هم‌گرایی درونی در پرتو مدیریت پیمان‌محور ِشکاف‌های سیاسی- اجتماعی در سیرة نبوی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع).

3 دانشجوی کارشناسی علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع).

چکیده

شکاف‌ها و گسست‌های اجتماعی از دیرباز زمینه‌ساز بروز معضلات و بحران‌های اجتماعی در جوامع گوناگون بوده و همگرایی و انسجام اجتماعی آن جوامع را تهدید می‌کرده است. ازین رو، مدیریت مطلوب این شکاف‌ها از طریق اتخاذ راهبردهایی کارآمد، پیوسته محل مداقه دست‌اندرکاران حکومتی بوده است. در این میان، مدیریت مبتنی بر انعقاد پیمان‌های طرفینی در ساحت اجتماع، در زمره مهم‌ترین راهبردهای مدیریت شکاف‌های اجتماعی قرارگرفته تا آنجا سیره حکومتی نبی مکرم اسلام (ص) نمودار کاربست این راهبرد است. مقاله حاضر تلاش خواهد کرد تا بدین سؤال پاسخ دهد که جایگاه پیمان محوری در مدیریت شکاف‌های درونی جامعه نبوی چیست و این نوع مدیریت چه تأثیری بر ایجاد همگرایی اجتماعی در جامعه اسلامی هم‌عصر پیامبر (ص) داشته است؟ در این راستا، ضمن ارائه مدلی مفهومی، نخست به بررسی شکاف‌های اجتماعی جامعه نبوی پرداخته و سپس به راهبرد سنجی تعاملی پیامبر اکرم (ص) در مدیریت شکاف‌های اجتماعی می‌پردازد. لازم به ذکر است که نگارندگان این مقاله جهت گردآوری اطلاعات از شیوه اسنادی- کتابخانه‌ای بهره برده و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به سؤال فوق پاسخ خواهند گفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Inner Convergence in Light of Contract-Oriented Management of Social Gaps in the Prophetic Biography

نویسندگان [English]

  • Naser jamal Zadeh 1
  • Hamed Kiani Mojahed, 2
  • Mohammad Hakimi, 3
1 Professor of Political Science Department, Imam Sadiq University
2 Student of Master's Degree in Islamic Teachings and Political Sciences, Imam Sadiq University
3 Undergraduate Student of Islamic Teachings and political sciences, Imam Sadiq University
چکیده [English]

