گفتمان رسانه‌ای «برجام» در پرتو روابط بین‌المللی ایران: مطالعه موردی روزنامه‌های اصلاح‌طلب ،و اصولگرا

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد مرکز

2 دانشیار دانشکده علوم اجتماعی و ارتباطات دانشگاه تهران مرکز

3 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

10.30465/cps.2021.35936.2771

چکیده

برنامه جامع اقدام مشترک(برجام)، یکی از مهم‌ترین عهدنامه‌های سیاسی و حقوقی تاریخ جمهوری اسلامی ایران و یکی از تأثیرگذارترین آن‌ها بر روابط بین‌المللی ایران بوده است. بازتاب این توافق در داخل کشور ذیل دو گفتمان اصلی سیاسی رقیب، یعنی اصولگرایی و اصلاح‌طلبی بود و به دو شکل متفاوت بازنمایی شد. در این پژوهش با استفاده از نظریه‌ی گفتمان، که ریشه در نظریات فوکو و لاکلائو و موفه دارد، به تحلیل و بحث پیرامون دو گفتمان رسانه‌ای اصلاح‌‌طلبی و اصولگرایی پرداخته‌ایم. روش مورد استفاده در این تحقیق،تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف است که شامل سه مرحله‌ی توصیف، تفسیر و تبیین است. داده‌های پژوهش نیز، تیترهای خبری روزنامه‌های دو جناح اصولگرا و اصلاح‌طلب درباره برجام بوده است. به این منظور، تیترهایی که در رابطه با موضوع تحقیق، ارزش شناختی داشته‌اند، مورد تحلیل قرار گرفتند. بر مبنای نتایج تحلیل یافته‌‌ها؛ گفتمان‌های اصلاح‌طلبی و اصولگرایی به واسطه‌ی تکنیک‌هایی از جمله غیریت‌سازی و یکپارچه‌سازی، ارزیابی‌های متفاوت و متضادی از برجام داشته‌اند. گفتمان اصولگرایی برجام را خطری برای «امنیت ملی» می‌داند و نتایج منفی آن را متوجه گفتمان اصلاح‌طلبی می‌داند. در مقابل، گفتمان اصلاح‌طلبی برجام را گامی به سوی «صلح» و «گشایش اقتصادی» می‌داند و دستاوردهای مثبت آن را به خود نسبت می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

JCPOA Media Discourse in international Relations: A case study of a reformist and ،fundamentalist newspaper

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Nateghi 1
  • Amirr Masuod Mazaheri 2
  • Reza Fazel 3
1 PhD student in Political Sociology, Islamic Azad University of Tehran, Center Branch
2 Associate Professor, Faculty of Social Sciences and Communication, University of Tehran Markaz
3 Assistant Professor, Department of Social Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch
چکیده [English]

JCPOA Media Discourse in international Relations: A case study of a reformist and fundamentalist newspaper
The Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA) has been one of the most important political and legal treaties in the history of the Islamic Republic of Iran and one of the most influential treaties on the international relations of Iran. Overall, reflections on this agreement in Iran fit into two main competing political discourses of Reformism and Principlism, and it was represented in two different forms. Throughout this research, we have analyzed and discussed two media discourses of Reformism and Principlism, using Discourse theory which has its roots in the theories of Foucault, Laclau and Mouffe. Moreover, the used method in this research is Norman Fairclough’s Critical Discourse Analysis which includes three stages of Description, Interpretation and Explanation. Also, the resource of research data has been JCPOA concerned news headings of the newspapers belonging to the Principlist and the Reformist factions. For this purpose, the news headings that have been of cognitive value, regarding the subject of the research, have been chosen purposefully and have been analyzed. According to the results of the analysis of findings, the Reformist and the Principlist discourses using techniques such as Antagonism and Integration have had different and opposing evaluations of JCPOA. The Principlist discourse considers JCPOA as a danger for “National Security” and holds the Reformist discourse responsible for JCPOA’s negative consequences. On the opposite side, the Reformist discourse considers JCPOA as a step forward towards “Peace” and “Opening up the economy” and attributes JCPOA’s positive achievements to itself.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Principlism
  • Reformism
  • Discourse
  • Critical Analysis
  • JCPOA

مراجع

اخوان­کاظمی، بهرام(1391)، نقد و ارزیابی تحلیل گفتمان لاکلائو و کاربرد آن در سیاست، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 42: شماره 4.
آدرونو، تئودور(1393)، جامعه­شناسی انتقادی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر کتاب آمه.
آقا گل زاده، فردوس و غیاثیان، مریم سادات (1394)، «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان انتقادی»، مجله زبان و زبان شناسی، شماره 5.
آلتوسر، لویی(1395)، ایدئولوژی و ساز وبرگ­های ایدئولوژیک دولت، ترجمع روزبه صدرآرا: نشر چشمه.
رفعتی، مرضیه و همکاران (1397)، «موضع گیری رسانه های جریان اصلی در جامعه پذیری برجام»، فصلنامه رهیافت های سیاسی و بین المللی، دوره9، شماره 4.
سلطانی، علی اصغر(1394)، «قدرت، گفتمان و زبان»، چاپ چهارم، نشر نی.
صافی، حسین(1395)، درآمدی بر تحلیل انتقادی گفتمان روایی، تهران: نشر نی.
فرکلاف، نورمن(1379)، تحلیل انتقادی گفتمان، مجموعه­ی مترجمان: نشر مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها.
کسرایی، محمدسالار و پوزش­شیرازی، علی(1388)، نظریه گفتمان لاکلائو و موفه؛ ابزاری کارآمد در فهم و تبیین پدیده­های سیاسی، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 39، شماره 3.
کنوبلاخ، هربرت(1391)، جامعه­شناسی معرفت، ترجمه کرامت­الله راسخ، تهران: نشر نی.
مارکس، کارل(1383)، فقر فلسفه، ترجمه آرتین آراکل، نشر اهورا.
مظفری، زهرا (1396)، «تحلیل زبان­شناختی بازتاب برجام در گفتمان­های رقیب بر اساس رویکرد انتقادی فرکلاف»، فصلنامه مطالعات زبان­ها و گویش­های غرب ایران، سال پنجم، شماره19.
هوراث، دیوید(1377)، نظریه گفتمان، ترجمه علی­اصغر سلطانی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم سیاسی، سال اول: شماره2.
یورگنس، ماریان و فیلیپس،لوئیز (1396)، «نظریه و روش در تحلیل گفتمان»، ترجمه هادی جلیلی، نشر نی، چاپ هفتم.
Richardson.j.E.(2007)، »Analysing Newspapers: An Approach from Critical Discourse Analysis.« .London، palgrave Press.
Cousins, M. and Hussain, A. (1984) Michel Foucault, London,
Macmillan.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار