جهانی‌شدن، تکثر هویتی و نسبت آن با جامعۀ ایرانی معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

جهانی شدن، با فروپاشی نظام دو قطبی و پایان جنگ سرد به صورت روزافزون جهان را درنوردید و تغییرات تأثیرگذاری را در حوزه‌های مختلف به‌ویژه در حوزه هویت ایجاد کرد. برخی اندیشمندان این پدیده را به‌نوعی عامل یکسان‌سازی هویت جهانی و برخی دیگر آن را موجب پراکندگی هویت و مقاومت و بازیابی هویت‌های بومی ارزیابی می‌کنند. لذا به نظر می‌رسد جهانی‌شدن از منظر هویتی، در اکثر جوامع به‌خصوص در جامعه ایرانی معضلاتی را موجب شده است. در این مقاله  به این سوال پاسخ داده می‌شود که جهانی شدن چه تأثیری بر هویت جامعه ایرانی داشته است؟ بنابراین اگرچه ابتدا به بررسی مفهوم جهانی‌شدن و تفاسیر مختلف آن ﻣﻰپردازیم؛ قالب تئوریک ما در این مقاله تحت تأثیر مکتب گرامشی و آراء کاکس است. فرضیه نوشتار نیز بر این اساس است که پدیده جهانی‌شدن موجب ایجاد چندگانگی(تکثر) هویتی و شکل‌گیری نوعی از «هویت کاذب» در جامعه ایرانی است که به سردرگمی و تعارض ختم می‌شود. راه مقابله با آن ایجاد نوعی آگاهی و  وحدت هویتی با اولویت‌بندی مشخص است. روش این مقاله، پژوهشی کیفی ناظر بر توصیف و تحلیل بر اساس داده‌‌های عینی و مبانی نظری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Globalization, plurality of identity and its relation to contemporary Iranian society

نویسنده [English]

  • Hadi Ajili
Assistant professor of international relations, Allameh Tabataba’i university, Tehran,Iran
چکیده [English]