Social gaps and splits have long been the cause of social dilemmas and crises in various societies, and threatened the convergence and social cohesion of those societies. Therefore, the desirable management of these gaps has been consistently targeted by government officials through the adoption of efficient strategies. Meanwhile, the management based on concluding social treaties is one of the most important strategies for managing social gaps, as the administration of the prophet of Islam (PBUH) is a graph of the implementation of this strategy. The present paper will attempt to answer this question that what is the contract-oriented position in managing the internal gaps of prophetic society and how does this kind of management affect the creation of social convergence in the same Islamic society of the Prophet (PBUH)? In this regard, while presenting a conceptual model, it first addresses the social divisions of the prophetic society and then focuses on the interactive strategy benchmarking of the Prophet (PBUH) in managing social divisions. It should be noted that the authors of this paper will use the documentary-library method to collect information and use the descriptive-analytical method to answer the above question.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Convergence
  • Social Gaps
  • Internal Disruption
  • Prophetic Government
  • Prophet's Contracts
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
ابن حبیب، ابی جعفر (1998 م)، المحبّر، الطبعه الاولی، بیروت: دارالافاق الجدیده.
ابن هشام (1415 ق)، سیره النبویه، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
ابو زهره، محمد (1387)، گزیده خاتم پیامبران، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین (بی‌تا)، الاغانی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
احمد پور، علی‌اکبر (1386)، امام علی (ع) و هم‌گرایی در عصر خلافت، قم: موسسه بوستان کتاب.
اشراق، محمد کریم (1360)، تاریخ و مقررات جنگ در اسلام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
افتخاری، اصغر ( 1384)، مصلحت و سیاست؛ رویکردی اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
امام خمینی، روح‌الله (1374)، صحیفه نور، چاپ دوم، ج 19، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
الامین، محسن (1420 ق)، اعیان الشیعه، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
انوری، حسن (1383)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن.
بشیریه، حسین (1378)، جامعه‌شناسی سیاسی؛ نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران: نشر نی.
بلاشر، رژی (1363)، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه آذرتاش آذر نوش، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
 الترمانینی، عبد الاسلام (1996 م)، الزواج عند العرب فی الجاهلیه و السلام، الطبعه الاولی، ج 17، دمشق: مکتبة الاسد.
جدید بناب، علی (1381)، تحلیلی بر عملکرد یهود در عصر نبوی، قم: م‍وس‍س‍ه‌ آموزشی‌ و پ‍ژوه‍ش‍ی‌ ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌.
جعفریان، رسول (1369)، تاریخ سیاسی اسلام، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
جندی، علی (1969 م)، تاریخ الادب الجاهلی، ج 1، مصر: مکتبه الانجلو المصریه.
دیار بکری، حسین بن محمد بن حسن (بی‌تا)، تاریخ الخمیس فی احوال انفس نفیس، مصر.
زرگری نژاد، غلامحسین (1378)، تاریخ صدر اسلام (عصر نبوت)، تهران: سمت.
زکریایی، محمدعلی (1373)، فلسفه و جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: الهام.
سبحانی، جعفر (1382)، فروغ ابدیت، قم: بوستان کتاب.
شهیدی، سید جعفر (1390)، تاریخ تحلیلی اسلام، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و مرکز نشر دانشگاهی.
صالح، صبحی (1379)، علوم الحدیث و مصطلحه، دمشق: دانشگاه دمشق.
ضیف، شوقی (1381)، تاریخ ادب عربی، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، تهران: امیرکبیر.
طباطبایی، علامه سید محمدحسین (1362)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه ناصر مکارم شیرازی و دیگران، ت‍ه‍ران‌: ب‍ن‍ی‍اد ع‍ل‍م‍ی‌ و ف‍ک‍ری‌ ع‍لام‍ه‌ طب‍اطب‍ائ‍ی‌.
طبرسی، فضل بن حسن (1417 ق)، اعلام الوری باعلام الهدی، بیروت: دارالمعرفه.
طبری، محمد بن جریر (1403 ق)، تاریخ الامم و الملوک، ب‍ی‍روت‌: م‍وس‍س‍ه‌ الاع‍ل‍م‍ی‌ ل‍ل‍م‍طب‍وع‍ات.‌‏
عبدالجلیل، ج. م. (1363)، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه آذرتاش آذر نوش، تهران: امیرکبیر.
عرب، عبدالرضا (1385)، بردگان از جاهلیت تا اسلام «تحلیل و بررسی تاریخی»، فصلنامه تاریخ اسلام در آینه پژوهش، سال سوم، شماره چهارم.
عزتی، ابوالفضل (1358)، فلسفه سیاسی اسلام، تهران: پیام آزادی.
عسکری، سید مرتضی (1416 ق)، القرآن الکریم و روایات المدرستین، تهران: توحید.
علی، جواد (1380)، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج 5، قم: شریف الرضی.
علیخانی، علی اکبر و همکاران ( 1386)، سیاست نبوی؛ مبانی، اصول، راهبردها، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
عمید زنجانی، عباسعلی (1364)، وطن و سرزمین، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
فائز، قاسم (1390)، سیمای عرب جاهلی از منظر قرآن و روایات، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
فتاحی زاده، فتحیه (1386)، زن در تاریخ و اندیشه اسلامی، قم، بوستان کتاب.
فرجی سلطان آباد، طاهر ( 1373)، شیوه برخورد رسول خدا (ص) با نا آرامی های داخلی در مدینه، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق (ع).
فیرحی، داود (1378)، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، تهران: نی.
لطفی، حجت الله ( 1388)، بررسی و مطالعه اجتماعی عصر ابتدای هجرت پیامبر (ص) به مدینه تا جنگ احد بر اساس آیات نازله، پایان نامه کارشناسی ارشد معارف اسلامی، دانشگاه علوم و معارف قرآنی قم.
محمدی، محمد (1376)، درس اللغه و الادب، تهران: دانشگاه تهران.
محمودی، اسماعیل (1387)، صورت‌بندی شکاف‌های اجتماعی در ایران عصر پهلوی، تهران: انتشارات امام صادق (ع).
مرتضی آملی، سید جعفر (1391)، سیره صحیح پیامبر اعظم ترجمه کتاب صحیح من سیره نبی الاعظم، مترجم محمد سپهری، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
مفید، محمد بن محمد (1426 ق)، الارشاد، قم: محبین.
وطن دوست، رضا ( 1388)، وحدت و همگرایی در اندیشه اسلامی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
lipset and rokkan (eds), party systems and volter allignment , new york, free press,1967.