ماهیّت اجتماعی-فرهنگی یک خانواده الیگارش ایرانی: رشیدیان‌ها

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانش آموخته دکتری و پژوهشگر تاریخ معاصر

3 استادیار گروه علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

10.30465/cps.2025.50535.3478

چکیده

این مقاله با تمرکز بر تحرّکات یکی از خانواده‌های متنفّذ دوره پهلوی دوّم یعنی رشیدیان‌ها، به ویژگی‌های آنان از منظر اجتماعی- فرهنگی می‌پردازد، چنان‌که درصدد پاسخ به این پرسش می‌باشد که، مولّفه‌های تشکیل‌دهنده شخصیت اجتماعی-فرهنگی رشیدیان‌ها چه بود؟ ما از طریق روش پژوهش کتابخانه‌ای بر مبنای گردآوری داده‌ها از منابع و اسناد تاریخی، و شیوه پژوهش تحلیلی در چارچوب نظریه جامعه‌شناسی با تاکید بر خصایص قشر بورژوازی کمپرادور، ماهیّت رشیدیان‌ها را از بُعد اجتماعی-فرهنگی واکاوی می‌کنند. یافته‌ها دالِّ بر این است که یکی از ممیّزه‌های شخصیتی رشیدیان‌ها بعنوان بخشی از سرمایه‌داران وابسته ایرانی،‌ گرایش افراطی به غرب بویژه انگلستان در حوزه فرهنگ و تمدّن بود، چنان‌که حتّی در سبک رفتاری و زندگی نیز متاثّر از الگوهای غربی بودند. علاوه بر این، نوکیسگی و عشرت‌طلبی نیز از خصایص آنان بشمار می‌رفت که با شاخصه‌هایی همچون امکانات و تفریحات لاکچری قابل مشاهده بود. همچنین باید از منفعت‌طلبی و بی‌توجّهی آنان به منافع عمومی نام برد، تا آنجا که در مواقع مقتضی، حتّی مصالح ملّی را قربانی منافع شخصی می‌کردند. آخرین خصیصه برجسته نیز لمپن‌مآبی بود که نه تنها در سطح فکری و رفتاری رشیدیان‌ها مشاهده می‌شد، بلکه از تعامل نزدیک آنها با اقشار حاشیه‌ای، گروه-های تبهکار و اراذل واوباش قابل استنباط بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Socio-Cultural Nature of an Iranian Oligarchic Family: The Rashidians

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Soltani Ahmadi 1
  • Mohammad Hassan Pourghanbar 2
  • Ruhollah Solgi 3
1 Associate Professor at the Department of The History and Civilization of Islamic Nation, Payame Noor University (PNU), Tehran, Iran
2 PhD and contemporary history researcher
3 Assistant Professor at the Department of Political Science, Institute of Humanities,Tehran, Iran
چکیده [English]

This article focuses on the movements and approaches of one of the influential families of the Pahlavi period, the Rashidians, and examines their characteristics from a socio-cultural perspective, As it seeks to answer the question, what were the components that constituted the socio-cultural personality of the Rashidians? The authors of the article analyze the nature of the Rashidians from a socio-cultural perspective through a library research method based on collecting data from historical sources and documents, and an analytical research method within the framework of sociological theory, emphasizing the characteristics of the comprador bourgeoisie. The findings indicate that one of the personal characteristics of the Rashidians, as part of the Iranian dependent capitalists, was an extreme tendency towards the West, especially England, in the field of culture and civilization, To the extent that they were even influenced by Western models in their behavior and lifestyle. In addition, their greed and lust for pleasure were also considered characteristics that were visible through characteristics such as luxurious facilities and entertainment. It is also necessary to mention their self-interest and disregard for public interests, to the extent that, at appropriate times, As if they were sacrificing national interests for personal gain. The last prominent characteristic was the lampoonism that was observed not only at the intellectual and behavioral level of the Rashidians, but also from their close interaction with marginalized groups, criminal groups, and thugs

کلیدواژه‌ها [English]

  • contemporary Iran
  • Pahlavi period
  • influential families
  • Rashidians
  • socio-cultural characteristics