیسم و هویت ایرانی»، مطالعۀ موردی دورۀ پهلوی اول، دوفصل‌نامۀ سیاست، س 9، ش 22.
نقیب‌‌زاده، احمد (1379). دولت رضاشاه و نظام ایلی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
هابزباوم، اریک (1382). ملت و ملی‌‌گرایی پس از 1780، ترجمۀ جمشید احمدپور، تهران: نیکا.
هیوود، اندرو (1389). سیاست، ترجمۀ عبدالرحمن عالم، تهران: نشر نی.
وینست، اندرو (1389). نظریه‌‌های دولت، ترجمۀ حسن بشیریه، تهران: نشر نی.
 
Abrahamian, Ervand (2008). A History Modern of Iran, City University of New York, Cambridge University Press.
Amuzegar, Jahangir (1991). The Dynamics of the Iranian Revolution, New York, State University of New York.
Carithers, M. and Others (1985). The Category of the Person, Cambridge, Cambridge University, press.
Chehabi, houshang (1990). Iranian Politics and Religious Modernism: The Liberation Movment of Iran, London, I.B. Touris.
Crossely, Nick, Citizenship (2001). Inter-Subjectivity and the Life World, in?.
Frey, Bruno (2003). ‘Flexible citizenship for global society’, Political, Philosophy and Economy, Vo1. 2, No. 1.
Gelner, Ernest (1978). Thought and Change, Chicago, University of Chicago press.
Gruhn, I. V. (2001). ‘State Formation’, in International Encyclopedia of the social & Behavioral science, Neil Smelser and Paul Baltes (ed.), Elsevier, vol. 2.
Halpern, Manfred (1970). The Politic of Social Change in Middle East and North Africa, Princeton, Princeton u.p.
Heater, Derek (1990). Citizenship: The Civic Ideal in World History, Political, and Education, London, Macmillan.
Honneth, A. (1995). The Struggle for Recogniation, Polity press.
Kashani sabet, Firoozeh (2002). Culture of Iranian: The Evolving Polemic of Iranian Nationalism, in Iran and Surrounding word, Nikkie R, keddie and Rudi Matthess, London and Seattle, University of Washington Press.
Kohn, Hans (1995). The Roots of Nationalism, in Nationalism and History , Canada, D. Van Nostrand co.
Laclau, Ernesto (1990). New Reflection on the Revolution of our Time, London, Verso.
Lousses, Emile (1964). Abstolutism in Heinz Lubasz, The Development of the Modern State (ed.), New York, Macmillan.
Mann, Micheal (1999).‘The Autonomous Power of the state: Its Origins, Meschanism and Results’ in Jhon A. Hall (ed.), The State, London, Routledge, VoI. 1.
Mcneill, W. H. (1982). The Pursuit of Power, Blackwell, Oxford.
Minogue, K. M. (1965). Nationalism, London, Bastford.
Smith, Anthony (1981). The Ethnic Origin of Nationalism, London, Oxford, Blackwell.
Tilly, Charles (2006). ‘Why and How History Matters?’ in Contextual Political Analysis, Charles Tilly and Robert Goodin (ed.), Oxford, Oxford University press.
Vaziri, Mostafa (1991). Iran as Imagined Nation, New York, Pragon House.