نقش نظام حکمرانی آموزش عالی در ارتقاء هویت ملی ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ سیاسی پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران ایران

2 دکتری علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

هویت ملی ازجمله عرصه هایی است که هر حکومتی‌ می تواند با اتخاذ سیاست‌ها و خطی مشی های راهبردی به مدیریت مناسب این حوزه بپردازد و بدین وسیله، گرایش اعضای جامعه‌ دانشجو و دانشور جامعه علمی و دانشگاهی را نسبت به آن از مسیر آگاهی و دانش، تقویت نماید؛ چراکه این موضوع هویت ملی از جهات متفاوت برای جامعه مهم است؛نکته اولی این است که می‌تواند موجبات تحکیم همبستگی و انسجام در کشور را فراهم کند.دوم اینکه پرداختن به هویت ملی معطوف به چالش ها، مستلزم در نظر داشتن تغییرات و تحولاتی است که ضرورت دانش و آگاهی را طلب می کند.در این میان، یکی از ابزارها و سازوکارهای حکومت‌ برای تکوین و تقویت هویت ملی،از مجرای آگاهی، نهاد آموزش عالی است. سیستم آموزشی دانشگاهی در کانال و مسیر آموزش می تواند به انتقال مفاهیم و فهم مناسب چالش ها و مسائل هویت ملی در شرایط در حال تغییر و لزوم اتخاذ راهبرد علمی مطلوب در قبال آن بپردازد.تا بالتبع آن، زمینه‌های تقویت حس تعلق افراد به هویت ملی خود از طریق علم و دانایی فراهم شود که در نهایت آن منجر به تحکیم همبستگی و انسجام اجتماعی می‌شود. باتوجه ‌‌به اهمیت‌‌این موضوع و شکل گیری چالش های پیچیده ای که در ارتباط با هویت ملی شکل گرفته ضرورت استفاده از این ظرفیت بیش از پیش حس می شود. دولت جمهوری اسلامی ایران نیز درحال‌حاضر ناگزیر از بهره‌گیری مطلوب‌تر از‌ آموزش عالی، به‌منظور تربیت دانشجویان درجهت تقویت گرایش آنان به هویت ملی‌ خود است.این مسئله باتوجه ‌به جوان‌بودن بخش عمده‌ای از جمعیت ایران و قرارداشتن در عصر جهانی‌شدن و نقش این پدیده در تضعیف گرایش بسیاری از دانشجویان ایرانی نسبت به هویت ملی خود، ضرورت پرداخت بیشتری یافته است. روش مقاله، توصیفی- تحلیلی است و یافته‌ها، حکایت از تغییر در برخی جهت گیری‌ها معطوف به وضعیت های چالشی جدید است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

نقش نظام حکمرانی آموزش عالی در ارتقاء هویت ملی ایران

نویسندگان [English]

  • abdurrahman hasanifar 1
  • majid Abbaszadeh Marzbali 2
1 political history,department of history.IHCS.Iran
2 Ph.D in political science, Institute of Humanities and Cultural Studies. Tehran. Iran
چکیده [English]

