چالش در تثبیت مردم سالاری دینی و تعلیق مدلولی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

چکیده

مردم­سالاری دینی از جمله مفاهیم معاصری است که جامعه ایرانی در مواجهه با گسل جدی و تاثیرگذار سنت-مدرنیته ابداع کرده است. در واقع این مفهوم مطالبه­ دیرپای سوژه ایرانی است برای ترکیب سنت و معاصریت. مردم­سالاری دینی ابداع ذهن سوژه ایرانی است برای ترمیم یا گذر از این گسل. مباحث مربوط به این ترکیب و تلفیق قریب به 2قرن ذهن سوژه ایرانی را به خود مشغول داشته و هنوز نیز درجریان است. با پیروزی انقلاب اسلامی، و سقوط رژیم اقتدارگرا، و تشکیل جمهوری اسلامی بخشی از این مطالبه­ی دیرپا مخقق شد. اما هنوز تثبیت و تحکیم آن اتفاق نیافتاده و با چالش‌هایی مواجه است. برخی علت این عدم تثبیت را ساختاری و برخی دیگر کارگزارانه می‌دانند. در این مقاله می­کوشیم که با استفاده از روش و نظریه گفتمانی لاکلا و موفه به این چالش‌ها بپردازیم. فرضیه ما این است که مهم­ترین چالش در تثبیت مردم­سالاری­دینی پیش از آنکه مربوط به فقدان ساختارها و یا عوامل کارگزارانه و نخبگان اجتماعی باشد، مربوط به حیطه شناختی-ادراکی یک گفتمان است. به سخن دیگر مردم‌سالاری دینی به عنوان یکی از دال­های مرکزی در گفتمان جمهوری اسلامی هنوز در مرحله­ مدلول­یابی است. این عدم هژمونی مدلولی موجب سرگردانی در حیطه‌های ساختار و کارگزار نیز خواهد شد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Challenges of Stabilization of Religious Democracy and Significational Suspension

نویسنده [English]

  • Giti Pourzaki
Assistant Professor, Imam Khomeini and Islamic Revolution Research Institute
چکیده [English]

Religious democracy is among contemporary concepts coined by Iranian society in the encounter with the serious and effective fault-line of tradition-modernity. In fact, this concept is the longstanding demand of the Iranian subject for the combination of tradition and religion, on the one hand, and, contemporaneousness and demand of the people, on the other hand. Religious democracy is the intellectual innovation of Iranian subject for the renovation or transition from this fault-line. The issues related to this combination have preoccupied the mind of the Iranian subject for about two centuries and are still on the anvil. It seems that with the victory of the Islamic Revolution, the collapse of the authoritarian regime and establishment of the Islamic Republic, parts of this longstanding demand were materialized. But, its stabilization and consolidation has not occurred yet and has faced certain challenges. Some thinkers opine that the reason for the lack of stabilization is structural, while others consider the agents responsible for this issue.  Attempts have been made in this article to study these challenges through Ernesto Laclau and Chantal Mouffe’s discourse theory and method. The hypothesis of this research is that the main challenge in stabilization of religious democracy more than being related to the lack of economic and political structures, or the reasons connected to agents and policymaking of the social elites, pertains to the cognitive-perceptive realm of a discourse. In other words, religious democracy, as one of the central signifiers of the discourse of the Islamic Republic, is still in the stage of finding the signified. This lack of signified hegemony will also cause bewilderment in the realm of structure and agent.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Religious Democracy"
  • "Discours Theoury"
  • "Significational Suspension"
  • "Structur"
  • "Agent"
اردکانی علی اکبر، 1383، دولت انتخابی اسلامی و مردم­سالاری دینی، بررسی آراء شیخ محمد مهدی شمس الدین و دکتر مهدی حائری یزدی، انتشارات کویر.
بشریه حسین، 1384، گذار به دموکراسی، تهران: نگاه معاصر.
تاجیک محمد رضا، 1382، مردم سالاری دینی: به سوی یک گفتمان مسلط، مجله مطالعات معرفتی دانشگاه اسلامی، سال هفتم، شماره 20. زمستان.
جلایی پور حمید رضا، 1383، تاملاتی نظری در مورد دموکراسی در ایران کنونی،‌ نامه علوم اجتماعی،‌ شماره 23
خرمشاد محمد باقر، 1383، مردم­سالاری دینی:دموکراسی صالحان، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، شماره 21 و 22.
ساعی علی،عبدالهی محمد، 1384، تحلیل جامعه شناختی دموکراتیزاسیون در ایران، مجله جامعه شناسی ایران، دوره ششم . شماره 3.
فیرحی داوود، 1383، از مدینه النبی به مردم­سالاری دینی، گفتگو توسط حیدر طاهری. خردنامه همشهری،21 بهمن ماه.
کالر جاناتان1379، فردیناند دو سوسور، ترجمه کورش صفوی، تهران: انتشارات هرمس
کدیور محسن،1376، نظریه های دولت در اسلام، نشر نی.
مصباح یزدی محمد تقی، 1380،نظریه سیاسی اسلام ، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی محمد تقی، 1384 ، نقش تقلید در زندگی انسان، قم: مرکز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی محمد تقی،1378، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه ،قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
یورگنسن ماریان، فیلیپس لوئیز، 1392، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
Beck Ulrich, and Antony Giddens, 1994, Reflexive Modernzation: Politics, Tradition and Aesthetics in the modern social order, Standford University Press.
Giddenz Antony, 1991, The consequences of Modernity, Stanford university press.
Giddenz Antony, 1994  Beyond left and Right, The future of Radical politics, Cambridge: polity press.
Przeworski Adam and Susan C.Stokes, 1999, Democracy, Accountiblity and Representation, Cambridge university press.