تحلیل بافت سیاسی، اجتماعی و تخصصی نمایندگان مجلس شورای اسلامی؛ ادوار اول تا پنجم

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی

2 استاد علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

نخبگان سیاسی در هر نظام سیاسی یکی از عوامل تأثیرگذار بر تحولات می‌باشند و مجلس شورای اسلامی‌ در بردارنده نخبگان سیاسی جمهوری اسلامی ایران است. لذا پژوهش حاضر تلاش دارد تا با رویکردی تحلیلی ـ مقایسه‌ای و به منظور دستیابی به درک درستی از دلایل و چرایی روندهای سیاسی در ایران به تحلیل و بررسی بافت سیاسی و اجتماعی نمایندگان مردم طی پنج دوره‌ی نخست مجلس شورای اسلامی بپردازد و به این پرسش‌های بنیادین پاسخ دهد که نمایندگان مجلس شورای اسـلامی‌ طی ادوار اول تا پنجم چه آرایش و ترکیب سیاسی و اجتماعی داشته‌اند؟ و اساساً میان ادوار فوق الذکر به لحاظ بافت سیاسی و اجتماعی چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی وجود دارد؟ برای پاسخ به این سوالات ضمن توصیفی از بافت سیاسی نمایندگان و تعلقات حزبی آنان، نمایندگان پنج دوره‌ی مجلس شورای اسـلامی‌ از‌ نـظر تـوزیع سنی، جنسیت، روحانی و غیر روحانی، سابقه‌ی نمایندگی و تحصیلات مورد بررسی و تجزیه‌ و تحلیل‌ قرار می‌گیرند. نتایج حاصل از این پژوهش می‌تواند علاوه بر روشن نمودن روند تحولات سیاسی و اجتماعی در مقطع تاریخی مورد نظر، به تحلیل دلایل و چرایی روندهای سیاسی در ایران کمک نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of political, social and professional contexture of Islamic Consultative Assembly’s representatives; first to five periods

نویسندگان [English]

  • Ali Zareei 1
  • Yahya Fozi 2
1 PhD student of History in Research Institute of Imam Khomeini
2 Professor of Political Science in Institute for Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

Political elites are one of the affecting factors in any political system. Islamic Consultative Assembly includes the Islamic Republic’s political elites. Therefore, the present study tries to analyze the political and social contexture of the people’s representatives during the first five-periods of Islamic Consultative Assembly with an analytical-comparative approach in order to realize the reasons and causes of the political movements in Iran. Moreover, it answers to these essential questions that what political and social combination have the people’s representatives had during first to fifth periods of Islamic Consultative Assembly? Furthermore, fundamentally, what are the differences and similarities between the aforementioned periods from the viewpoint of political and social contexture? To answer to these questions, in addition to introducing a description of the political contexture of representatives in these periods and their political and sectarian dependency, the representatives of five periods of Islamic Consultative Assembly are studied from the viewpoints of age, sexual and educational distribution and representation experience. The results of this research can facilitate the analysis of the reasons and causes of the political movements in Iran in addition to clarifying the trends of political and social developments in the determined historical section.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Consultative Assembly
  • representatives
  • first to five periods
  • political combination
  • social contexture
آقایی جیرهنده، عباس؛ بسطامی، رضا (1387). مجلس شورای اسلامی دوره‌ی دوم، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
امام خمینی (ره)، (1378). صحیفه امام، ج20، تهران: عروج.
انصاری، منصور (1382). رقابت‌های سیاسی در ایران (نظریه و عمل) مجموعه مقالات اعضای هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی.
بررسی مستندی از مواضع گروها در قبال انقلاب اسلامی (1361). تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
جهان محمدی، رضـا ‌(1389‌). مـجلس شورای اسلامی دوره سوم‌، تهران‌: مرکز اسناد‌ انقلاب‌ اسلامی‌.
خسروشیری، علی (1392). مجلس شورای اسلامی‌ دوره‌ پنجم، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
خواجه سروی، غلامرضا (1382). رقابت‌های سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
خواجه سروی، غلامرضا (تابستان و پاییز 1383). «چارچوبی برای تحلیل رقابت و ثبات سیاسی با نگاهی به تجربه جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، شماره 18 و 19.
خواجه سروی، غلامرضا؛ شارعی، محمد محسن (1394). تاریخ تحولات سیاسی مجلس شورای اسلامی، تهران: انتشارات سرو اندیشه.
خوش زاد، اکبر (1386). مجلس شورای اسلامی دوره اول، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
دوورژه، موریس (1357). احزاب سیاسی، ترجمه رضا علومی، تهران‌: امیرکبیر‌.
رضا جهان محمدی (1389). مجلس شورای اسلامی دوره سوم، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
روزنامه جمهوری اسلامی، 1 خرداد 1369.
روزنامه جمهوری اسلامی، 12 فرودین 1359.
روزنامه جمهوری اسلامی، 22 اسفند 1358.
روزنـامه جمهوری اسلامی، 23 آذر 1362.
روزنامه جمهوری اسلامی، 25 اردیبهشت 1359.
روزنامه جمهوری اسلامی، دوشنبه 14 مهر 1365.
روزنامه جمهوری اسلامی، سه شنبه 12 خرداد 1366.
روزنامه سلام، سال اول، یکشنبه 16 فروردین 1371.
روزنامه کیهان، 12 اسفند 1358.
روزنامه کیهان، 14 اسفند 1358.
روزنامه کیهان، 18بهمن 1358.
روزنامه کیهان، شماره، یکشنبه 8 خرداد 1367.
روزنامه کیهان، یکشنبه 8 خرداد 1367.
سجادی پور‌،‌ هادی (1388). مجلس شورای اسـلامی دوره چـهارم، تـهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
شادلو، عباس (1381). تکثر گرایی در جریان اسلامی، تهران: نشر وزرا.
ظریفی نیا، حمید رضا (1378). کالبد شکافی جناح‌های سیاسی در ایران 1358 تا 1378، تهران: انتشارات آزادی اندیشه.
عظیمی دولت آبادی، امیر (1387). منازعات سیاسی نخبگان و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
عیوضی، محمد رحیم‌ (1385‌). مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران‌، تهران‌: مرکز‌ اسناد‌ انقلاب‌ اسلامی.
فوزی، یحیی (1384). تحولات سیاسی و اجتماعی ایران پس از انقلاب اسلامی، تهران: نشر عروج.
فوزی، یحیی (1395).چارچوبی برای بررسی عوامل موثر بر عملکرد دولت در جمهوری اسلامی ایران ،فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی ،شماره 34 ،بهار 95
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
کارنامه‌ی مجلس شورای سلامی دوره‌ی دوم، سال اول (1363). تهران: روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
مارش، دیوید؛ استوکر، جری (1384). روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مرتجعی، علی (1378). جناح‌های سیاسی در ایران امروز، تهران: انتشارات نقش و نگار.
مرتجعی، علی (1379). مقدمه‌ای بر شناخت جناح بندیهای سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، مجموعه مقالات رویارویی اندیشه‌ها.
نظر پور، مهدی (1391). آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قم: نشر معارف.
وبر، ماکس (۱۳۸۲). روش شناسى علوم اجتماعى، ترجمه حسن چاووشیان، تهران: انتشارات مرکز.
 
Giddens, Anthony (1976) New Rules of Sociological Method: a Positive Critique of interpretative Sociologies. London : Hutchinson