تحلیل الگو و سازوکارهای مصالحه سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی (گذار از خصومت به رقابت)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

2 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، تهران مرکزی

10.30465/cps.2019.4346

چکیده

   در پی انقلاب اسلامی بر فراز گفتمان­های رقیب موجود، نوعی نظام سیاسی- اجتماعی منحصر به ­فرد در قالب جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت. نظام نوپدید در روندی تدریجی، در بستری از روابط هویت­سازانه و غیریت­سازانه شکل گرفته و در سایه هژمونی (خرده­)گفتمان­هایی متعدد به پیش می­رود. یافتن حد متناسبی از همگرایی، سازش و مصالحه میان نیروها و خرده­­گفتمان­های موجود و موثر همواره دغدغه­ای اساسی بوده است؛ چرا که گفتمان­ها عموما خود را در روابط سلبی و ضدیت با گفتمان­های دیگر تعریف کرده و بقا و بسط قدرت خود را در نفی و طرد گفتمان­های رقیب می­دانند. این شکل از منازعات هزینه های سنگینی را به کشور تحمیل نموده و می­تواند آینده نظام سیاسی را با مخاطرات جدی مواجه سازد. این مقاله با یک نگاه آینده­نگرانه و آسیب­شناسانه به ­دنبال پاسخگویی به این پرسش است که: گفتمان‌های سیاسی مسلط در ج.ا.ایران در نتیجه کاربست چه سازوکارها و الگوهایی می­توانند با دگرهای درون و برون گفتمانی به مصالحه برسند و آن را در عرصه سیاسی- اجتماعی بسط بدهند؟ این مقاله با ارائه مدل نظری و با ترکیب نشانه­شناسی و ایده مرزهای دگرسازی در دموکراسی شنتال موفه و ارنستو لاکلا با نظریه مصالحه سیاسی کالین مورفی بر این باور است، سیستم سیاسی- اجتماعی ایران پسا انقلابی باید سطح دگرسازی و ارتباط زنجیره هم­ارزی و منطق تفاوت خود را رقیق­تر کند تا بستر مناسبی برای به رسمیت شناختن گفتمانها توسط یکدیگر و گذر از خصومت به ­سوی رویکرد رقابت آمیز فراهم گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Patterns and Mechanisms of Political Reconciliation in the Post Islamic Revolution Iran (Transition from Antagonism to Agonism)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rezapour Ghooshchi 1
  • Mojtaba Maghsoodi 2
1 Ph.D Candidate of Political Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch
2 Associate Professor of Political Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch,
چکیده [English]

