تحلیل سیر تحول و تطور فلسفه‌ سیاسی در چشم‌انداز پارادایمی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

مقاله حاضر کوشیده است تا به این پرسش پاسخ دهد که فلسفه­سیاسی از ابتدای شکل­گیری تا کنون، چگونه ازحیث مضامین دستخوش تحول و تطور شده است؟ فرضیه این مقاله آن است که تحول در بینش موردپذیرش درباب هستی، معرفت و انسان، سبب تحول و تطور مضمونی فلسفه سیاسی و سرانجام انحلال آن گردیده است.
یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که فلسفه­سیاسی با گذر از حقیقت­مداری، فضیلت­گرایی و سعادت­گرایی شکل­گرفته درچارچوب بینش سلسله­مراتبی کیهان­/خدامحور و مبانی معرفت­شناسی قیاسی و انسان­شناسی نخبه­گرای متناظر با آن در پارادایم پیشامدرن، از یک­سو به­نوعی تلقی درزمانی و افقی برپایه مفاهیم حق، تاریخ و آزادی در پارادایم مدرن انسان­محور و ازسوی­دیگر، بنابر عنصرشکاکیت نهفته در عقل مدرن به طیفی از جریان­های انتقادی و یا خواهان احیای فلسفه­سیاسی کلاسیک می­انجامد و سرانجام فلسفه­سیاسی در پارادایم جوهرستیز، خردگریز و انسان­ستیز پسامدرن به روایت تبدیل می­شود. این نوشتار از رویکرد پارادایمی سود جسته و گونه­شناسی از فلسفه­سیاسی در سه پارادایم پیشامدرن، مدرن و پسامدرن ارائه کرده و درخلال­آن، سیر تحول مضامین فلسفه­سیاسی را نشان­داده­است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of The Transformation process of Political Philosophy In Paradigmatic Perspective

نویسندگان [English]

  • Mohammad bagher khorramshad 1
  • Mohammad Ismael Nozari 2
1 Associate Professor, Department Of Political Science Of Allameh Tabataba’i University
2 PhD Student in Political Science, University Of Allameh Tabataba’i
چکیده [English]

This article has attempted to answer this question that: How political philosophy has been undergoing transformation and evolution in terms of its themes and contents from the beginning of its formation until now?
This article has shown that Political philosophy passing through truth-oriented, virtue-oriented ethics and eudaimonism which formed within the framework of the hierarchical cosmos/god based attitude and the foundations corresponing with it, consisting of the deductive epistemology and the elitistic anthropology at the pre-modern paradigm, at one hand resulted in one type of diachronic and historical ideas based upon concepts of the right, history and freedom in the humanistic modern paradigm and also resulted in the formation of the group of the critical currents and ones’ which demanding revival of the classic pre-modern political philosophy And eventually political philosophy is transformed to the narrative at the framework of the anti-essentialist, anti-rationalist and anti subject-oriented post-modern paradigm. This article by taking advantage of the paradigmic approach, has presented typology of the political philosophy at the three pre-modern, modern and post-modern paradigm and meantime, has shown the evolution and transformation of themes of the political philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Philosophy
  • Paradigm
  • Pre-modern
  • Modern
  • Post-modern
  • narrative
آربلاستر،آنتونی(1391)، لیبرالیسم؛ ظهور و سقوط، عباس مخبر، تهران: مرکز، چاپ پنجم.
احمدی، بابک (1387الف)، مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران: مرکز، چاپ هفتم.
احمدی، بابک (1387ب)، معمای مدرنیته، تهران: مرکز، چاپ پنجم.
ارسطو (1358)، سیاست، حمیدعنایت، تهران: شرکت سهامی کتاب­های جیبی.
اشتراوس،لئو (1387)، فلسفه سیاسی چیست؟، فرهنگ رجایی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم.
اشتراوس،لئو(1393)، حقوق طبیعی و تاریخ، باقرپرهام، تهران: آگاه، چاپ سوم.
