هویت ملی در ابهام: از ناسیونالیسم تا بنیادگرایی در خاورمیانه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی (جامعه‌شناسی سیاسی)، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه پژوهشی جامعه‌شناسی نظری ـ فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

3 استادیار گروه علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

4 استادیار گروه علوم سیاسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

10.30465/cps.2019.4349

چکیده

یکی از دلایل پایان استعمار در خاورمیانه نضج گرفتن احساسات ملی گرایانه بود. مصر پیشرو برنامه‌های ناسیونالیسم در جهان عرب بود. ناسیونالیسم در سوریه و عراق در قالب حزب بعث و توسط رهبرانی نظامی ظهور یافت. ناسیونالیسم نتوانست دستاوردهایی که در غرب ایجاد کرد را در خاورمیانه ایجاد کند. اگر بر عمق و اجتماعی بودن چنین ادعای ناسیونالیستی چشم بپوشیم، باید اذعان کنیم ظهور دولت‌های ملی با جغرافیای سیاسی جدید در منطقه از دستاوردهای آن بود. یعنی برجسته‌ترین دستاورد ناسیونالیسم را باید مرزبندی‌های سیاسی تحت عنوان کشور دانست. ولی با گذشت زمان ایدئولوژی ناسیونالیسم رو به ضعف نهاد و با شکست اعراب در مقابل اسرائیل در سال 1967 به کلی از بین رفت.ملی گرایی نتوانست هویت ملی را برای کشورهای خاورمیانه رقم بزند و فرایند ملت- دولت سازی و یکپارچگی ملی را تداوم بخشد. به همین دلیل برخی ملت‌های عربی از ناسیونالیسم به بنیادگرایی روی آوردند نه برای برساختن ملت - دولت و یا اصلاح ساختارهای سیاسی، بلکه برای کسب هویت جدید و متفاوت از هویت ملی و برای جبران ناکامی‌های به ارث رسیده از گذشته. به عبارت دیگر می توان ادعا کرد در رهیافت جدید خاورمیانه هویت ملی هنوز در ابهام است و حتی مرزهای سرزمینی نیز با خطر فروپاشی مواجهه هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

NATIONAL IDENTITY IN AMBIGUITY: FROM NATIONALISM TO FUNDAMENTALISM IN THE MIDDLE EAST (CASE STUDY: DAESH)

نویسندگان [English]

  • Seyed Rassoul Hosseini 1
  • Seyed Javad Miri 2
  • Seyed Mostafa Abtahi 3
  • Kamal poladi 4
1 PhD Student at Azad Islamic University - Science Research Branch
2 Associate Professor of Sociology and Religious Studies at Institute of Humanities and Cultural Studies
3 Department of Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University,
4 Department of Political Science, Chalous Branch, Islamic Azad University
چکیده [English]

One of the reasons for the end of colonialism in the Middle East was to raise of nationalist sentiment. Egypt was the leading nationalist program in the Arab world. Nationalism in Syria and Iraq was emerged in the form of the Ba'ath Party and military leaders. But this nationalist claim in the Middle East could not create achievements that make in the West. If we ignore the depth and sociality of this nationalist claim, we should admit the achievements of nationalism made national states with the new geopolitical background in the region. Just the most prominent accomplishment of nationalism was the new political boundaries in the Middle East. This research seeks to study this hypothesis; that nationalism couldn't bring national identity for the Middle East, which based on that, the process of nation-state making, national unity and political stability in the region would happen and persist. For this reason, Arab nations have shifted away from nationalism to fundamentalism, not for nation-state or reform of political structures, but for obtaining a new and different identity from the national identity and to compensate for the inherited failures of the past. On the other words, in the new approach in the Middle East, which fundamentalism and violence are its key tools, the national identity is still buried in ambiguity, and territorial borders are also in danger of fundamental collapse. In this paper, Social Identity Theory is used to identify fundamentalist groups, especially ISIS.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "national identity"
  • "nationalism"
  • "Baathism"
  • "fundamentalism"
  • "ISIS"