هویت ملی ازجمله عرصه هایی است که هر حکومتی‌ می تواند با اتخاذ سیاست‌ها و خطی مشی های راهبردی به مدیریت مناسب این حوزه بپردازد و بدین وسیله، گرایش اعضای جامعه‌ دانشجو و دانشور جامعه علمی و دانشگاهی را نسبت به آن از مسیر آگاهی و دانش، تقویت نماید؛ چراکه این موضوع هویت ملی از جهات متفاوت برای جامعه مهم است؛نکته اولی این است که می‌تواند موجبات تحکیم همبستگی و انسجام در کشور را فراهم کند.دوم اینکه پرداختن به هویت ملی معطوف به چالش ها، مستلزم در نظر داشتن تغییرات و تحولاتی است که ضرورت دانش و آگاهی را طلب می کند.در این میان، یکی از ابزارها و سازوکارهای حکومت‌ برای تکوین و تقویت هویت ملی،از مجرای آگاهی، نهاد آموزش عالی است. سیستم آموزشی دانشگاهی در کانال و مسیر آموزش می تواند به انتقال مفاهیم و فهم مناسب چالش ها و مسائل هویت ملی در شرایط در حال تغییر و لزوم اتخاذ راهبرد علمی مطلوب در قبال آن بپردازد.تا بالتبع آن، زمینه‌های تقویت حس تعلق افراد به هویت ملی خود از طریق علم و دانایی فراهم شود که در نهایت آن منجر به تحکیم همبستگی و انسجام اجتماعی می‌شود. باتوجه ‌‌به اهمیت‌‌این موضوع و شکل گیری چالش های پیچیده ای که در ارتباط با هویت ملی شکل گرفته ضرورت استفاده از این ظرفیت بیش از پیش حس می شود. دولت جمهوری اسلامی ایران نیز درحال‌حاضر ناگزیر از بهره‌گیری مطلوب‌تر از‌ آموزش عالی، به‌منظور تربیت دانشجویان درجهت تقویت گرایش آنان به هویت ملی‌ خود است.این مسئله باتوجه ‌به جوان‌بودن بخش عمده‌ای از جمعیت ایران و قرارداشتن در عصر جهانی‌شدن و نقش این پدیده در تضعیف گرایش بسیاری از دانشجویان ایرانی نسبت به هویت ملی خود، ضرورت پرداخت بیشتری یافته است. روش مقاله، توصیفی- تحلیلی است و یافته‌ها، حکایت از تغییر در برخی جهت گیری‌ها معطوف به وضعیت های چالشی جدید است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Governance
  • higher education
  • national identity
  • globalization
  • virtual space
  • Iran

کتاب­نامه

آزاد ارمکی، تقی (1390). فرهنگ و هویت ایرانی و جهانی­شدن، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.

ابوالحسنی، الهه (1391). «حکمرانی مردم­سالارانه»، فصلنامه سیاست، دوره 42، شماره 1، صص 1-19.

احمدپور، خسرو و سراج­زاده، سیدحسین (1398). هویت ملی در ایران: مرور سیستماتیک مقاله­های علمی-پژوهشی، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 78، دوره 12، شماره 1، صص 3-24

احمدی، حمید (1390). «آموزش عالی؛ وحدت و همبستگی ملی در ایران»، در: مجتبی مقصودی، نهادهای اجتماعی و همبستگی ملی، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.

ازغندی، علیرضا (1382). علم سیاست در ایران، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.

اشرف، احمد (1395). هویت ایرانی: از دوران باستان تا پایان پهلوی، ترجمه و تدوین حمید احمدی، تهران: نشر نی.

بابایی‌فرد، اسدالله (1392). بحران هویت در جامعه معاصر ایران، تهران: چاپخش.

بابایی‌فرد، اسدالله و شرقی، خدیجه (1393). «اینترنت، هویت، زندگی روزمره دانشجویان دانشگاه‌های پیام نور و آزاد اسلامی رامسر»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، سال 5، شماره 2، صص 1-36.

بذرافشان مقدم، مجتبی؛ مهدوی شکیب، علی و خجسته بوجار، مریم (1393). «بررسی دیدگاه مدیران، کارشناسان و دانشجویان نسبت به اجرای طرح بومی­گزینی در پذیرش دانشجویان دانشگاه­ها و موسسات آموزش عالی»، فصلنامه مطالعات اندازه­گیری و ارزشیابی آموزشی، سال 4، شماره 5، صص 81-113.

بروجردی علوی، مهدخت و صدیق یزدچی، امیرسعید (1396). «تاثیر فضای مجازی بر هویت ملی و قومی در ایران»، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، دوره 3، شماره 12، صص 87-110.

بشیریه، حسین (1383 الف). عقل در سیاست، تهران: نگاه معاصر.

بشیریه، حسین (1383 ب). «توسعه سیاسی و بحران هویت ملی»، در: داود میرمحمدی، گفتارهایی درباره هویت ملی در ایران، تهران: موسسه مطالعات ملی.

بلالی، اسماعیل و محبی، سیده فاطمه (1397). «چالش­های نظام آموزش عالی در موضوع قومیت و راهبردهای سیاست­گذاری»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 7، شماره 3، صص، 553-577.

تاجیک، محمدرضا (1384). روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان، تهران: فرهنگ گفتمان.

جعفری، سکینه (1398). «مولفه­های جهانی­شدن دانشگاه در نظام دانشگاهی ایران از نظر صاحب­نظران»، فصلنامه علمی پژوهشی آموزش عالی ایران، سال 11، شماره 2، صص 1-26.