افلاطون(1380)، دوره کامل آثار افلاطون، ج2 (کراتولوس، اثودموس و جمهوری)، محمدحسن لطفی. تهران: خوارزمی،چاپ سوم.
افلاطون(1380)، دوره کامل آثارافلاطون، ج3 (فایدروس، ثئای­تتوس، سوفسطایی، مردسیاسی، پارمنیدس،فیلیبس، تیمائوس، کریتیاس و نامه­ها)، محمدحسن لطفی، تهران:خوارزمی،چاپ سوم.
ایمان،محمدتقی(1391)،فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی، قم:پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تهران.
باتلر،کریستوفر(1389)، پسامدرنیسم؛ درآمدی بسیارکوتاه، محمدعظیمی، تهران:علم.
باتومور، تام(1375)،مکتب فرانکفورت،حسینعلی نوذری، تهران: نی.
بردشا، لی (1380)، فلسفه سیاسی هانا آرنت، خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.
برلین،آیزایا (1368)،چهارمقاله درباره آزادی،محمدعلی موحد، تهران: خوارزمی.
بریستو، ویلیام اف (1393)، روشنگری، مرتضی عابدینی­فرد، تهران: ققنوس.
بلاکهام، ه.ج(1393)،شش متفکر اگزیستانسیالیست، محسن حکیمی، تهران:مرکز، چاپ نهم.
بلیکی، نورمن (1384)، طراحی پژوهش­های اجتماعی، حسن چاوشیان، تهران: نی.
بوخنسکی،جوزف و ماری اینوسنتیوس(1393)، فلسفه معاصر اروپایی، شرف­الدین­خراسانی(شرف) تهران: دانشگاه شهید بهشتی مرکز چاپ و انتشارات، چاپ دوم.
پالمر، ریچارد(1384)،علم هرمنوتیک؛ نظریه تاویل در فلسفه­های شلایرماخر، دیلتای، هایدگر، گادامر. محمد سعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس، چاپ سوم.
پلامناتز، جان پتروف(1392)،شرح و نقدی بر فلسفه اجتماعی و سیاسی هگل، حسین بشیریه، تهران: نی، چاپ پنجم.
پوپر،کارل ریموند(1392)،جامعه باز و دشمنان آن، عزت­الله فولادوند، تهران: خوارزمی، چاپ چهارم.
پولادی، کمال (1384)، از دولت اقتدار تا دولت عقل در فلسفه­سیاسی­مدرن، تهران: مرکز، چاپ دوم.
تابعی، احمد (1384)، رابطه میان ایده پسامدرن و عدم­تعین: مطالعه تطبیقی فلسفه و هنر غرب، تهران: نی.
تیلور، چارلز (1394)، زندگی فضیلت­مند در عصر سکولار، فرهنگ رجایی، تهران، آگاه، چاپ دوم.
جی­دان، رابرت (1385)، نقداجتماعی پست­مدرنیته، صالح نجفی، تهران: شیرازه.
حقیقی، شاهرخ (1387)، گذر از مدرنیته؟ نیچه، فوکو، لیوتار، دریدا، تهران:آگاه، چاپ چهارم.
دارتیگ،آندره(1391)،پدیدارشناسی چیست؟،محمودنوالی، تهران:سمت،چاپ ششم.
دریفوس، هیوبرت و پل رابینو(1385)،میشل فوکو؛ فراسوی ساختارگرایی و هرمنیوتیک، حسین بشیریه، تهران: نی، چاپ پنجم.
دکارت، رنه(1361)، تأملات، احمد احمدی، تهران: انتشارات مجتمع دانشگاهی ادبیات و علوم انسانی.
دلاکامپانی، کریستیان (1382)، تاریخ فلسفه در قرن بیستم، باقر پرهام، تهران:آگه، چاپ دوم.
رالز،جان(1385)،عدالت به­مثابه انصاف، عرفان ثابتی، تهران: ققنوس.