After the Islamic Revolution, on the existing rival discourses,  a unique socio-political system was formulated called the Islamic republic of Iran. The newly emerged system of Iran got shaped and continued on a gradual trend, in a base of identity and other-making relations and in the shade of the hegemony of many (sub)discourses. Finding a proportional level of convergence, compromise and reconciliation between the existing and effective forces and sub-discourses has always been a fundamental concern. Because discourses define themselves in opposition to other discourses and see their survival and power extension in the rejection of rival discourses. This form of conflict has imposed heavy charges on the country and can bring the future of the political system a serious risk. This paper, having a futurist and pathological approach, aims to address this question “which mechanisms and patterns do the dominant political discourses in the I.R. of Iran use to reach reconciliation with internal and external others and extend them to the socio-political area”. This paper proposes a theoretical model and combines the semiotics with the idea of other - making frontiers in Chantal Mouffe and Ernesto Laclau’s democracy and Colleen Murphy’s theory of political reconciliation and believes as far as the level of other-making in the post-revolutionary socio-political system gets thinner,  a suitable framework for recognizing discourses by each other and transitioning from Antagonism to Agonism has been provided.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Revolution of Iran
  • Discourse Analysis
  • Chain of Equivalence and Logic of Difference
  • Agonism and Antagonism
  • Recognition
  • Political Reconciliation
ایزدی، رجب و امیر رضائی­پناه (1392) مبانی اجتماعی و اقتصادی تحول در گفتمان‌های سیاسی مسلط در جمهوری اسلامی ایران، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهارم، شماره چهارم.
آجدانی، لطف الله (1393) دولت تدبیر و امید و گفتمان تاریخی اعتدال، سایت تحلیلی خبری هراز نو،5  خرداد.
اصغرزاده، ابراهیم(1391) اصلاح و اصول مصالحه، هفته نامه آسمان، شماره43،24 دی ماه.
افخمی، حسینعلی و مانا دشتگلی (1396) «تحلیل گفتمان انتقادی فیلمهای تبلیغاتی نامزدهای پیروز کارزارهای انتخاباتی؛ بررسی موردی دوره‌های هفتم و نهم انتخابات ریاست­جمهوری ایران»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال 13، شماره 49، صص: 105-127.
اکوانی، سیدحمدالله و جعفر نوروزی نژاد (1393) تحلیل گفتمان یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، رهیافت انقلاب اسلامی.
تاجیک، محمدرضا (1383) دهه سوم، تخمین­ها و تدبیرها، تهران: فرهنگ گفتمان.
تاجیک، محمد رضا (1383) سیاست خارجی عرصه فقدان تصمیم و تدبیر، فرهنگ گفتمان.
تاجیک، محمد رضا(1393) خاتمی نماد و نمود گفت وگو، روزنامه اعتماد، سال دوازدهم، شماره 3101
تاجیک، محمدرضا (1379) گفتمان و تحلیل گفتمانی، تهران: فرهنگ گفتمان.
تاجیک، محمدرضا(1392) بازی با حاصل جمع غیر صفر:
http://sharghdaily.ir/VijehNO.aspx?News_Id=399
حاضری، علی­محمد و همکاران (1390) گفتمان اصلاح­طلبی اسلامی در ایران پس از انقلاب، دانشنامه علوم اجتماعی دوره 3، شماره 1.
حجاریان، سعید (1394) چارچوب بندی تحلیلی دولت اعتدال، اندیشه پویا، شماره 28.
حجاریان، سعید(1394) ضرورت مبارزه مصلحانه و رد تئوری فنا، مهرنامه، شماره 41، اردیبهشت 1394.
حقیقت، سیدصادق (1391) روش­شناسی علوم سیاسی، قم:‌ مفید.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1393)، چرخه گفتمانی در سیاست­خارجی جمهوری اسلامی ایران از دولت بازرگان تا دولت روحانی، تهران: مخاطب
دهقانی، سیدجلال(1386) گفتمان اصول گرایی عدالت محور در سیاست-خارجی دولت احمدی­نژاد، دوفصلنامه دانش سیاسی، شماره 5 .
رالز، جان (1393) نظریه ای در باب عدالت، ترجمه مرتضی نوری، تهران: نشرمرکز
رسولی ثانی‌آبادی، الهام و امیرحسین عسکری (1395) «بررسی جهت‌گیری تجدیدنظرطلبی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (1384- 1392) براساس الگوی سیستمیک روابط بین‌الملل»، سیاست خارجی، سال 30، شماره 4
رضاپور قوشچی، محمد و مجتبی مقصودی (1397) امکان یا امتناع مصالحه در فرهنگ سیاسی و گفتمان های رسمی جمهوری اسلامی ایران، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره 14، شماره 53، صص: 41-72.
سلطانی، علی­اصغر (1392) قدرت،‌ گفتمان و زبان، تهران: ‌نشر نی، چاپ چهارم.
سلطانی‌نژاد، احمد، سهیل گودرزی و مصطفی نجفی (1394) «توافق وین: تداوم یا تغییر در دیپلماسی هسته‌ای؟»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، دوره 8، شماره 31، صص: 175-203.
عابدی اردکانی، محمد (1393) «توسعه‌نیافتگی سیاسی از منظر فرهنگ سیاسی نخبگان در ایران (1368-1384)»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 9، شماره 4، صص: 133-169.
قوچانی، محمد (1379) دوگام به پیش یک گام به پس: وقایع­نگاری یک ساله جنبش اصلاحات دموکراتیک در ایران، تهران: جامعه ایرانیان.
کاشی، غلامرضا (1381) جادوی گفتار، تهران: آینده پویان.
کسرایی‌، محمدسالار و علی پوزش شیرازی (1388)، گفتمان لاکلا و موفه ابزاری کارآمد در فهم و تبیین پدیده‌های سیاسی، فصلنامه، سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 3
مارش، دیوید و جری استوکر (1378) روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمد حاجی­یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
مک دانل، دایان(1380) مقدمه ای بر نظریه گفتمان، ترجمه حسینعلی نوذری، تهران: انتشارات فرهنگ گفتمان.
منوچهری، عباس (1390) رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: انتشارات سمت.
موفه، شانتال (1391) درباره امر سیاسی، ترجمه منصور انصاری، تهران: رخ دادنو
میرزایی، محمد و علی ربانی خوراسگانی (1394) «تحلیل تقابل گفتمانی اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری»، جامعه‌شناسی کاربردی، دوره 26، شماره 4.
نش، کیت (1393) جامعه شناسی سیاسی معاصر، جهانی شدن، سیاست، قدرت، ‌ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارت کویر.
نظری، علی­اشرف (1396) چرخش مفهوم سیاست و بازآفرینی امر سیاسی: درک زمینه‌های هستی شناختی،فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 47، شماره 1.
یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1392) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
 
Bloomfield, David, Teresa Barnes and luc Huyse (2003) Reconciliation after violent Conflict, a Handbook, International Institute for democracy and electoral assistance.
Ditto, Steven (2013) READING ROUHANI; The Promise and Peril of Iran’s New President, The Washington Institute for Near East Policy.
Ehteshami, A. (2008) “The Rise and Impact of Iran’s Neocons”. Available at http://reports.stanleyfoundation.org.
Fairclough ,N (1999) Discourse and Social change. Cambridge: Polity Press
Hamber, Brandon (2009)Transforming Societies after Political Violence, university of Ulster, North Ireland, springer.
Jorgensen,Marianne W & Louise J Phillips,(2002),Discourse analysis as Theory and Method.London,SAGE publication.
Loclau, E. and C. Muffe (1985) Hegemony and socialist strategy: Towards a Radical Democratic politics, London: verso
May, Larry and Elizabeth Edenberg (eds.) (2013) Jus Post Bellum and Transitional Justice, Cambridge: Cambridge University Press.
Mohammad Nia, M. (2012) “Discourse and Identity in Iran’s Foreign Policy Iranian”,  Review of Foreign Affairs, 3(3), 29-64.
Mongbe, R., & del Picchia, R. (2004) Promoting international reconciliation, helping to bring stability to regions of conflict, and assisting with post-conflict reconstruction. Mexico City: Inter-Parliamentary Union.
Mouffe , Chantal (2000) The Democratic Paradox , London: verso
Murphy, Collen (2010) A  Moral Theory of Political Reconciliation, Cambridg
Povinelli, Elizabeth A. (2012) The Will to Be otherwise/ The Effort of Endurance, Duke University Press.
Radzik Linda and Colleen Murphy (2015) “Reconciliation”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.),
Schaap , Andrew (2005)Political Reconciliation ,London and New York. Routledge
Tazmini, Ghoncheh (2009) Khatami`s Iran: The Islamic Republic and the Turrbulent Path to Reform, London. New York: I.B. Tauris.
Verdoolaege , Annelies (2008) Reconciliation Discourse, john benjamins