تحول دولت‌ها و عملکرد اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استاد علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی

چکیده

چکیده
دولت در جمهوری اسلامی ایران به دلیل ذات مردمسالارانه خود نهادی متحول وپویا می باشد. به طوریکه طی چهار دهه گذشته  جریان­ها و گروه های سیاسی مختلف با اندیشه‌های متفاوت در عرصه دولت در ایران  حضور داشته اند. سوال این پژوهش آن است که این تحولات در عرصه دولت چه  تاثیری برتفاوت   عملکردی  وکارامدی دولتها ی مختلف  داشته است؟  روش  این پژوهش تاریخی –تطبیقی است و یافته های پژوهش نشان می دهد که هرچند  طی چند دهه بعد از انقلاب اسلامی ایران ، جریان­ها و گروه های سیاسی مختلف به عنوان عوامل ارادی  با اندیشه‌های متفاوت در عرصه دولت در ایران  حضور داشته اند. امااین دولتها موفق نشده اند تحول ساختاری در اقتصاد را رقم بزنند وتفاوت عملکرد آنان در عرصه اقتصاد  به حدی چشمگیر نیست که بتوان آن را تحولی عمده در اقتصاد ایران تحت تاثیر رویکردهای جدید دولتها دانست .در تبیین چرائی  ضعف عملکرد دولتها باید به این واقعیت اذعان داشت که ضعف ارتباطی وتعاملی  در  فرایند عمل سیاسی بین ساختارها وکارگزاران  نقش اصلی را در ضعف کارامدی دولت ها ایفا کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

تحول دولت‌ها و عملکرد اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران

نویسنده [English]

  • Yahya Fouzi
چکیده [English]

