بازشناسی عناصر و مؤلفه‌های هویت ملی در جنگ‌های ایران و روسیه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

چکیده

جنگ‌های 13 ساله ایران و روسیه در سال 1218 ﻫ . ق. آغاز و با انعقاد دو معاهده گلستان و ترکمنچای در سال 1241 خاتمه یافت. در نتیجه این معاهدات مناطق نخجوان، آذربایجان و قره­باغ از ایران منتزع شد که بخش­های عمده­ای از این مناطق تا قبل این از جنگ‌ها در حاکمیت ایران بود. توطئه­های درباریان، کارشکنی و خیانت عوامل حکومتی، معاهدات تحمیلی دولت­های استعماری، حواشی­ها و موارد متعدد دیگر در تاریخ و سرنوشت و تبعات بعدی این جنگ‌ها و تحلیل رفتن ایران در مناسبات و معادلات منطقه­ای و جهان تأثیر زیادی داشته­اند. اما از طرف دیگر در این جنگ‌ها تجلیاتی از تدابیر و دلاوری­های مردم و برخی از رجال سیاسی و نظامی بروز می­کند و در سطحی کامل‌تر از ادوار گذشته مقاومت و حماسه­های مردمی با رهبری علما هم از دستاوردهای کم­نظیر این دوره به شمار می­رود که جنبه­ای متفاوت و معنادار از مؤلفه­های هویت ایرانی برای مقابله با تهاجمات و تعرضات خارجی را به تصویر می­کشاند. در این پژوهش سعی شده  است مبانی نظری مقوله و مؤلفه­های هویت ملی ایران در این برهه تاریخی را بیان نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

ازشناسی عناصر و مؤلفه‌های هویت ملی در جنگ‌های ایران و روسیه

نویسنده [English]

  • Farhad Ziviyar
چکیده [English]

جنگ‌های 13 ساله ایران و روسیه در سال 1218 ﻫ . ق. آغاز و با انعقاد دو معاهده گلستان و ترکمنچای در سال 1241 خاتمه یافت. در نتیجه این معاهدات مناطق نخجوان، آذربایجان و قره­باغ از ایران منتزع شد که بخش­های عمده­ای از این مناطق تا قبل این از جنگ‌ها در حاکمیت ایران بود. توطئه­های درباریان، کارشکنی و خیانت عوامل حکومتی، معاهدات تحمیلی دولت­های استعماری، حواشی­ها و موارد متعدد دیگر در تاریخ و سرنوشت و تبعات بعدی این جنگ‌ها و تحلیل رفتن ایران در مناسبات و معادلات منطقه­ای و جهان تأثیر زیادی داشته­اند. اما از طرف دیگر در این جنگ‌ها تجلیاتی از تدابیر و دلاوری­های مردم و برخی از رجال سیاسی و نظامی بروز می­کند و در سطحی کامل‌تر از ادوار گذشته مقاومت و حماسه­های مردمی با رهبری علما هم از دستاوردهای کم­نظیر این دوره به شمار می­رود که جنبه­ای متفاوت و معنادار از مؤلفه­های هویت ایرانی برای مقابله با تهاجمات و تعرضات خارجی را به تصویر می­کشاند. در این پژوهش سعی شده  است مبانی نظری مقوله و مؤلفه­های هویت ملی ایران در این برهه تاریخی را بیان نماید.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ملت
  • هویت ملی
  • جنگ‌های ایران و روسیه

مراجع

آذر،حسین،آهنگ سروش(1349). یادداشت­های­محمدصادق­وقایع­نگارمروزی،تهران: انتشارات­مصحح.
ابوالحسنی ، علی(1359). جهاد دفاعی و جنگهای صلیبی، تهران: دارالحسین.
بهبودی، هدایت اله(1371). ادبیات در جنگهای ایران و روس،‌تهران: انتشارات حوزه هنری
جهانگیر میرزا، میرعباس(1384). تاریخ نو، به اهتمام عباس اقبال آشتیانی، تهران: نشر علم.
حائری، عبدالهادی(1380). نخستین رویارویی­های اندیشه گران ایران با دو روسیه تمدن غرب، تهران: امیرکبیر.
رجبی، محمدحسن (1382). علمای مجاهد، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سپهر، محمدتقی(1344). ناسخ­التواریخ، تهران: انتشارات اسلامیه.
عربشاهی، شیمین(1380). مقاله و گفتگوی تمدنها و ادیان و ضرورت عصر جهانی سازی، گزارش گفتگو مرکز بین­المللی گفتگوی تمدن‌‌ها، سال اول، شماره بیستم، نیمه اول بهمن.
فتح‌الهی، محمدعلی(1395). تکاپوی ملیت ایرانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی .
قائم­مقام فراهانی(1354). میرزا بزرگ، جهادیه، تهران: انتشارات ایران زمین.
قائم­مقام­فراهانی،میرزاابوالقاسم(1373). منشآ قائم­مقام،­به­اهتمام جهانگیرقائم­مقامی،تهران­: انتشارات­ابن­سینا.
مدنی، سیدجلال‌الدین(1365). تاریخ تحولات سیاسی و رابط خارجی ایران، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
 مطهری، مرتضی(1362).  ‌خدمات متقابل اسلام ایران، تهران: انتشارات صدرا.
مشکوة­الدینی، عبدالحسین(1353). ملت و ارکان پایداری آن در متون فارابی، مشهد: دانشکده الهیات و معارف اسلامی.
مشکور، محمدجواد(1366). فرهنگ طرق اسلامی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، مشهد: آستان­قدس­رضوی.
مفتون دنبلی، عبدالرزاق(1351). مأثر سلطانیه، تهران: انتشارات ابن‌سینا.
نجفی، موسی و رسول جعفریان(1371). سده تحریم تنباکو، تهران: امیر کبیر.
نجمی، ناصر(1363). ایران در میان طوفان، تهران: کانون معرفت.
وکیلی، ابوالفضل(1346). قفقازیه و مجاهدین ایران، تهران: عطائی.
نائینی، محمدحسین(1361). تنبیه­الامه و تنزیله المله، تهران: شرکت سهامی انتشار .
هانتینگتون، ساموئل(1374). نظریه برخورد و تمدنها، ترجمه مجتبی امیری، ‌تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار