کاربرد روش تحلیل هرمنوتیک در مطالعات اسلامی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، امام صادق

چکیده

چکیده
هرمنوتیک به عنوان یک روش مستقل، جایگاه ویژه‏ای در حوزۀ تفکر بشری پیدا کرده است. این روش، به‌ویژه در قرن بیستم، توانسته است دستاوردهای خود را به دیگر حوزه‏های دانش چون فلسفه، الهیات، علوم اجتماعی، فلسفۀ علم، و ... ارائه کند و بحث‌های جدیدی را در آن عرصه‏ها پی افکند.
هرمنوتیک به دو بخش هرمنوتیک فلسفی و هرمنوتیک روشی تقسیم شده است که عمدتاً اولی با گرایش مفسرمحور و دومی با گرایش مؤلف‌‌محور شناسایی می‌شود. در حوزۀ موضوع این مقاله مهم‌ترین مسائلی که وجود دارند عبارت‌اند از: کدام نحله از هرمنوتیک قابل استفاده در مطالعات اسلامی است؟ و آیا می‌توان بین روش رایج فهم متن در مطالعات اسلامی و هرمنوتیک رابطه‌ای برقرار کرد؟
نویسندگان این مقاله با مطرح‌ کردن امکان برقراری رابطه میان متون دینی و هرمنوتیک قصد دارند نشان دهند چون به‌کارگیری هرمنوتیک فلسفی منجر به قرائت‌های مختلف از دین و اعتقاد به تأثیر پیش‌فرض‌ها و در نهایت نسبی‌گرایی می‌شود، برای مطالعات اسلامی مناسب نیست، ولی هرمنوتیک روشی و شیوۀ مؤلف‌محوری و متن‌محوری مستتر در آن با رعایت قواعد و مبانی مقبول هرمنوتیک روشی، صحیح‌ترین راه تفسیر متون دینی در مطالعات اسلامی است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluating the Application of Hermeneutical Method of Analysis in Islamic Studies

نویسندگان [English]

  • Jalal Derakhsheh 1
  • Mohammad Sadiq Nosratpanah 2
چکیده [English]

Hermeneutics as an independent method has achieved a special position in human thought in recent centuries. Moreover, in twentieth century, hermeneutics has spread its achievements to other fields of knowledge such as philosophy, theology, literary criticism, social science, philosophy of science and etc. and leaded to new discussions in these fields.
Hermeneutics has been defined as knowledge of interpretation and paraphrase and divided to philosophical hermeneutics and methodological one. The first one is mainly recognized with interpreter-based orientation and the second is considered as an author-centered tendency. The most important questions of this article are: Which attitude of hermeneutics can be used in Islamic studies? Is there any relationship between hermeneutics and the prevalent method of understanding texts in Islamic studies?
Concentrating on the possibility of relationship between religious texts and hermeneutics, this article is supposed to clarify that using philosophical hermeneutics in Islamic studies is not allowable. Because using it in such studies leads to plural readings of religion, belief to the impact of assumptions and finally relativism. But methodological hermeneutics and its hidden author-centered and text-based method with regard to its admitted rules and principles is the most accurate way to interpret religious texts in Islamic studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Words: Islamic Studies
  • Hermeneutics
  • Paraphrase
  • Text
  • Interpretation
 
منابع
نهج‌البلاغه (1389). ترجمه و تفسیر محمدتقی جعفری، تهران: مؤسسۀ تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
احمدی، بابک (1375). ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
بلایشیر، ژوزف (1380). گزیدة هرمنوتیک معاصر، ترجمۀ سعید جهانگیری، تهران: پرسش.
پالمر، ریچارد. ا. (1377). علم هرمنوتیک، ترجمۀ محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس.
پاینده، ابوالقاسم (1382). نهج‌الفصاحه (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول صلی الله علیه و آله)، تهران: دنیای دانش.
جوادی آملی، عبدالله (1372). شریعت در آینة معرفت، قم: إسراء.
خسروپناه، عبدالحسین (1381). کلام جدید، قم: مرکز مطالعات و پژوهش‌های حوزۀ علمیه.
رهبری، مهدی (1385). هرمنوتیک و سیاست، تهران: کویر.
ریخته‌گران، محمدرضا (1378). منطق و مبحث علم هرمنوتیک، تهران: کنگره.
ساجدی، ابوالفضل (1383). زبان دین و قرآن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
سبحانی، جعفر (1385). هرمنوتیک، قم: توحید.
سعیدی روشن، محمدباقر (1383). تحلیل زبان قرآن و روش‌شناسی فهم آن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سلیمی، حسین (1389). هرمنوتیک و شناخت روابط جهانی، تهران: رخداد نو.
صفار، محمد بن حسن‏ (1404 ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلی الله علیهم، قم: مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی.
علیخانی، علی‌اکبر و همکاران (1386). روش‏شناسی در مطالعات سیاسی اسلام، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
فروند، ژولین (1372). نظریه‌های مربوط به علوم انسانی، ترجمۀ محمدعلی کاردان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کاظمی خراسانی، محمدعلی (1406 ق). فوائد الأصول، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
کوزنزهوی، دیوید (1378). حلقۀ انتقادی، ترجمۀ مراد فرهادپور، تهران: روشن‌گران و مطالعات زنان.
کاپلستون، فردریک (1385). تاریخ فلسفه، ترجمۀ داریوش آشوری، ج 7، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، سروش.
لاریجانی، صادق (1372). معرفت دینی، نقدی بر نظریۀ قبض و بسط تئوریک شریعت، تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
مجتهد شبستری، محمد (1381). ‏نقدی بر قرائت رسمی از دین، تهران: طرح نو.
مظفر، محمدرضا (1422 ق). اصول الفقه، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
منوچهری، عباس (1381). هرمنوتیک، دانش و رهایی، تهران: بقعه.
نیچه و دیگران (1386). هرمنوتیک مدرن: گزینۀ جستارها، ترجمۀ بابک احمدی و دیگران، تهران: مرکز.
واعظی، احمد (1380). هرمنوتیک، تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر.
واعظی، احمد (1390). نظریۀ تفسیر متن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ورنو، روژه و ژان وال (1372). پدیدارشناسی و فلسفه‏های هست بودن، ترجمۀ یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.
هادوی تهرانی، مهدی (1377). مبانی کلامی اجتهاد در برداشت از قرآن کریم، قم: مؤسسة فرهنگی خانه خرد.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1405 ق). بحوث فی علم الأصول (تقریر مبحث شهید صدر)، بی‌جا: مکتب الأعلام الإسلامی.
هایدگر‌، مارتین (1386). هستی و زمان، ترجمۀ سیاوش جمادی، تهران: ققنوس.
 
Augustine (1972). City of God, Strand, London: Penguin Book Ltd.
Edited by: Eliade, Mircha (1995). The Encyclopedia of Philosophy, USA: library references, mcmilian.
Edited by: Floistand, G. (1982). Contemporary Philosophy, London: Martinus Nijhoff publishers.
Edited by: G.H.R (1996). The Encyclopedia of Philosophy, London: Routledge.
Edited by: Volmer, Kurt Muller (1990). The Hermeneutics Reader, London: Basil Black well.
Gadamer, Hans Georg (2000). Thruth and Method, English Translation revised by: Joel Weinsheimer and Donald G. Marshall. New York: The Continuum Publishing Company.
Grondin, Jean (1994). Introduction to Philosophical Hermeneutics, New Jersi: Yale University.