عدالت در بستر مجادلات تاریخ‌مندی و فراتاریخ‌مندگرایی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی، دانشگاه رازی کرمانشاه

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، رازی کرمانشاه

چکیده

چکیده
نویسندگان مقالۀ حاضر با تکیه بر معرفت‌شناسی پیشینی و پسینی، در پی بررسی مفهوم عدالت از دیدگاه‌های مختلف در اندیشۀ سیاسی غرب و اسلام هستند، که نمود آن را می‌توان در جدال اندیشه‌ورزی تاریخ‌مند و فراتاریخ‌مندگرایی در بحث عدالت مشاهده کرد. لذا، با انتخاب روش تفهمیِ حامد ابوزید، تلاش شده است تا در دو بخش مجزا و با گزینش اندیشمندانی از سه دورۀ کلاسیک، جدید، و معاصر مغرب زمین از یک ‌طرف و برخی از متقدمین و متأخرین اندیشۀ اسلامی از طرف دیگر، پیشینۀ مجادلات غربی و اسلامی مورد کنکاش قرار گیرد. بدین مفهوم که در بخش غربی آن تأکید خواهد شد که تاریخ‌مندی و فراتاریخ‌مندی مفهوم عدالت در مغرب‌زمین رابطۀ تقریباً این‌همانی با ازلی و مخلوق ‌بودن مفاهیم در ساحت اندیشۀ اسلامی دارد. بر این اساس، سؤال و فرضیۀ تحقیق به شرح ذیل است:
سؤال اصلی: چه نسبتی میان سامان مفهوم عدالت در دو ساحت اندیشه‌ورزی اسلامی و مغرب‌زمین وجود دارد؟
فرضیه: جدالی که در مغرب‌زمین پیرامون تاریخ‌مندی و فراتاریخ‌مندی مفهوم عدالت وجود دارد در قلمرو اندیشۀ اسلامی در ذیل جدال‌های ازلی ‌بودن و مخلوق ‌بودن متن مقدس قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Justice in the Context of the Debates Regarding Historicism and Meta-historicism

نویسندگان [English]

  • Tahmasb Alipouryani 1
  • Seyyed Amirhossein Baniashraf 2
چکیده [English]

This paper seeks to examine the concept of justice from various perspectives in the political thinking of West and Islam based on the prior and posterior epistemology that can be seen as the struggle between historicism and meta-historicism in the discussion of justice. Using Hamid Abu Zayd’s interpretive method, it has been tried to investigate the history of Western and Islamic debates in two distinct parts: selecting Western philosophers from classical, new, and contemporary periods on one hand, and some of early and current philosophers of Islamic thinking on the other hand. In its western part this means, the approximate sameness of historicism and meta-historicism concerning the western concept of justice  and the concepts of eternity and creation in the Islamic realm of thinking would be emphasized. Therefore, the research question and hypothesis will be as followed:
The principal question: What is the relation between organizations of the concept of justice in Islamic and Western thinking?
The Hypothesis: The disputes concerning historicism and meta-historicism regarding the concept of justice in West stands here-under the debates about eternity and creation of the Scripture in the realm of Islamic thinking.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Justice
  • Islamic Justice
  • Arabic Justice
  • Epistemology
  • Political Philosophy

مراجع

منابع
ابن ‌رشد (1991). ‌فص المقال و تقریر ما بین الشریعة والحکمة من الاتصال، بیروت: دار المشرق.
ابن ‌رشد (1992). تهافت التهافت، تحقیق موریس بویج، بیروت: دار المشرق.
ابوزید، نصر حامد (1381). «مفهوم قرآنی عدل»، ترجمۀ محمدصابر صدیقی، فصل‌نامة علوم سیاسی (دانشگاه باقرالعلوم)، س 5، ش 19.
ابوزید، نصر حامد (1389). معنای متن، ترجمۀ مهدی کریمی‌نیا، تهران: طرح نو.
ارکون، محمد (1392). تاریخ‌مندی اندیشۀ سیاسی اسلامی، ترجمۀ رحیم حمداوی، تهران: نگاه معاصر.
استنفورد، مایکل (1384). درامدی بر تاریخ‌پژوهی، ترجمۀ مسعود صادقی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعة علوم انسانی، دانشگاه امام صادق (ع).
استیوپ، میتیاس (1383). «معرفت پیشینی»، ترجمۀ پیروز فطورچی، فصل‌نامة علمی ـ پژوهشی ذهن، س 5، ش 20.
اسکروتن، راجر (1383). کانت، ترجمۀ علی پایا، تهران: طرح نو.
اشتراوس، لئو (1391). فلسفۀ سیاسی چیست؟، ترجمۀ فرهنگ رجایی، تهران: علمی و فرهنگی.
بزرگمهر، منوچهر (1382). فلاسفة تجربی انگلستان، ج 1، تهران: مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفه.
پوپر، کارل ریموند (1392). منطق اکتشاف علمی، تهران: علمی ـ فرهنگی.
توران، امداد (1389). تاریخ‌مندی فهم در هرمنوتیک گادامر، تهران: بصیرت.
حسن‌زاده آملی، حسن (1382) دو رسالۀ مثل و مثال، تهران: طوبی.
شاخت، یوزف (1388). دیباچه‌ای بر فقه اسلامی، ترجمۀ اسدالله نوری، تهران: هرمس.
شی یرمر، جرمی (1392). اندیشۀ سیاسی کارل پوپر، ترجمۀ عزت‌الله فولادوند، تهران: ماهی.
عابد الجابری، محمد (1389). نقد عقل عربی، ترجمۀ سید محمد آل مهدی، تهران: نسل آفتاب.
عالم، عبدالرحمن (1389 الف). تاریخ فلسفۀ سیاسی غرب (از آغاز تا سده‌های میانه)، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
عالم، عبدالرحمن (1389 ب). تاریخ فلسفۀ سیاسی غرب (عصر جدید و سدۀ نوزدهم)، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
علیخانی، علی‌اکبر و همکاران (1388). درامدی بر نظریۀ سیاسی عدالت در اسلام، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
علیخانی، علی‌اکبر و مرتضی بحرانی (1390). بنیادگرایی و سلفیه (بازشناسی طیفی از جریان‌های دینی)، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
فاخوری، حنا و خلیل جبر (1391). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، تهران: علمی و فرهنگی.
فاستر، مایکل. ب. (1361). خداوندان اندیشۀ سیاسی، ترجمۀ محمدجواد شیخ‌الاسلامی، ج 1، تهران: امیرکبیر.
فراست. اس. ای. (1385). درس‌های اساسی فلاسفة بزرگ، ترجمۀ منوچهر شادان، تهران: بهجت.
قادری، حاتم (1389). اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، تهران: سمت.
گمپرتس، تئودور (1374). متفکران یونانی، ترجمۀ محمدحسن لطفی، ج 1، تهران: خوارزمی.
متها، فاروق (1381). غزالی و اسماعیلیان (مشاجره بر سر عقل و مرجعیت در اسلام سده‌های میانه)، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، تهران: فرزان روز.
محمودی، سیدعلی (1376). عدالت و آزادی، تهران: مؤسسة فرهنگی اندیشه معاصر.
مطهری، مرتضی (1370). اسلام و مقتضیات زمان، تهران: صدرا.
واعظی، احمد (1382). «نظریۀ عدالت کانت»، فصل‌نامة علوم سیاسی (دانشگاه باقرالعلوم (ع))، س 6، ش 23.
واعظی، احمد (1388). نقد و بررسی نظریه‌های عدالت، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
 
منابع دیگر
اخوان ‌کاظمی، بهرام (1377). «جایگاه عدالت در اندیشه‌های سیاسی اسلام»، رسالة دکتری علوم سیاسی، دانشگاه تهران، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی.
اخوان ‌کاظمی، بهرام (1386). عدالت در اندیشۀ‌ سیاسی اسلام، قم: مؤسسة بوستان کتاب.
لاهیجی، عبدالرزاق (1336). گوهر مراد، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار