واکاوی و تحلیل جامعه‌شناختی انتخابات ریاست جمهوری در ایران (مطالعه موردی انتخابات سال ۱۳۸۴)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی

2 کارشناسی‌ارشد علوم‌سیاسی‌دانشگاه خوارزمی

3 دانشجوی‌دکتری علوم سیاسی علامه طباطبایی

چکیده

پیروزی محمود احمدی‌نژاد در انتخابات نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در سال 1384 نقطه عطفی در تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران معاصر به شمار می‌رود. چراکه علیرغم ارتقای شاخص‌های معطوف به توسعه اقتصادی و توسعه سیاسی در دوره آقایان هاشمی و خاتمی، نامزدی منتخب مردم شد که ارزش‌های سیاسی متفاوتی را نمایندگی می‌کرد. این مقاله در نظر دارد با تحلیل پیامدهای سیاسی برنامه‌های توسعه دوران ریاست جمهوری آقایان هاشمی و خاتمی علل پیروزی احمدی‌نژاد در انتخابات سال 84 را بر اساس نظریه پیشروی محرومین آصف بیات تجزیه‌وتحلیل کند. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد، روند نوسازی اقتصادی دوران هاشمی، منجر به شکل‌گیری طبقه متوسط جدیدی شد که دوم خرداد را خلق کرد، اما این طبقه در دوران اصلاحات با چالش‌های زیادی مواجه شد و رو به انفعال گرایید. این انفعال طبقه متوسط ازیک‌طرف و گرایش طبقات محروم جامعه به وعده‌های ضداشرافی­گری احمدی‌نژاد در انتخابات سال 84 نتیجه انتخابات را رقم زد. به‌عبارت‌دیگر پیروزی احمدی‌نژاد معلول انفعال طبقه متوسط و پیشروی محرومان بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociological analysis of presidential elections in Iran (case study 2005)

نویسندگان [English]

  • Ali Asghar Ghasemi sayani 1
  • Behnam Ravesh 2
  • Sayyed Zakarya Mahmudi Raja 3
چکیده [English]

The victory of Mahmoud Ahmadinejad in the ninth presidential election in 1384 marked a turning point in the history of contemporary political and social developments in Iran. Despite the promotion of economic and political development during Rafsanjani and Khatami eras, a candidate was elected who represented different political values. This article intends to analyze the political implications of development programs during the presidency of Khatami, Rafsanjani to examine how Ahmadinejad won the election of 2005 based on the Asef Bayat Deprived leading theory. The results showed that during the economic modernization of Hashemi era, a new middle class was created which established second of Khordad. But, they faced many challenges in the reform era and turned into passivity. This passivity of middle class, on the one side, and lower social class tendency to counter aristocratic promises of Ahmadinejad in the election of 2005, on the other hand, shaped the outcome of the election.

کلیدواژه‌ها [English]

  • middle class
  • poor
  • presidential elections
  • Justice
  • Ahmadinejad
ازغندی، علیرضا (1391) سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، نشر قومس، چاپ دوم
ایزدی، رجب (1384) مبانی جامعه‌شناختی جنبش دوم خرداد، رساله دکتری، دانشگاه تهران
باقیان زارچی، مرتضی (1388)، علل و زمینه‌های پیروزی احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست جمهوری سال 84، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
بشیریه، حسین(1393) دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی ایران؛ دوره جمهوری اسلامی ایران، چاپ ششم، تهران: موسسه نگاه معاصر.
بیات، آصف (1390)، پسا اسلام‌گرایی چیست، مهرنامه، شماره 10
بیات، آصف (1391)، سیاست‌های خیابانی: جنبش تهی‌دستان در ایران، مترجم اسدالله نبوی چشمی، تهران: اکسیر، چاپ اول
جلایی پور، حمیدرضا (1381)، جامعه‌شناسی جنبش‌های اجتماعی با تأکید بر جنبش‌های اصلاحی دوم خرداد، انتشارات طرح نو
دارابی، علی (1388)، رفتار انتخاباتی در ایران: الگوها و نظریه‌ها، تهران: انتشارات سروش، چاپ اول
دفتر انتخابات معاونت سیاسی وزارت کشور، آمار مقایسه‌ای انتخابات اول و دوم شوراهای اسلامی به تفکیک استان، تهران، وزارت کشور، 1382
راوش، بهنام(1394) مبانی جامعه‌شناختی انتخابات ریاست جمهوری در سال 84، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی
ربیعی، علی(1380)، جامعه‌شناسی تحولات ارزشی: نگاهی به رفتارشناسی رأی‌دهندگان در خرداد76، تهران: فرهنگ اندیشه
رجبی، مهدی (1382)، بن‌بست اصلاح‌طلبی و تأمل و چاره‌جویی، مجله آفتاب، شماره 21
رفیع پور، فرامرز (1376)، توسعه و تضاد، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ دوم تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه
زیباکلام، صادق (1381)، هشت سال با هاشمی و هشت سال با خاتمی، ماهنامه گزارش، شماره 163
سالنامه آماری مرکز آمار کشور، انتشارات مرکز آمار. 1388
عبادپور، نصیر (1382)، رویکردی بر علل وقوع دوم خرداد، از منظر جامعه‌شناسی سیاسی (همراه بامطالعه و نقد سیاست‌های دوران سازندگی)، تهران: انتشارات شهر دنیا
 قوچانی، محمد (1381)، برادر بزرگ‌تر مرده است، تهران: نشر نقش و نگار، چاپ اول
گزارش عملکرد واحدهای مختلف وزارت کشور در انتخابات نهم ریاست جمهوری، انتشارات وزارت کشور، 1387
محمودی رجا، سید زکریا(1393) بررسی و تحلیل رویکرد دولت‌های خاتمی و احمدی‌نژاد در قبال جهانی‌شدن فرهنگ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
 موسوی، نظام‌الدین (1384)، انتخابات دور نهم ریاست جمهوری، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول
میر ترابی، سعید و سید مهدی میر عباسی (1393) نقدی بر تحلیل‌های طبقاتی مبتنی بر رفتار طبقه متوسط جدید در انتخابات (با تأکید بر انتخابات ریاست جمهوری دوره‌های هفتم و نهم، پژوهش سیاست نظری، بهار و تابستان، شماره 15
 نیاکویی، سید امیر (1388)، بررسی علل جامعه‌شناختی ناکامی جنبش دوم خرداد، رساله دکتری، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی
وبر، ماکس(1384 ) اقتصاد و جامعه، مترجمین: دکتر عباس منوچهری، دکتر مهرداد ترابی نژاد، دکتر مصطفی عماد زاده، تهران: سمت
 
Bayat, Asef (2010), Life as politics: How Ordinary People Change the Middle East, Stanford: Stanford studies in Middle East.
Bill, J. A. (1963), the social and economic foundation of power in conten porarg Iran middle East journal. Pp. 88-110
Boundreau, Anne. (1999), Middle classes, Blackwell Publishers.
Daly, J.G. (2008), kazakhstans Emerging middle class, contral Asia Caucasus Institute 8 silk road studies program
Mahdavi, MOJTABA, (2006), Rethinking, Agency and structure in the study of democratic, Iranian lessons, university of westem
Wright, E. O. (1989), the debte on clasis, londan/new York; verso