مراجع

احمدی، حمید و فاضلی، حبیب الله(1386)، ناسیونالیسم، مشکله هویت و دولت ملی در تئوری اجتماعی، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 37 ، شماره 4 ، زمستان.
احمدی، کورش(1384)، شورای امنیت سازمان ملل و مسئله خلع سلاح عراق،
خانلرخانی، محمدحسین(1393)، اسلام گرایی در قرن بیستم: تداوم ها و گسست ها، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن، سال پنجم، شماره چهاردهم، زمستان، شماره پیاپی : 17.
خدوری، مجید(1395)، گرایش های سیاسی در جهان عرب، مترجم: عبدالرحمن عالم، انتشارات: اداره نشر وزارت امور خارجه، تهران.
سریع القلم، محمود(1390)، عقلانیت و توسعه یافتگی ایران، ناشر : فرزان روز ، تهران.
عجمی، فواد، عراق و آینده اعراب، چاپ شده در کتاب؛ سلطانی نژاد، احمد و حاجی یوسفی، امیرمحمد(1387)؛ چشم اندازهای منطقه ای و بین المللی عراق پس از صدام، انتشارات: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، تهران.
عطوان، عبدالباری(1395) ، تولد اهریمن- عوامل پیدایش دولت اسلامی عراق و شام، مترجم : فاروق نجم الدین، ناشر: انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
غرایاق زندی، داود(1389)، فرایند ملت – دولت سازی، شکل گیری هویت ملی و بازسازی در عراق: تجارب تاریخی و دورنمای آینده، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سزدهم، شماره اول، شماره مسلسل: 47، بهار.
قطب، سید(1378)، نشانه های راه، مترجم: محمود محمودی، ناشر: نشر احسان، تهران.
قوام، عبدالعلی و زرگر، افشین (1389) ؛ دولت سازی، ملت سازی و نظریه روابط بین الملل چهارچوبی تحلیلی برای فهم و مطالعه جهان دولت – ملت ها، ناشر: آثار نفیس، تهران.
کاظمی، حجت و نظامی، مریم(1389)، زمینه های تاریخی شکل گیری بحران های قوم گرایی، محلی گرایی و بنیاد گرایی در آسیای مرکزی، فصلنامه مطالعات میان فرهنگی، سال ششم، شماره 14 .
مردیها، مرتضی (1383)، تناقض نمای نظری ناسیونالیسم، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 63.
مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، تهران.
موجانی، سیدعلی(1394)، ریشه های تجدید حیات خلافت اسلامی و تاثیر ژئوپلتیک آن، ناشر: اداره نشر وزارت امورخارجه، تهران.
نجفی، موسی و حسینی، سیدرضا(1394)، نقش پیش فرض ها در شکل گیری مبانی نظری هویت ملی، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، شماره چهارم، زمستان.
نواختی مقدم، امین،(1389)، زبان و ناسیونالیسم: نقش زبان در جنبش های ناسیونالیستی عربی؛ فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، شماره 4 ،زمستان  .
هاشمیانفر، سید علی و همکاران، واکاوی مفهومی دلبستگی ملی، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دوره اول، شماره 3، پاییز 1391.
یزدانی، عنایت الله و شیخ حسینی ، مختار، (1392)؛ بحران هویت در عراق معاصر: واکاوی علل و زمینه ها؛ فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دروه 43، شماره 1، بهار، تهران.
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز(1392)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، مترجم : هادی جلیلی، چاپ سوم، نشر نی، تهران.
 
Dorothy Zirkle, (2007), Arab Nationalism Versus Islamic Fundamentalism as a Unifying Factor in the Middle East, Senior Honors Thesis, Advisor: Professor Kathleen Bailey, Political Science, Boston College,   13 April.
Jabareen, Yosef(2014), The emerging Islamic State: Terror, territoriality, and the agenda of social transformation ,journal homepage: www.elsevier. com/locate /geoforum.
Kfir, Isaac(2015). Social Identity Group and Human (In)Security: The Case of Islamic State in Iraq and the Levant (ISIL), Studies in Conflict & Terrorism, 38:233–252, 2015 , http://www.tandfonline.com/loi/uter20
Liu, Zhongmin(2008), The Relations between Nationalism and Islam in the Middle East, Journal of Middle Eastern and Islamic Studies ( in Asia) Vol. 2, No. 1, 2008 70 
Nehemia Levtzion(2008), Resurgent Islamic Fundamentalism as an Integrative Factor in the Politics of Africa and the Middle East, Canadian Journal of African Studies/ La Revue canadienne des études africaines, 42:2-3, 546-559   http://dx.doi.org/10.1080/00083968.2008.10751396.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار