جمهوری اسلامی ایران و نظام بین‌الملل: چرایی چالش‌ها و راهبردها

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 استادیار گروه اندیشه سیاسی در اسلام پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

چکیده

با توجه به تداوم وضعیت چالش در روابط ایران و کانون‌های قدرت در نظام بین‌الملل به ویژه آمریکا، تحقیقات و پژوهش‌های متعدد وگسترده‌ای در خصوص تبیین وضعیت ایران و نظام بین‌الملل وجود دارد که این حجم انبوه از تحلیل‌ها، ضرورت یک فرا مطالعه ویکپارچه‌سازی برای رسیدن به هسته مشترک آنها را الزامی می‌سازد و این پژوهش به دنبال ترکیب یافته‌های قبلی و نگاهی جدید و جامع‌ به این چالش می‌باشد. سوال اصلی در این پژوهش به این قرار است که پدیده وضعیت چالش‌گونه نظام بین‌الملل با ایران در یافته‌های پژوهشی پژوهشگران ایران چگونه بازنمایی شده است؟ برای پاسخ به این سوال، این مقاله با رویکردی لایه‌ای به پدیده چالش مذکور و بهره‌گیری از روش تحلیل مضمون به بررسی ادبیات موجود پرداخته و کلیه آثار موجود در حوزه موضوعی تحقیق اعم از کتاب، مقاله و رساله دکتری مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های این پژوهش حکایت از آن دارد که مولفه‌های بنیادین تولیدکننده وضعیت چالش عبارتند از سه حوزه گفتمان‌ها، اقدامات و مدیریت چالش‌ها؛ که گفتمان‌ها و به صورت خاص تقابل دو گفتمان سلطه‌طلبانه آمریکایی با گفتمان مقاومت ضد سلطه از سوی گفتمان انقلاب اسلامی از مهم‌ترین عوامل این چالش به حساب می‌آیند و مبتنی بر این یافته ها، هرچند امکان مدیریت این چالش در سطوح روئین و با الگوهای مدیریت چالش در راستای کاهش تهدیدات و افزایش فرصت‌ها وجود دارد، اما، آینده چالش بین‌المللی ایران به دلیل ظرفیت تقابل گفتمانی با فراز و نشیب تداوم خواهد یافت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Islamic Republic of Iran and the International System: Reasons of Challenges and Strategies Ahead

نویسندگان [English]

  • Yahya Fozi 1
  • Mohammad Mahmoudikia 2
1 Professor of Political Science, Institute of Humanities and Cultural Studies
2 Assistant professor at research institute for imam khomeini and islamic revolution
چکیده [English]