رجایی،فرهنگ(1374)،تحول اندیشه سیاسی در شرق باستان،تهران: قومس.
رورتی، ریچارد (1385)، پیشامد، بازی و همبستگی، پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
رورتی، ریچارد (1386)، فلسفه و امیداجتماعی،عبدالحسین آذرنگ و نگارنادری، تهران:نی، چاپ دوم.
روسو،ژان­­ژاک(1366)،قرارداداجتماعی یا اصول ­حقوق­سیاسی،منوچهرکیا،تهران:گنجینه­ناصرخسرو، چاپ سوم.
رویل، نیکلاس(1388)، ژاک دریدا، پویاایمانی، تهران: مرکز.
زرشناس،شهریار(1393)،یونان از روزگاران کهن تا قرن ششم قبل از میلاد(دوران تاریخ غرب باستان)، ج1، تهران: خبرگزاری تسنیم.
ساراپ،مادن(1382)،راهنمایی مقدماتی­ بر پساساختارگرایی و پسامدرنیسم،محمدرضاتاجیک،تهران: نی.
سولومون،رابرت(1379)، فلسفه اروپایی از نیمه دوم قرن هجدهم تا واپسین دهه قرن بیستم: طلوع و افول خرد، محمد سعیدحنایی کاشانی، تهران:قصیده.
شریعت، فرشاد (1386)، مبانی اندیشه سیاسی در غرب؛ از سقراط تا مارکس، تهران: نی، چاپ دوم.
عنایت، حمید (1386)، بنیاد فلسفه سیاسی در غرب؛ از هراکلیت تا هابز، تهران: زمستان، چاپ پنجم.
فاستر،مایکل(1370)،خداوندان ­اندیشه­ سیاسی،ج1-بخش2(سیسرون، آگوستین، توماس آکویناس،ماکیاول)،جوادشیخ­الاسلام، تهران:امیرکبیر،چاپ سوم.
فایرابند،پاول(1375)، برضدروش، مهدی قوام صفری، تهران:فکرروز.
فوکو، میشل (1381)، نیچه، تبارشناسی، تاریخ: حقیقت و قدرت، در لارنس کهون، از مدرنیسم تا پست­مدرنیسم،ویراستار فارسی عبدالکریم رشیدیان، نیکوسرخوش و افشین جهاندیده،تهران: نی.
فوکو، میشل (1393)، مراقبت و تنبیه، نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران: نی،چاپ دوازدهم.
فون­هایک، فریدریش(1390)،راه بردگی، فریدون تفضلی و حمیدپاداش، تهران: نگاه معاصر.
قزلسفلی، محمدتقی (1387)، ماهیت پارادایمی اندیشه سیاسی، بابلسر:دانشگاه مازندران.
قزلسفلی، محمدتقی و آمنه میرخوشخو(1392)، بایسته­های تاریخ اندیشه سیاسی؛ عصر کلاسیک و دوران مدرن، تهران: رشد آموزش.
کاپلستون، فردریک چارلز(1380)، تاریخ فلسفه، ج3(فلسفه اواخر قرون­وسطا و دوره رنسانس از اوکام تا سوئارس)، ابراهیم دادجو، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاپلستون، فردریک چارلز(1380)،تاریخ فلسفه، ج1(یونان و روم)، جلال­الدین مجتبوی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش، چاپ چهارم.
کاسیرر، ارنست (1391)، فرد و کیهان در فلسفه رنسانس، یدالله موقن تهران: ماهی.
کانت، امانوئل(1369)،بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق، حمیدعنایت و علی قیصری، تهران:خوارزمی.
کانت، امانوئل(1370)،روشنگری چیست؟در پاسخ به یک پرسش، همایون فولادپور، کلک، دی­ماه، شماره22،صص.57-48.
کلوسکو،جرج (1389)، تاریخ فلسفه سیاسی، ج1 (دوران کلاسیک)، خشایار دیهیمی، تهران: نی.
