نسبت اخلاق و امر سیاسی در منظومة فکری امام علی (ع) با رویکرد به کلام 216 نهج‌البلاغه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد علوم سیاسی

2 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

چکیده
انسان در جامعة بدوی زندگی طبیعی و در جامعة مدنی زندگی انسانی دارد. در نهج‌البلاغه کسی اخلاق و سیاست را، به‌مثابة بارزترین وجوه زندگی اجتماعی انسان، تحقق می‌بخشد که افزون‌بر «خود طبیعی» و انسانی‌اش زندگی تکاملی و بینش استعلایی داشته باشد. درعین حال، نهج‌البلاغه بر استفاده از عقل کاربردی تأکید می‌ورزد: «برای تو، از عقلی که داری، همین‌قدر کافی است که راه‌های گمراهی را از رستگاری‌ات روشن بسازد» (نهج‌البلاغه، 1389: حکمت 421/ 1131).
آن‌چه در مکتب امام علی (ع) مفهوم سیاست را تعالی بخشیده و رابطة آن را با ارزش‌های اخلاقی تضمین کرده است، خاستگاهی مشترک به نام «حق الهی» است که موضوعاتی مانند حکومت، رابطة متقابل زمام‌دار و مردم، مسائل حقوقی، و تکالیف ناشی از آن را به یک رشته می‌کشد و عنصر سیاست را چونان وجهی الهی به‌تصویر می‌کشد و وظیفة انسان دانا و معتقد را مشخص می‌کند.
این مقاله با محورقراردادن خطبة 216 نهج‌البلاغه به‌سامان رسیده و درپی آن است که، با تبیین برخی مفروضات اولیه، معنای حق الهی را به‌صورت کلی معرفی کند و ارتباط اخلاق، ارزش‌ها، دین، و سیاست را در حد امکان بررسی کند. بنابراین، در مواجهه با این پرسش اصلی، که چه رابطه‌ای بین اخلاق و امر سیاسی در نهج‌البلاغه برقرار است، می‌توان این فرضیه را بررسی کرد:
انشعاب مسائل حکومتی از ناحیة حق الهی، درعین ‌حال‌ که ضمانت راستین و خلل‌ناپذیری برای ‌آمیختن ارزش‌های اخلاقی با مقولة امر سیاسی پدید می‌آورد، حقوق و تکالیف انسانی را نیز واضح و مطلوب بیان می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Origin of Morality and the Political in Imam 'Ali's Intellectual System through an Approach to the Saying 216 in Nahj al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • Elnaz Parvanezad 1
  • Mansoor Mirahmady 2
1
2
چکیده [English]

In a primeval society, man lives a primeval life and in a civil society he lives a human life. As the most distinctive aspects of man's social life, morality and politics are, according to Nahj al-Balaghah, done by one who, in addition to his "natural" and human self, enjoys a perfecional life and a transcending insight and, at the same time, emphasizes functional reason:
"For you, it is sufficient that your reason separates the ways of misguidance from salvation" (Sayyid Radi, 1389, Wisdom 421, p. 1131).
What that makes the notion of politics in Imam 'Ali school a lofty one and secures its relation to moral values is a common origin called "Divine right" which brings in harmony subjects such as government, mutual relation of the ruler and the ruled, legal issues and obligations stemmed from them and pictures politics as a Divine aspect specifying duties of knowing and faithful man.
Based on the sermon 216 of Nahj al-Balaghah, the present article seeks to explain some primary assumptions and the meaning of Divine right in brief and discuss the relations between morality, values, religion, and politics as much as possible.
Thus, facing the main question (which relation is between morality and the political in Nahj al-Balaghah?), the following hypothesis may be studied:
"Origination of governmental issues from "Divine right" creates at the same time a true guarantee for combining moral values and the political, and pictures human rights and obligations in a clear and desired way".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Divine right
  • the world of creation
  • Man
  • morality and politics