Given the continuing challenge in the relationship between Iran and the super powers in the international system, especially the United States, there are numerous and extensive researches to explain the situation in Iran and the international system. This massive volume of analyzes necessitates a meta-study and integration to reach their common core, and this study seeks to combine previous findings with a new and comprehensive perspective toward this challenge. The main question in this research is how the phenomenon of the challenging situation of the international system with Iran is represented in the research findings of Iranian researchers? To answer this question, this article examines the existing literature with a layered approach to the phenomenon of the mentioned challenge and using the method of content analysis, and all the existing works in the thematic field of research, including books, articles and doctoral dissertations, were examined. The findings of this study indicate that the fundamental components of the challenge situation are the three areas of discourses, actions and challenge management; The discourses, and in particular the confrontation of two American hegemonic discourses with the anti-domination resistance discourse by the Islamic Revolution discourse, are among the most important factors in this challenge, and based on these findings, There is a tendency to reduce threats and increase opportunities, but the future of Iran's international challenge will more or less continue due to its capacity for discourse confrontation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Republic of Iran
  • International System
  • Challenge
  • Strategy
  • Theme Analysis
افتخاری، اصغر؛ دهشیری، محمدرضا؛ مجیدی، محمدرضا (1381). «انقلاب اسلامی و نظام بین‌الملل». اندیشه انقلاب اسلامی، شماره 4.
امین، سیدحسن (1378). «نظام بین‌الملل و جمهوری اسلامی‌ایران». نامه پژوهش، شماره 12 و 13.
ترکاشوند، جلال؛ مرادی، بهرام (1390). «ساختار نظام بین‌الملل و چگونگی برخورد با قدرت هسته‌ای ایران و رژیم صهیونیستی». مدیریت نظامی، سال یازدهم، شماره 41.
حسینی، سیدمهدی (1385). «سیاست خارجی ایران و نظام بین‌الملل کنونی». اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 223 و 224.
خرمشاد، محمدباقر (1397). «انقلاب اسلامی ایران و بازتاب آن بر نظام بین‌الملل». اندیشه سیاسی در اسلام، شماره 15.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال؛ اسماعیلی مازگر، علیرضا (1395). «انقلاب اسلامی و صورت‌بندی گفتمان‌های قدرت در نظام بین‌الملل». مطالعات انقلاب اسلامی، سال سیزدهم، شماره 46.
سریع‌القلم، محمود (1373). «ایران و نظام بین‌الملل». فرهنگ توسعه، شماره 13 و 14.
سریع‌القلم، محمود (1379)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
عاملی ،سعید رضا ، (1385 ) استثناء گرایی آمریکایی، اروپا مرکزی و دیگری سازی مسلمانان ،تهران نشر امیرکبیر
عابدی جعفری ،حسن ودیگران ، (1390  )  تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده های کیفی، نشریه  اندیشه مدیریت راهبردی سال پنجم پاییز و زمستان  شماره 2 (پیاپی 10)
فتاحی‌زاده، ابوذر؛ امینی، اشرف؛ تقوی‌نژاد، سید مجتبی (1389). «انقلاب اسلامی ایران و نظام اقتصاد سیاسی بین‌الملل جدید». تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، سال دوم، شماره 5.
قاسمی، فرهاد(1388). «نظام نوین بین‌الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران». مطالعات خاورمیانه، شماره 54 و 55.
کریمی، غلامرضا (1397). «انقلاب اسلامی و تحولات نظام بین‌الملل: از نظریه تا عمل». اندیشه سیاسی در اسلام، شماره 15.
ملکوتیان، مصطفی (1389). «انقلاب اسلامی، نظام بین‌الملل و آینده غرب». مطالعات انقلاب اسلامی، سال هفتم، شماره 20.
ملکی، عباس (1384). «انقلاب اسلامی و نظام بین‌الملل؛ موشکافی در طیف همسویی تا تعامل». مطالعات انقلاب اسلامی، دوره 1، شماره 1.
یزدانی، عنایت‌الله؛ قاسمی، داریوش؛ شاه‌قلعه، صفی‌الله (1390). «انقلاب اسلامی ایران، نظام بین‌الملل و نظریه انتقادی». دانش سیاسی، سال هفتم، شماره 14.
کتاب:
رمضانی، روح‌الله (1394). چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر نی.
ستوده، محمد (1386). تحولات نظام بین‌الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: مؤسسه علمی فرهنگی کمال ایمان.
محمدی، منوچهر (1390). آینده نظام بین‌الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: وزارت امور خارجه.
پایان‌نامه/رساله:
حسینی متین، مهدی (1387). ساختار نظام بین‌الملل و سیاست خارجی آمریکا نسبت به جمهوری اسلامی ایران پس از جنگ سرد. رساله دکتری دانشگاه تهران.
موسوی، احمد (1397). عوامل مؤثر بر نوع تعامل و تقابل ایران با ساختار نظام بین‌الملل (بررسی دوره قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی). رساله دکتری تخصصی دانشگاه یاسوج.
 
Hartnett, S. J., (2013) "The Folly of fighting for Providence or the End of Empire End of Empire and Exeptionalism", Cultural Studies, 13 (3): 201 -214
Hooks, G., & Mc Quee, B., (2010). "American Exceptionalism Tension and the Underderdeveloped Welfare state", American Sociological Review, 75 (2): 185-204.
Inayatullah, S. (2004). The Causal Layered Analysis (CLA) Reader: Theory and Case Studies of an Integrative and Transformative Methodology. Tamkang University Press.
Madsen, D. L. (1998). American Exceptionalism, Edinburgh: Edinburgh University Press.
MCevoy, Levy, S., (2001). American Exceptionalism and US Foreign Policy –Public Diplomacy at the End of the Cold War, New York: Palgrave.