کلوسکو،جرج(1391)، تاریخ فلسفه سیاسی، ج3(از ماکیاولی تا مونتسکیو)،خشایاردیهیمی، تهران: نی.
کوزنزهوی،دیوید(1385)،حلقه انتقادی(ادبیات، تاریخ، هرمنوتیک فلسفی)، مرادفرهادپور، تهران: روشنگران و مطالعات زنان، چاپ سوم.
کولبروک، کلر(1387)، ژیل دولوز، رضا سیروان، تهران: مرکز.
گمپرتس،تئودور(1375)، متفکران یونانی، ج2،تهران: خوارزمی.
گوپتا، دامیانتی (1379)، اندیشه سیاسی و تفسیر: معضل پیچیده تفسیر در حسینعلی نوذری، پست مدرنیته و پست مدرنیسم،تهران: نقش­جهان.
گیبینز، جان. آر و ریمر، بو (1384)، سیاست پست­مدرنیته، منصورانصاری، تهران:گام نو.
لاک،جان(1392)، دو رساله­ی حکومت، فرشاد شریعت، تهران: نگاه معاصر.
لاوین، ت.ز(139)، از سقراط تا سارتر: فلسفه برای همه،پرویز بابایی،تهران: موسسه نگاه، چاپ پنجم.
لسناف، مایکل(1385)، فیلسوفان سیاسی قرن بیستم، خشایار دیهیمی، تهران: ماهی.
لش،اسکات(1391)، جامعه­شناسی پست­مدرنیسم، حسن چاوشیان، تهران: مرکز،چاپ چهارم.
لیدمان،سون­اریک(1386)،تاریخ ­عقاید سیاسی ­از افلاتون تا هابرماس،سعیدمقدم،تهران:اختران،چاپ سوم.
لین، ریچارد جی (1389)، ژان بودریار، مهرداد پارسا، تهران: رخ­داد نو، چاپ دوم.
لیوتار،ژان فرانسوا (1380)،وضعیت پست مدرن:گزارشی درباره دانش،حسینعلی نوذری، تهران:گام نو.
مارش، دیوید و جری استوکر(1388)، روش و نظریه در علوم سیاسی، امیرمحمدحاجی­یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ پنجم.
مارکوزه،هربرت(1362)، انسان تک­ساحتی، محسن مویدی، تهران:امیرکبیر، چاپ سوم.
ماکیاولی،نیکولو(1374)،شهریار، داریوش آشوری، تهران: کتاب پرواز.
ماکیاولی،نیکولو(1394)،گفتارها، محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی،چاپ سوم.
مجتهدی،کریم(1387)، دکارت و فلسفه او، تهران:امیرکبیر، چاپ سوم.
معینی­علمداری،جهانگیر(1385)، روش­شناسی نظریه­های جدید در سیاست(اثبات­گرایی و فرااثبات­گرایی)، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
مک­اینتایر،السدیر(1393)، در پی فضیلت(تحقیقی در نظریه اخلاقی)،حمیدشهریاری و محمدعلی شمالی، تهران، سمت، چاپ دوم.
مک­دانل،دایان(1380)،مقدمه­ای بر نظریه گفتمان،حسینعلی نوذری،تهران:فرهنگ گفتمان.
مک­کالوم، جرالد کوشینگ(1393)، فلسفه سیاسی، بهروزجندقی،قم: کتاب طه، چاپ دوم.
مکللند،جان(1393)، تاریخ اندیشه سیاسی غرب،ج1(از یونان تا عصر روشنگری)،تهران:نی.
ملپاس، سایمون (1389)، ژان فرانسوا لیوتار، قمرالدین بادیردست، تهران: نی.
منوچهری،عباس(1388)، نظریه ­سیاسی­ پارادایمی،پژوهش سیاست نظری،شماره­ششم،تابستان و پاییز،صص.93-77.
نیچه، فریدریش(1377)،اراده به قدرت، مجیدشریف، تهران: جامی.
نیچه، فریدریش(1387)،چنین گفت زرتشت؛کتابی برای همه کس و هیچ کس، داریوش آشوری، تهران: آگاه، چاپ بیست و هشتم.
نیچه، فریدریش(1394الف)،تبارشناسی اخلاق، داریوش آشوری، تهران: آگاه، چاپ سیزدهم.
نیچه، فریدریش(1394ب)،حکمت شادان، جمال­آل­احمد، سعیدکامران و حامدفولادوند، تهران: جامی، چاپ هشتم.
نیچه، فریدریش(1394ج)،سودمندی و ناسودمندی تاریخ برای زندگی، عباس کاشف و ابوتراب سهراب، تهران: فرزان­روز، چاپ ششم.
واترز،مالکوم(1381)،مدرنیته:مفاهیم انتقادی؛­جامعه سنتی و جامعه مدرن،منصورانصاری،تهران:نقش­جهان.
وارد، گلن (1387)، پست­مدرنیسم، قادر فخر رنجبری و ابوذر کرمی، تهران: ماهی، چاپ دوم.
ویتگنشتاین،لودویگ(1386)،رساله­ی­منطقی-فلسفی،میرشمس­الدین­ادیب­سلطانی،تهران:امیرکبیر،چاپ سوم.
وینستین، جک­راسل(1390)،فلسفه مک­اینتایر، تهران: نی.
وینسنت، اندرو (1385)، نظریه­های دولت، حسین بشیریه، تهران: نی، چاپ پنجم.
هابرماس، یورگن(1388)،دگرگونی ساختاری حوزه عمومی:کاوشی درباب جامعه بورژوایی، جمال محمدی، تهران:افکار، چاپ سوم.
هابرماس،یورگن(1388)،نظریه کنش ارتباطی:عقل و عقلانیت جامعه،کمال پولادی،تهران:روزنامه ایران.
هادسن،وین(1379)، پست­مدرنیته و اندیشه اجتماعی معاصر در حسینعلی نوذری، پست­مدرنیته و پست مدرنیسم؛ تعاریف، نظریه­ها و کاربست­ها، تهران: نقش­جهان.
همپتن، جین (1393)، فلسفه سیاسی، خشایار دیهیمی، تهران: طرح­نو، چاپ چهارم.
هیکس، استیون آر. سی (1391)، تبیین پست­مدرنیسم؛ شک­گرایی و سوسیالیسم از روسو تا فوکو، حسن پورسفیر،تهران: ققنوس.
یگر، ورنر (1376)، پایدیا، محمدحسن لطفی، ج1، تهران: خوارزمی.
یورگنسن، ماریان و لوییز فیلیپس(1389)،نظریه و روش در تحلیل گفتمان،هادی جلیلی، تهران: نی.
 
Best, Steven and Douglas Kellner(1996), Postmodern Theory: Critical Interrogations, Newyork: the Guilford Press.
Derrida, Jaques (1973), Speech And phenomena, translated by David b. Allison, London, Northwestern University Press.
Derrida, Jaques (1976), Of Grammatology, translated by Gayatri Spivak, Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Derrida, Jaques (1981), Positions, translated by Alan Bass, London, Althone Press.
Diamond, P and Mullen(1999),A Guest: Birthing The Postmodern Individual, Newyork. Peter Lang Press.
Hayek. F. A (1973), Law, Legislation and Liberty, Vol.1: Rules and Order, London: Routledge and Kegan Paul, pp.39-45.
Horkheimer, Max(1972),Critical Theory: Selected Essays, trans by M.O Connell, Newyork: Herder and Herder.
Luke, Timothy. W(1990), Social Theory and Modernity: Critique, Dissent and Revelation. London: Sage.
Osborne, Peter(1997), Modernity: Transition from Past to The Present, in the  Blackwell Companion to The Cultural and Critical Theory, Oxford: Blackwell, pp.346-350.