چکیده
دولت در جمهوری اسلامی ایران به دلیل ذات مردمسالارانه خود نهادی متحول وپویا می باشد. به طوریکه طی چهار دهه گذشته  جریان­ها و گروه های سیاسی مختلف با اندیشه‌های متفاوت در عرصه دولت در ایران  حضور داشته اند. سوال این پژوهش آن است که این تحولات در عرصه دولت چه  تاثیری برتفاوت   عملکردی  وکارامدی دولتها ی مختلف  داشته است؟  روش  این پژوهش تاریخی –تطبیقی است و یافته های پژوهش نشان می دهد که هرچند  طی چند دهه بعد از انقلاب اسلامی ایران ، جریان­ها و گروه های سیاسی مختلف به عنوان عوامل ارادی  با اندیشه‌های متفاوت در عرصه دولت در ایران  حضور داشته اند. امااین دولتها موفق نشده اند تحول ساختاری در اقتصاد را رقم بزنند وتفاوت عملکرد آنان در عرصه اقتصاد  به حدی چشمگیر نیست که بتوان آن را تحولی عمده در اقتصاد ایران تحت تاثیر رویکردهای جدید دولتها دانست .در تبیین چرائی  ضعف عملکرد دولتها باید به این واقعیت اذعان داشت که ضعف ارتباطی وتعاملی  در  فرایند عمل سیاسی بین ساختارها وکارگزاران  نقش اصلی را در ضعف کارامدی دولت ها ایفا کرده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • کلیدواژه‌ها : دولت
  • اقتصاد
  • جمهوری اسلامی ایران
آبراهامیان یرواند ،تاریخ ایران مدرن،مترجم: محمدابراهیم فتاحی، تهران نشر نی 1390
سازمان برنامه وبودجه مجلس شورای اسلامی ارزیابی کلی برنامه های توسعه بعد از انقلاب ،کمیسیون برنامه وبودجه مجلس شورای اسلامی 1389
افتخاری ، ناامنی محدود ؛ بررسی تهدید های جهانی شدن برای جهان اسلام ، جهان شمولی اسلام و جهانی سازی ،مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی. 1382 .
آقا بخشی علی, مینو افشاری راد، فرهنگ علوم سیاسى ،تهران،ناشرچاپار،  1382
آمار بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران 
انجمن پژوهشگران ایران، ایران در آستانه سال 2000، پاریس؛ بی‌تا، 1372، ص 30.
برزگر ،ابعاد سیاسی جهانی شدن و جهان اسلام، جهان شمولی اسلام و جهانی سازی، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی ،1382
بشیریه حسین ،تاریخ اندیشه های سیاسی در قرن بیستم: اندیشه های مارکسیستی، تهران ، نشرنی ،1391 ص284
‍‍‍‍‍‍ روزنامه اطلاعات  مورخ 20 اردیبهشت 76 بیانیة رئیس جمهوری،
پناهی ، محمد حسین  شعار های انقلاب ،تهران نشر علم 1392
حاجی‌یوسفی امیرمحمد ، دولت، نفت و توسعه اقتصادی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1378
   خاتمی،  محمد ،احزاب و شوراها، تهران،: طرح نو، 1380، ص 14.
دلاوری ،تحولات اجتماعی در ایران ،تهران ،پژوهشکده امام مینی وانقلاب اسلامی ،1387
دولت ایرانی –اسلامی ،سیری در آراء دکتر محمود احمدی نژاد ،تهران ،مرکز پژوهش واسناد ریاست جمهوری ،1387
رفیع‌پور، فرامرز.  توسعه‌ و تضاد.  تهران‌: انتشارات‌ دانشگاه‌ شهید بهشتی‌. 1376
ربیعی، علی؛ جامعه‌شناسی تحولات ارزشی؛
رمضانی ،ملیحه ،وعیوضی محمد رحیم ،بررسی پایگاه اجتماعی هیات وزیران جمهوری اسلامی ایران ،فصلنامه راهبرد توسعه فزمستان 1389ش 24
روزنامه اطلاعات ،سخنرانی رئیس جمهور در جلسه ی مشترک هیأت دولت و استانداران سراسر کشور، یکشنبه 18/4/1385 
سازمان برنامه و بودجه، قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ( 1383ـ 1379)، تهران: مرکز مدارک اقتصادی، اجتماعی و انتشارات، 1379
سازمان برنامه و بودجه؛ قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران 72-1368.
سازمان برنامه و بودجه ،لایحة برنامة دوم توسعة اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی، 1377ـ 1373، تهران: سازمان برنامه و بودجه، 1372.
  سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، گزارش عملکرد دولت (80ـ 1376)، تهران: مرکز مدارک علمی و انتشارات، 1380،
سازمان برنامه و بودجه، گزارش ملی توسعه انسانی جمهوری اسلامی ایران
سالنمای امنیت جمهوری اسلامی ایران ، تهران  ،پژوهشکده مطالعات امنیتی ،  1393
سفیری مسعود ،  مصلحت وحقیقت ، مصاحبه با هاشمی رفسنجانی تهران ،سفیر 1378.
سند چشم انداز ایران 1404، در سایت اطلاع رسانی دولت به آدرسhttp://www.dolat.ir/PDF/20years.pdf
سیدمن، استیون،کشاکش آرا در جامعه شناسی ترجمه هادی جلیلی فتهران ،نشر نی 1392  
عملکرد 20 ساله آموزش عالی ایران (بخش دولتی از 1357 تا 1377)؛
فوزی ،یحیی ، تحولات سیاسی –اجتماعی ایران بعد از انقلاب ، تهران نشر عروج 1384
فوزی ،یحیی ،اندیشه سیاسی در ایران بعد از انقلاب ،تهران ،  پژوهشکده انقلاب اسلامی ،1387
قاضی، ابوالفضل، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی تهران : دانشگاه تهران، موسسه چاپ و انتشارات، 1368.
قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
کردزاده کرمانی، محمد، اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1380
گزارش مکتوب رئیس‌جمهوری به مردم،روزنامه اطلاعات، 27/12/79، (اطلاعات ضمیمه)، ص 2.
مرکز آمار ایران ،گزارش های سالانه
مرکز آمار ایران‌.  مجموعه‌ آماری‌، سری‌ زمانی‌ آمارهای‌ اقتصادی‌ اجتماعی‌ تا سال‌ 75.  معاونت‌ امور اقتصادی‌ و هماهنگی‌ دفتر اقتصاد کلان‌. تیرماه‌ 1376.
وزارت‌ فرهنگ‌ و آموزش‌ عالی ،گزارشهای‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و آموزش‌ عالی
گفتگوی‌ مریل‌ لینج‌ با فرانسیس‌ فوکویاما ؛ ارزشهای‌ فرهنگی‌ و جهانی‌ شدن‌،  ترجمه‌ رضا استاد رحیمی‌؛ روزنامه‌ همشهری‌؛ ۱۸ مهر ۱۳۸۰.                             
گل محمدی‌ ، نگاهی به مفهوم و نظریه های جهانی شدن ، فصل نامه ی مطالعات ملی، شماره ی ۱۱، ۱۳۸۱٫
گل‌محمدی . احمد ‌؛ جهانی‌ شدن‌ فرهنگ‌، هوی‍ّت‌؛ تهران‌: نشر نی‌؛ ۱۳۸۱.
گیدنز، آنتونی راه سوم و منتقدان آن ، ؛ ترجمه مریم پاشنگ ؛ تهران نشر همشهری    ،1380
گیدنز، ٱنتونی.جامعه شناسی ; ترجمه منوچهر صبوری.، تهران : نشرنی، 1376.
مارش دیوید واستوکر، جری، روش و نظریه در علوم سیاسی ، امیرمحمد حاجی یوسفی (مترجم)    نشر: پژوهشکده مطالعات راهبردی (27 دی، 1384)
محمدی، منوچهر، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت احمدی نژاد، نشر دادگستر، چاپ اول، پاییز 1387
مرکز پژوهش واسناد ریاست جمهوری ،دولت ایرانی- اسلامی (آرا دکتر محمود احمدی نژاد رییس جمهور )، تهران ،نشر مرکز پژوهش واسناد ریاست جمهوری ،1387.
مصباحی غلامرضا، «بررسی اختلاف مواضع موجود در اقتصاد جمهوری اسلامی ایران»، نور علم، دوره چهارم، ش6، آذر و دی 1370،
معینی علمداری ،جهانگیر ،روش شناسی ونظریه های جدید در سیاست ،تهران :نشر دانشگاه تهران ،1385
مهمترین شاخص های اقتصادی کشور ،گزارش راهبردی ،ش 162 اردیبهشت 1392  ،مرکز تحقیقات استراتژیک
مولانا، ، 1387
وبر، ماکس روش شناسى علوم اجتماعى، حسن چاووشیان، انتشارات مرکز، سال،۱۳۸۲ چاپ اول.
وینست ،آندر ، نظریه های دولت، ترجمه حسین بشیریه  نشر نی 1394
baker, et. al (eds), globalization and progressive e conomic policy, cambridge university press, ۱۹۹۸
Dallmayr& Mc Cathy,Understanding and social inquiry (Notre dame ,Ind’university of Notre dame press, 1977
Giddens, Anthony (1976) New Rules of Sociological Method: a Positive Critique of interpretative Sociologies. London : Hutchinson
Giddens, Anthony (1984) The Constitution of Society. Outline of the Theory of Structuration. Cambridge : Polity (publisher).
Poulantza,S,n ,(1969) contemporary democracies participation,stability and violence ,London ,Harvard university press .
Saussure;f.( 1983 )course in general Linguistics(london:gerald Duckworth)
Laclau,E,andc.Mouffe , “ post-marxism without apologies “ new Left Review,166(1987)