Globalization is a phenomenon which emerged  after the collapse of bipolar system and the end of Cold War and increasingly caused lots of  changes throughout the world and influenced various areas especially in the field of identity.  Some scholars evaluate this phenomenon as a factor in the assimilation of global identity, and some of them take it as decomposing and dispersal factor of identity and resistance and the recovery of native and local identities. Therefore, it seems that from the point of view of identity, globalization has caused disasters in most societies, especially in Iranian society. We are up to answer the question which asks how globalization has had effected the identity of the Iranian society? In this regard, first we discuss the concept of globalization and its different interpretations, and our theoretical framework is inspired by Gramsci school of thought beside with Cox's views. The hypothesis is based on the fact that the phenomenon of globalization has led to the creation of multiplicity (polarity) of identity and the formation of a kind of "false identity" in Iranian society, which is the source of confusion and conflict; which  the supposed  way to deal with it, is to create a consciousness and identity unity with a clear prioritization. In this paper, a qualitative research methodology has been used to describe, explain, and analyze based on objective data and theoretical foundations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • globalization
  • identity
  • capitalist system
  • Iranian society
  • hegemony
  • Gramsci school
آزاد ارمکی، تقی(1386)؛فرهنگ و هویت ایرانی و جهانی شدن، تهران: تمدن ایرانی
آقایی، سید داوود )1375(، نقش و جایگاه شورای امنیت در نظم نوین جهانی، تهران، نشر پیک فرهنگ
ابوطالبی، علی(1379)؛دیدگاه‌هایی چند درباره یکپارچگی و وحدت ملی، ترجمه مجتبی مقصودی، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 2 و 3، زمستان 78 و بهار 79
احمدی ،حمید (1388)؛ بنیادهای هویت ملی ایرانی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
احمدی،حمید(1384)؛هویت ملی ایرانی در گستره ی تاریخ،در آمدی بر فرهنگ و هویت ایرانی، به کوشش مریم صنیع آ جلال، تهران: موسسه مطالعات ملی
اسمیت، استیو. بیلیتس، جان (1383)، جهانی شدن: روابط بینﺍلملل در عصر نوین (زمینه تاریخی، نظریهﻫﺎ، ساختارها وفرایندها)، تهران، موسسه ابرار معاصر
اشرف، احمد (1373)، بحران هویت ملی و قومی در ایران، فصلنامۀ ایران نامه، شمارۀ 47، تابستان ، صص 521-550
اشرف، احمد (1383)؛ بحران هویت ملی و قومی در ایران، ایران هویت، ملیت، قومیت، به کوشش حمید احمدی، تهران: انتشارات تحقیقات علوم انسانی
برگر، پیتر و بریجیت،کلنر، هانسفرید(1381)؛ذهن بی خانمان: نوسازی و آگاهی، تهران: نشر نی
بنایی،  محسن(1381)؛ خودکاوی ملی در عصر جهانی شدن، تهران: قصیده سرا
بهرامی، روح الله(1384)؛ تاریخ نگاری ایرانی و هویت ملی، در آمدی بر فرهنگ و هویت ایرانی، به کوشش مریم صنیع آ جلال، تهران: موسسه مطالعات ملی
جعفریان، رسول(1378)؛ صفویه از ظهور تا زوال، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر
چلپی، مسعود(1374)؛ جامعه شناسی نظم، تهران: نشر نی
حائری عبدالهادی(1378)؛ نخستین رویاروییهای اندیشه گران ایران با دو رویه تمدن بورژوازی غرب، تهران: امیر کبیر
حلبی، علی اصغر(1382)؛ تاریخ نهضت های دینی- سیاسی معاصر،تهران: زوار
روح الامینی، محمود(1379)، زمینه فرهنگ شناسی، تهران: نشر عطار
زرین کوب، عبدالحسین(1379)؛ تاریخ ایران- از ظهور تا آمدن دولت سلجوقیان از فروپاشی دولت ساسانیان تا آمدن سلجوقیان، تهران: امیر کبیر
سریع القلم، محمود(1383)؛ پارادوکس هویت در ایران؛ تقابل لیبرالیسم و اسلام‏، در مجموعه مقالات هویت در ایران، به اهتمام‏ علی اکبر علیخانی. تهران: پژوهشکده علوم
سلیمی، حسین(1381)،مسلمانان بالکان، درجستجوی هویت، (همراه با ماه نیا نعمت اللهی)، تهران: انتشارات الهدی
سیوری، راجر(1363)؛ ایران در عصر صفوی، ترجمۀ احمد صبا، تهران: کتاب تهران
شجاعی شکوری، محمد جواد (1382)؛ دین در عصر جهانی شدن ، جهانی شدن ودین فرصتها وچالشها، به کوشش محمد جواد صاحبی ، قم: نشر احیاگران
شرفی، محمد رضا(1385)؛ بحران هویت وفرهنگی در ایران و پیامدهای آن، فصلنامه روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، پاییز و زمستان، شمارۀ 73، تهران: صص 45-60
صفا، ذبیح الله(1376)؛ تاریخ سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران از آغاز تا پایان عهد صفوى، تهران: فردوس
عالم، عبدالرحمان(1376)؛ بنیادهاى علم سیاست، تهران: نشر نى
علی خانی، علی اکبر(1383)، اولین لرزه‌های هویتی ایرا نیان، نخستین هم‌اندیشی هویت ایرانی، دانشگاه تربیت مدرس، 19 اسفند
عمید، حسن (1356)؛ فرهنگ لغت فارسی، انتشارات امیرکبیر
فوزی، یحیی(1384)؛ امام خمینی و هویت ملی در ایران، در آمدی بر فرهنگ و هویت ایرانی، به کوشش مریم صنیع آ جلال، تهران: موسسه مطالعات ملی
مجتهدزاده، پیروز (1377)، هویت ایرانى در آستانه سده بیست و یکم، اطلاعات سیاسى و اقتصادى، ش 129ـ130 صص 130ـ145
مرسلوند، حسن(1378)، شیخ هادی نجم ابادی و مشروطیت، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلام
مشیرزاده، حمیرا (1386)، تحول در نظریهﻫﺎی روابط بینﺍلملل، تهران، انتشارات سمت
میلر، دیوید(1383)، ملیت، ترجمه داوود غرایاق زندی، تهران: تمدن ایرانی
نوردبی ورنون، وهال، کالوین(1380)؛ روانشناسان بزرگ، ترجمه: احمد به پژوه و رمضان دولتی، تهران: منادی تربیت
ورجاوند، پرویز(1378)، پیشرفت و توسعه بر بنیاد فرهنگی، تهران: شرکت سهامی انتشار
هانتینگتون، ساموئل(1374)؛ نظریه برخورد تمدنها، ترجمه: مجتبی امیری وحید،تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه
هنرز، اولف(1376)؛ جهان وطنان و بومیان در فرهنگ جهانی، ترجمه: هومن پناهنده، تهران: سروش
 
Cox, Robert W.  Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Teory, Millennium: Journal of International Studies, Vol. 10, No.2, p.p 126-155University of Stockholm, p-p 180-196.
Chen, Sylvia Xiaohua, Benet-Martinez, Veronica, Harris Bond, Michael. (August 2008). Bicultural Identity, bilingualism, and Psychological Adjustment in Multicultural Societies: Immigration- based and Globalization-based Acculturation, Journal of Personality 76:4, The Hong Kong Polytechnic University & University of California at Riverside, The Chinese University of Hong Kong.
Rajchman, John. (1995). THE IDENTITY IN QUESTION, London: Rout ledge
Rosenau, James N. (Nov 1997). The complexities and contradictions of globalization, Current History; 96; Research Library.
Miler, David. (November 27, 1997). on nationality, Oxford University Press, USA
Bartelson, Jens. (June2000). Three Concepts of globalization, International Sociology,  Vol 15(2).
Jensen Arnett, Jeffrey.(October 2002). The Process Of Globalization: Regional Snapshots, American Psychologist.
Aart  Scholte, Jan. (December 2002) What Is Globalization? The Definitional Issue-Again, CSGR Working Paper NO.109/02, university of Warwick, Coventry, CV47AL,United Kingdom.
C: Berking, Helmuth.(May/July2003). Ethnicity is Everwhere: On Globalization and the Transformation of Cultural Identity, Current Sociology, , Vol. 51(3/4): 248-264 SAGE Publications.