راهبردهای نظارت همگانی در مدیریت سیاسی جامعة دین‌بنیان

نوع مقاله : علمی-تخصصی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

از صدر اسلام تاکنون، برخی اندیشمندان بر این بوده‌اند که امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه‌ای فردی است و مانند بسیاری تکالیف و احکام الهی، بر فرد مسلمان واجدالشرایط واجب است. در این دیدگاه، شرایط و مقتضیات زمان و مکان، کمتر مؤثّر است و حکومت دینی و اسلامی وظیفة خاصی ندارد. دیدگاه دیگر، امر به معروف و نهی از منکر را افزون بر وظیفه فردی، موضوعی اجتماعی و حکومتی می‌داند. بر مبنای نگرش دوم، توسعة فرهنگ شریعت‌مدار و ایجاد زمینه‌ها و بسترهای گسترش آن، فراهم آوردن سازو‌کار مناسب و بسیاری دیگر از مؤلفه‌های مدیریت سیاسی خرد و کلان، در نظام دین‌بنیان مطرح می‌گردد. یکی از خرده‌نظام‌های مهم که باید در طراحی هر سیستم، مد نظر قرار ‌‌گیرد، نظام، پایش و نظارت بوده، اساسا شکل‌گیری، ثبات، تداوم و پویایی هر نظامی، به آن وابسته است. این مقاله، در صدد است که به موجب حدیث شریف، امر به معروف و نهی از منکر را یک نظام نظارت همگانی در مدیریت جامعة دین‌بنیان معرفی نماید که رسالت اجرای شرایع الهی و ایجاد جامعه و حکومت اسلامی و تضمین تحقق اهداف آن را بر عهده دارد. با چنین پیش‌فرضی، نمونه‌ای را از مجموعه آرای فقهی و نظریه‌های اندیشمندان اسلامی می‌پیماییم، و در پایان، با رویکردی استراتژیک از «است»‌های توصیفی حاصل شده از آن، «باید»‌های تجویزی و سپس راهبردهای نظارت همگانی را در نظام اسلامی به دست می‌آوریم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Ways and Methods of Public Supervision over the Political Management of a Theocratic Society.

نویسنده [English]

  • Fatemeh Baratloo
Faculty Member of the Institute of Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

Since the first golden days of Islam till today, a great number of scholars and scientists have believed that inviting people to good deeds and preventing them from bad or evil actions are among personal duties, and similar to most religious duties, they are obligatory upon any wise and complete Muslim. According to this view, the circumstances of the time and epoch or place are not very influential and important and the religious or Islamic government does not have any specific duty. The second perspective, considers the invitation to good deeds and prevention from wrong deeds as both a personal and social issue which is related to the religious and Islamic government.
Based on the second view, the development of a religious-based culture, and the preparation of suitable situations and other indexes of political management in both small scale and large scale situations are discussed in a theocratic system.
Since one of the important small systems which must be considered in the design of each great system is a system of control, supervision and inspection, and basically, the formation, continuation and dynamicity of every system is related to that small supervision system, the present article attempts to relate the sacred tradition of inviting to good deeds and the prevention of bad actions to the public supervision of the society. This will probably lead to the implementation of divine orders and the creation of an Islamic society and government in a theocratic society and an insurance of its continuation. And the accomplishment of its purposes. Based on the afore-mentioned assumption, a sample of jurisprudential views and the views and theories of Islamic scholars are surveyed and considered.
The present situation of the society and what exists in it are considered through a strategic approach and then on the bases of what actually exists, a number of prescriptive orders are presented which serve to be used for the purpose of ensuring public supervision in an Islamic system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theocratic society
  • Religious-based culture
  • Political management
  • System of public supervision
  • Strategic thought
  • Inviting to good deeds and prevention of evil actions