حسنی­فر، عبدالرحمن و عباس­زاده مرزبالی، مجید (1400). «فضای مجازی، چالش هویت­جویی قومی و راهکارهای پیش­روی دولت جمهوری اسلامی»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال 17، شماره 1، صص178-213.

خدایی، ابراهیم و مبارکی، محمد (1387). «سرمایه اجتماعی و هویت»، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 16، صص 119-151.

خندق، نجله و کوثری، ابوذر (1397). «تاثیر بومی‌گزینی در نظام آموزش عالی بر انسجام اجتماعی در ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 19، شماره 75، صص 67-84.

دانایی، ابوالفضل و بابائی ساروئی، مصطفی (1396). «نقش رسانه‌های مجازی در گرایش به هویت ملی»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 18، شماره 71، صص 43-68.

رجایی، فرهنگ (1386). مشکله هویت ایرانیان امروز، تهران: نشر نی.

رمضان­زاده، عبداله و بهمنی ­قاجار، محمدعلی (1387). «هویت ایرانی و چندگانگی قومی»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره9، شماره 33، صص 69-95.

ساعی، منصور؛ حیدری، حسین و ساعی، احمد (1394). «بررسی و تحلیل تغییرات ارزش‌های اجتماعی جوانان با تاکید بر نقش تلویزیون‌های ماهواره‌ای»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 41، صص 131-152.

سلامی، نیکا؛ رزقی شیرسوار، هادی و حقانی، محمود (1397). «شناسایی عوامل ایستایی-پویایی نظام آموزش عالی در ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی آموزش عالی ایران، سال 10، شماره 2، صص 89-110.

سیدامامی، کاووس (1391). «گوناگونی فرهنگی و ضرورت پاسداری از آن»، فصلنامه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، شماره 20، صص 169-191.

سیدعلوی، سیدمحمد و مهاجران، بهناز (1396). «الزامات آموزش عالی ایران برای پیوستن به سازمان جهانی تجارت»، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، دوره 23، شماره 1، صص 137-161.

سیف‌اللهی، سیف‌اله؛ مروت، برزو و قیسوندی، آرمان (1393). «شکل‌گیری هویت قومی و ملی و عوامل اجتماعی موثر بر آن در نزد ساکنان کرج»، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال 8، شماره 24، صص 103-142.

شیربگی، ناصر و عبداله زاده، نسیم (1399). «تحلیل گفتمان سیاستگذاری آموزشی در نظام آموزش عالی ایران»، فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره 6، شماره 2، تابستان، صص 179-200.

صالحی امیری، سیدرضا؛ نوبخت حقیقی، محمدباقر و ذره‌پرست ملک‌زاده، طاهره (1393). «بررسی عوامل مؤثر بر ارتقای هویت ملی دانشجویان (مطالعه موردی: دانشجویان مدیریت امور فرهنگی دانشگاه جامع علمی-کاربردی رشت)»، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال 3، شماره 11، صص 97-116.

صباغیان، علی (1398). «الزامات و پیامدهای تحول حکمرانی آموزش عالی در اروپا»، فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره 5، شماره 2، تابستان، صص 229-247.

طالبی، ابوتراب و عیوضی، یاور (1392). «هویت‌طلبی قومی در فضای مجازی»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 16، صص 135-172.

طیبی­نیا، مهری السادات (1397). دانشگاه، هویت و سیاست زندگی زنان، تهران: دفتر سیاست­گذاری و برنامه­ریزی فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.

عباس­زاده مرزبالی، مجید (1400). جهانی­شدن، فضای مجازی و هویت ملی در ایران: چالش­ها و راهکارها، تهران: انتشارات کویر.

عباسی­ قادی، مجتبی و خلیلی ­کاشانی، مرتضی (1390). تاثیر اینترنت بر هویت ملی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

عدلی­پور، صمد؛ قاسمی، وحید و کیانپور، مسعود (1392). «شبکه اجتماعی فیس­بوک و هویت ملی جوانان»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 14، شماره 56، صص 141-164.

عدلی‌پور، صمد؛ سلیمانی، حمید و مفاخری، اقبال (1393). «رابطه مصرف رسانه‌ای با هویت اجتماعی و سبک زندگی نوین در بین جوانان شهر تبریز»، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، سال 21، شماره 79، صص 121-146.

عظیمی شوشتری، عباسعلی (1398). «ماهیت و شاخص­های حکمرانی در نظام سیاسی جمهوری اسلامی»، پژوهش­های سیاست اسلامی، سال 7، شماره 16، پاییز و زمستان، صص 125-155.

قادرزاده، امید (1391). «هویت جمعی غالب در نشریات دانشجویی کرد زبان»، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 19، شماره 56، صص 204-251.

قادرزاده، امید و احمدپور، مریم (1390). «کاربری اینترنت و تاثیر آن بر هویت اجتماعی: مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه کردستان»، مطالعات جامعه‌شناختی، دوره 18، شماره 39، صص 35-68.

قاسمی، حاکم (1390). «همبستگی ملی در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی، مورد مطالعه: کتاب‌های فارسی»، در: مجتبی مقصودی، نهادهای اجتماعی و همبستگی ملی در ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.

قاسمی، علی­اصغر و ابراهیم­آبادی، غلامرضا (1390). «نسبت هویت ملی و وحدت ملی در ایران»، فصلنامه راهبرد، شماره 59، صص 107-138.

قجری، علی و نوربخش، یونس (1400). «فصلنامه مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی»، سال 9، شماره 17، بهار، صص 39-67.

کریمی، علی (1390). «تاملی نظری درباره نسبت آموزش عالی و همبستگی اجتماعی؛ مرور اجتماعی تجربه مالزی»، فصلنامه مطالعات ملی، ویژه نامه، دوره 12، شماره 1، صص 77-104.

کریمیان، زهرا و احمدوند، علی محمد (1391). «جامعه اطلاعتی، هویت فرهنگی و رسالت دانشگاه­ها»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره 5، شماره 3، صص 47-76.

کیان، مریم و قلی‌پور، زهره (1395). «آثار تربیتی شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه بر هویت ملی و دینی دانشجویان»، فصلنامه رسانه، سال 27، شماره 2، صص 105-122.

گل­محمدی، احمد (1389). جهانی­شدن، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی.

گیدنز، آنتونی (1377). پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.

گیدنز، آنتونی (1384). چشم­اندازهای جهانی، ترجمه محمدرضا جلایی پور، تهران: انتشارات طرح نو.

مجتهدزاده، پیروز (1387). دموکراسی و هویت ایرانی، تهران: انتشارات کویر.

مسعودنیا، حسین؛ محموداغلی، رضا و ابراهیمی‌پور، حوا (1395). «بررسی رابطه مصرف اینترنت و هویت دینی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 17، شماره 65، صص 107-132.

مقصودی، مجتبی (1391 الف). مقدمه‌‌، در: مجتبی مقصودی، هویت و همبستگی ملی در نظام آموزشی ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.

مقصودی، مجتبی (1391 ب). «بایسته‌های نظام آموزشی ایران در حوزه سیاست‌گذاری‌های هویتی و همبستگی ملی»، در: مجتبی مقصودی، هویت و همبستگی ملی در نظام آموزشی ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.

مهدیه، عارفه؛ همتی، رضا و دادهیر، ابوعلی (1395). «فرایند جامعه­پذیری دانشگاهی دانشجویان دکتری؛ مورد دانشگاه اصفهان»، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، دوره 22، شماره 1، صص 45-73.

میرمحمدی، داود (1394). فضای مجازی و تحولات هویتی در ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.

نظری، علی‌اشرف و باقری، صمد (1390). «آموزش عالی و همبستگی ملی در ایران (1368-1384)»، فصلنامه مطالعات ملی (ویژه‌نامه)، دوره 12، شماره 1، صص 3-28.

نقیب‌زاده، احمد (1381). تاثیر فرهنگ ملی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

نیکونسبتی، علی (1390). «حکمرانی و توسعه: گذشته، حال، آینده»، فصلنامه برنامه­ریزی و بودجه، سال 16، شماره 4، زمستان، صص 129-154.

واترز، مالکوم (1379). جهانی­شدن، ترجمه اسماعیل مردانی گیوی، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.

همتی، رضا و اصلانی، شهناز (1394). «عوامل موثر شکل­گیری هویت دانشگاهی دانشجویان با تاکید بر اینترنت»، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، دوره 21، شماره 3، صص 121-149.

Bevir, Mark (2012). Governance, Very Short Introduction, Oxford University Press: Oxford.

Enders, J (2004). “Higher education, internationalization, and the nation-state: Recent developments and challenges to governance theory”, Higher Education, 47, pp. 361-382.

Henkel, M (2005). “Academic identity and autonomy in a changing policy environment”, Higher Education, 49 (1-2), pp. 155-176.

Kjaer, A. M (2008). Governance, Cambridge: Polity.

Lewellen, T (2010). The anthropology of globalization: cultural anthropology enters the 12st century, Jaipur: Rawat.

کتاب­نامه
آزاد ارمکی، تقی (1390). فرهنگ و هویت ایرانی و جهانی­شدن، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
ابوالحسنی، الهه (1391). «حکمرانی مردم­سالارانه»، فصلنامه سیاست، دوره 42، شماره 1، صص 1-19.
احمدپور، خسرو و سراج­زاده، سیدحسین (1398). هویت ملی در ایران: مرور سیستماتیک مقاله­های علمی-پژوهشی، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 78، دوره 12، شماره 1، صص 3-24
احمدی، حمید (1390). «آموزش عالی؛ وحدت و همبستگی ملی در ایران»، در: مجتبی مقصودی، نهادهای اجتماعی و همبستگی ملی، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
ازغندی، علیرضا (1382). علم سیاست در ایران، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
اشرف، احمد (1395). هویت ایرانی: از دوران باستان تا پایان پهلوی، ترجمه و تدوین حمید احمدی، تهران: نشر نی.
بابایی‌فرد، اسدالله (1392). بحران هویت در جامعه معاصر ایران، تهران: چاپخش.
بابایی‌فرد، اسدالله و شرقی، خدیجه (1393). «اینترنت، هویت، زندگی روزمره دانشجویان دانشگاه‌های پیام نور و آزاد اسلامی رامسر»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، سال 5، شماره 2، صص 1-36.
بذرافشان مقدم، مجتبی؛ مهدوی شکیب، علی و خجسته بوجار، مریم (1393). «بررسی دیدگاه مدیران، کارشناسان و دانشجویان نسبت به اجرای طرح بومی­گزینی در پذیرش دانشجویان دانشگاه­ها و موسسات آموزش عالی»، فصلنامه مطالعات اندازه­گیری و ارزشیابی آموزشی، سال 4، شماره 5، صص 81-113.
بروجردی علوی، مهدخت و صدیق یزدچی، امیرسعید (1396). «تاثیر فضای مجازی بر هویت ملی و قومی در ایران»، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، دوره 3، شماره 12، صص 87-110.
بشیریه، حسین (1383 الف). عقل در سیاست، تهران: نگاه معاصر.
بشیریه، حسین (1383 ب). «توسعه سیاسی و بحران هویت ملی»، در: داود میرمحمدی، گفتارهایی درباره هویت ملی در ایران، تهران: موسسه مطالعات ملی.
بلالی، اسماعیل و محبی، سیده فاطمه (1397). «چالش­های نظام آموزش عالی در موضوع قومیت و راهبردهای سیاست­گذاری»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 7، شماره 3، صص، 553-577.
تاجیک، محمدرضا (1384). روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان، تهران: فرهنگ گفتمان.
جعفری، سکینه (1398). «مولفه­های جهانی­شدن دانشگاه در نظام دانشگاهی ایران از نظر صاحب­نظران»، فصلنامه علمی پژوهشی آموزش عالی ایران، سال 11، شماره 2، صص 1-26.
حسنی­فر، عبدالرحمن و عباس­زاده مرزبالی، مجید (1400). «فضای مجازی، چالش هویت­جویی قومی و راهکارهای پیش­روی دولت جمهوری اسلامی»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال 17، شماره 1، صص178-213.
خدایی، ابراهیم و مبارکی، محمد (1387). «سرمایه اجتماعی و هویت»، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 16، صص 119-151.
خندق، نجله و کوثری، ابوذر (1397). «تاثیر بومی‌گزینی در نظام آموزش عالی بر انسجام اجتماعی در ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 19، شماره 75، صص 67-84.
دانایی، ابوالفضل و بابائی ساروئی، مصطفی (1396). «نقش رسانه‌های مجازی در گرایش به هویت ملی»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 18، شماره 71، صص 43-68.
رجایی، فرهنگ (1386). مشکله هویت ایرانیان امروز، تهران: نشر نی.
رمضان­زاده، عبداله و بهمنی ­قاجار، محمدعلی (1387). «هویت ایرانی و چندگانگی قومی»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره9، شماره 33، صص 69-95.
ساعی، منصور؛ حیدری، حسین و ساعی، احمد (1394). «بررسی و تحلیل تغییرات ارزش‌های اجتماعی جوانان با تاکید بر نقش تلویزیون‌های ماهواره‌ای»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 41، صص 131-152.
سلامی، نیکا؛ رزقی شیرسوار، هادی و حقانی، محمود (1397). «شناسایی عوامل ایستایی-پویایی نظام آموزش عالی در ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی آموزش عالی ایران، سال 10، شماره 2، صص 89-110.
سیدامامی، کاووس (1391). «گوناگونی فرهنگی و ضرورت پاسداری از آن»، فصلنامه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، شماره 20، صص 169-191.
سیدعلوی، سیدمحمد و مهاجران، بهناز (1396). «الزامات آموزش عالی ایران برای پیوستن به سازمان جهانی تجارت»، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، دوره 23، شماره 1، صص 137-161.
سیف‌اللهی، سیف‌اله؛ مروت، برزو و قیسوندی، آرمان (1393). «شکل‌گیری هویت قومی و ملی و عوامل اجتماعی موثر بر آن در نزد ساکنان کرج»، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال 8، شماره 24، صص 103-142.
شیربگی، ناصر و عبداله زاده، نسیم (1399). «تحلیل گفتمان سیاستگذاری آموزشی در نظام آموزش عالی ایران»، فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره 6، شماره 2، تابستان، صص 179-200.
صالحی امیری، سیدرضا؛ نوبخت حقیقی، محمدباقر و ذره‌پرست ملک‌زاده، طاهره (1393). «بررسی عوامل مؤثر بر ارتقای هویت ملی دانشجویان (مطالعه موردی: دانشجویان مدیریت امور فرهنگی دانشگاه جامع علمی-کاربردی رشت)»، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال 3، شماره 11، صص 97-116.
صباغیان، علی (1398). «الزامات و پیامدهای تحول حکمرانی آموزش عالی در اروپا»، فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره 5، شماره 2، تابستان، صص 229-247.
طالبی، ابوتراب و عیوضی، یاور (1392). «هویت‌طلبی قومی در فضای مجازی»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 16، صص 135-172.
طیبی­نیا، مهری السادات (1397). دانشگاه، هویت و سیاست زندگی زنان، تهران: دفتر سیاست­گذاری و برنامه­ریزی فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
عباس­زاده مرزبالی، مجید (1400). جهانی­شدن، فضای مجازی و هویت ملی در ایران: چالش­ها و راهکارها، تهران: انتشارات کویر.
عباسی­ قادی، مجتبی و خلیلی ­کاشانی، مرتضی (1390). تاثیر اینترنت بر هویت ملی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
عدلی­پور، صمد؛ قاسمی، وحید و کیانپور، مسعود (1392). «شبکه اجتماعی فیس­بوک و هویت ملی جوانان»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 14، شماره 56، صص 141-164.
عدلی‌پور، صمد؛ سلیمانی، حمید و مفاخری، اقبال (1393). «رابطه مصرف رسانه‌ای با هویت اجتماعی و سبک زندگی نوین در بین جوانان شهر تبریز»، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، سال 21، شماره 79، صص 121-146.
عظیمی شوشتری، عباسعلی (1398). «ماهیت و شاخص­های حکمرانی در نظام سیاسی جمهوری اسلامی»، پژوهش­های سیاست اسلامی، سال 7، شماره 16، پاییز و زمستان، صص 125-155.
قادرزاده، امید (1391). «هویت جمعی غالب در نشریات دانشجویی کرد زبان»، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 19، شماره 56، صص 204-251.
قادرزاده، امید و احمدپور، مریم (1390). «کاربری اینترنت و تاثیر آن بر هویت اجتماعی: مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه کردستان»، مطالعات جامعه‌شناختی، دوره 18، شماره 39، صص 35-68.
