نقش عقل در تحوّل فقه سیاسی شیعه مطالعۀ موردی: دورۀ معاصر

نوع مقاله : علمی-تخصصی

نویسنده

استاد‌یار گروه علم سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

در این نوشته تلاش می‌کنیم تا ضمن بررسی جایگاه و حجّیّت عقل و توجه به عقل عملی در اندیشۀ سیاسی، نقش آن را در دگرگونی فقه سیاسی با تأکید بر دورۀ معاصر بررسی کنیم. سؤال اصلی آن است که نقش عقل در تحوّل فقه سیاسی شیعه چیست؟ و پاسخ آن است که عقل در تحوّل فقه سیاسی شیعه با توجه به روش خردورزانۀ اجتهاد و حجّیّت عقل در عرض دیگر منابع استنباط و کارکردهای آن در داورى نسبت به متون، گذر از ظواهر، کشف و تفسیر روزآمد از نصوص، فهم برخی از مصالح و مفاسد و فهم مستقلات و استلزامات عقلی، نقشی اساسی ایفا می‌کند. همچنین می‌توان جلوه‌های تحوّل‌آفرینی آن را در فقه سیاسی شیعه، در مواردی مانند چگونگی تعامل با قدرت، قدرت مقیّد و مشروط، نظریة ولایت فقیه، احتکار و فروش یا عدم فروش سلاح به دشمن ردّیابی کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Reason in the Development of the Political Shiite Jurisprudence; the Case of Contemporary Era

نویسنده [English]

  • Seyyed Kazem Bagheri
. Assistant Professor at the Department of the political sciences, in the Research Institute of Culture and Islamic Thoughts
چکیده [English]

The present study attempts to deal with the role and place of reason and to pay attention to practical reason in political thinking. It intends to deal with the role of reason in the development of political jurisprudence in the contemporary era. The main concern is to probe into reason in the development of political Shiite jurisprudence.
The findings of the study display that through a reasonable and intellectual method such as Ijtehad, the importance and value of reason along with other sources and tools of inference becomes evident because it helps in the investigation of texts and finding their hidden purposes and the discovery and up-to-date interpretation of the korān. It also helps in understanding the righteous actions from the wrong deeds and in discovering the requirements of the independent and individual elements, Therefore, reason plays a very basic role in the development of the political Shiite jurisprudence. One might find manifestations of the role of reason in some aspects of it in the political Shiite jurisprudence if he/she pays attention to some cases like the manner of interactions with power, the curbed or controlled power, the conditional power, and the theory of the guardianship or Velāyat of the religious scholar (faqih). Some instances like, or selling and not selling weapons to enemy also full in the same domain.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Reason
  • Functions of reason
  • Development
  • political jurisprudence
  • Shiism
  • Ijtehād
  • and Velayat of Fagih (Guardianship of the religious scholar