قاسمی، حاکم (1390). «همبستگی ملی در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی، مورد مطالعه: کتاب‌های فارسی»، در: مجتبی مقصودی، نهادهای اجتماعی و همبستگی ملی در ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
قاسمی، علی­اصغر و ابراهیم­آبادی، غلامرضا (1390). «نسبت هویت ملی و وحدت ملی در ایران»، فصلنامه راهبرد، شماره 59، صص 107-138.
قجری، علی و نوربخش، یونس (1400). «فصلنامه مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی»، سال 9، شماره 17، بهار، صص 39-67.
کریمی، علی (1390). «تاملی نظری درباره نسبت آموزش عالی و همبستگی اجتماعی؛ مرور اجتماعی تجربه مالزی»، فصلنامه مطالعات ملی، ویژه نامه، دوره 12، شماره 1، صص 77-104.
کریمیان، زهرا و احمدوند، علی محمد (1391). «جامعه اطلاعتی، هویت فرهنگی و رسالت دانشگاه­ها»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره 5، شماره 3، صص 47-76.
کیان، مریم و قلی‌پور، زهره (1395). «آثار تربیتی شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه بر هویت ملی و دینی دانشجویان»، فصلنامه رسانه، سال 27، شماره 2، صص 105-122.
گل­محمدی، احمد (1389). جهانی­شدن، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1377). پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
گیدنز، آنتونی (1384). چشم­اندازهای جهانی، ترجمه محمدرضا جلایی پور، تهران: انتشارات طرح نو.
مجتهدزاده، پیروز (1387). دموکراسی و هویت ایرانی، تهران: انتشارات کویر.
مسعودنیا، حسین؛ محموداغلی، رضا و ابراهیمی‌پور، حوا (1395). «بررسی رابطه مصرف اینترنت و هویت دینی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 17، شماره 65، صص 107-132.
مقصودی، مجتبی (1391 الف). مقدمه‌‌، در: مجتبی مقصودی، هویت و همبستگی ملی در نظام آموزشی ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
مقصودی، مجتبی (1391 ب). «بایسته‌های نظام آموزشی ایران در حوزه سیاست‌گذاری‌های هویتی و همبستگی ملی»، در: مجتبی مقصودی، هویت و همبستگی ملی در نظام آموزشی ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
مهدیه، عارفه؛ همتی، رضا و دادهیر، ابوعلی (1395). «فرایند جامعه­پذیری دانشگاهی دانشجویان دکتری؛ مورد دانشگاه اصفهان»، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، دوره 22، شماره 1، صص 45-73.
میرمحمدی، داود (1394). فضای مجازی و تحولات هویتی در ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
نظری، علی‌اشرف و باقری، صمد (1390). «آموزش عالی و همبستگی ملی در ایران (1368-1384)»، فصلنامه مطالعات ملی (ویژه‌نامه)، دوره 12، شماره 1، صص 3-28.
نقیب‌زاده، احمد (1381). تاثیر فرهنگ ملی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
نیکونسبتی، علی (1390). «حکمرانی و توسعه: گذشته، حال، آینده»، فصلنامه برنامه­ریزی و بودجه، سال 16، شماره 4، زمستان، صص 129-154.
واترز، مالکوم (1379). جهانی­شدن، ترجمه اسماعیل مردانی گیوی، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
همتی، رضا و اصلانی، شهناز (1394). «عوامل موثر شکل­گیری هویت دانشگاهی دانشجویان با تاکید بر اینترنت»، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، دوره 21، شماره 3، صص 121-149.
Bevir, Mark (2012). Governance, Very Short Introduction, Oxford University Press: Oxford.
Enders, J (2004). “Higher education, internationalization, and the nation-state: Recent developments and challenges to governance theory”, Higher Education, 47, pp. 361-382.
Henkel, M (2005). “Academic identity and autonomy in a changing policy environment”, Higher Education, 49 (1-2), pp. 155-176.
Kjaer, A. M (2008). Governance, Cambridge: Polity.
Lewellen, T (2010). The anthropology of globalization: cultural anthropology enters the 12st century, Jaipur: Rawat.
Woodward, Kath (2000). Questioning Identity: Gender, Class, Nation. London: Routledge.