زیست‌ ـ قدرت در اندیشۀ سیاسیِ فوکو، آگامبن، و نگری: از جامعۀ انضباطی تا جامعۀ کنترلی جهانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

عضوهیئت ‌علمی علوم سیاسی، شهید بهشتی

چکیده

چکیده
تحول مفاهیم سیاسی و اجتماعی تابعی از تحول فرماسیون یا وضعیت واقعیِ نیروهاست. بر این پایه، می‏توان این ایده‏ها را در دستگاه نظری میشل فوکو مطرح کرد: مفاهیم برساختۀ فوکو، با ورود جامعۀ سرمایه‌داری به عصر اطلاعات، دست‌خوش تحول شده است. زیست ـ قدرت، تقریباً، کلیدی‏ترین مفهومی است که با دگرگونی شرایط عینیِ اِعمال آن و با دگرگونیِ میدان واقعیت تولید سرمایه‏دارانه، از سوی طیف عمده‏ای از اندیشمندان، بازبینی و مجدداً شاکله‏بندی شده است. در این پژوهش، پس از مروری کوتاه بر پیشینۀ کاربرد مفاهیم زیست ـ قدرت و زیست ـ سیاست و معرفی دیدگاه‏های برخی از نظریه‏پردازان سنت انگلوامریکن، تلقی فوکو از این مفاهیم را مطالعه می‌کنیم. سپس، در بخش‏های دیگر این پژوهش، بر اساس اندیشه‏های جورجو آگامبن، آنتونیو نگری، و مایکل هارت، به بررسی گسست در سنت فوکویی مطالعات قدرت زیستی می‏‌پردازیم. در پایان، کاستی‏های اندیشۀ سیاسی و تاریخی فوکو را برمی‌شماریم و برای امکان یا امتناع کاربست روش‏شناسی‏ها و نظریه‌های وی در وضعیت استثناییِ پایدار یا وضعیت سرمایه‏داری اطلاعاتی واقعاً موجود ملاحظاتی را مطرح می‏کنیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

زیست‌ ـ قدرت در اندیشۀ سیاسیِ فوکو، آگامبن، و نگری: از جامعۀ انضباطی تا جامعۀ کنترلی جهانی

نویسنده [English]

  • Reza Najafzadeh
چکیده [English]

چکیده
تحول مفاهیم سیاسی و اجتماعی تابعی از تحول فرماسیون یا وضعیت واقعیِ نیروهاست. بر این پایه، می‏توان این ایده‏ها را در دستگاه نظری میشل فوکو مطرح کرد: مفاهیم برساختۀ فوکو، با ورود جامعۀ سرمایه‌داری به عصر اطلاعات، دست‌خوش تحول شده است. زیست ـ قدرت، تقریباً، کلیدی‏ترین مفهومی است که با دگرگونی شرایط عینیِ اِعمال آن و با دگرگونیِ میدان واقعیت تولید سرمایه‏دارانه، از سوی طیف عمده‏ای از اندیشمندان، بازبینی و مجدداً شاکله‏بندی شده است. در این پژوهش، پس از مروری کوتاه بر پیشینۀ کاربرد مفاهیم زیست ـ قدرت و زیست ـ سیاست و معرفی دیدگاه‏های برخی از نظریه‏پردازان سنت انگلوامریکن، تلقی فوکو از این مفاهیم را مطالعه می‌کنیم. سپس، در بخش‏های دیگر این پژوهش، بر اساس اندیشه‏های جورجو آگامبن، آنتونیو نگری، و مایکل هارت، به بررسی گسست در سنت فوکویی مطالعات قدرت زیستی می‏‌پردازیم. در پایان، کاستی‏های اندیشۀ سیاسی و تاریخی فوکو را برمی‌شماریم و برای امکان یا امتناع کاربست روش‏شناسی‏ها و نظریه‌های وی در وضعیت استثناییِ پایدار یا وضعیت سرمایه‏داری اطلاعاتی واقعاً موجود ملاحظاتی را مطرح می‏کنیم.

کلیدواژه‌ها [English]

  • کلیدواژه‌ها: زیست ـ سیاست
  • زیست ـ قدرت
  • سیاست
  • فلسفۀ سیاسی جدید
  • قدرت
  • گسست
منابع
پایا، علی (1382). «جایگاه مفهوم صدق (حقیقت) در آرای فوکو»، در فلسفة تحلیلی؛ مسائل و چشم‌اندازها، تهران: طرح نو.
دریفوس، هیوبرت و پل رابینو (1382). میشل فوکو: فراسوی ساخت‌گرایی و هرمنیوتیک، ترجمة حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
دلوز، ژیل (1376). فوکو، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
دلوز، ژیل (1386). «پی‌نوشت بر جوامع کنترلی»، در بازگشت به آینده، ترجمة رضا نجف‌زاده، تهران: گام نو.
فوکو، میشل (1374). «حقیقت و قدرت»، در سرگشتگی نشانه‌ها، ترجمة بابک احمدی، ویرایش مانی حقیقی، تهران: نشر مرکز.
فوکو، میشل (1378). مراقبت و تنبیه: تولد زندان، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (1381). نیچه، فروید، مارکس، ترجمة افشین جهان‌دیده و دیگران، تهران: نشر هرمس.
فوکو، میشل (1384). اراده به دانستن، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (1390). باید از جامعه دفاع کرد: درس‌گفتارهای کولژ دوفرانس 1975-1976، ج 1، تهران: رخداد نو.
کلگ، استوارت (1379). چهارچوب‌های قدرت، ترجمة مصطفی یونسی، پژوهشکدة مطالعات راهبردی.
گیدنز، آنتونی (1382). فراسوی چپ و راست، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
نگری، آنتونیو و مایکل هارت (1386). انبوه خلق: جنگ و دموکراسی در عصر امپراتوری، ترجمة رضا نجف‌زاده، تهران: نشر نی.
نگری، آنتونیو و مایکل هارت (1391). امپراتوری (تبارشناسی جهانی‌ شدن)، ترجمة رضا نجف‌زاده، تهران: قصیده‌سرا و آشیان.
هیندس، باری (1380). گفتارهای قدرت از هابز تا فوکو، ترجمة مصطفی یونسی، تهران: نشر شیرازه.
 
Agamben, Giorgio (1998). Homo Sacer: Sovereign Power and Bare Life, Stanford University Press.
Agamben, Giorgio (1999). Remnants of Auschwitz: The Witness and the Archive, New York: Zone Books.
Agamben, Giorgio (2000). Means without End: Notes on Politics, Theory out of Bounds, Minneapolis: University of Minnesota Press.
Agamben, Giorgio (2004). ‘No to Biopolitical Ttattooing’, in www.generationonline.org.
Agamben, Giorgio (2005). State of Exception, The University of Chicago Press.
Foucault, Michel (1980). ‘Truth and Power’, in Power/Knowledge, edited by C.Gordon, Brighton: Harvester Press.
Foucault, Michel (1981). ‘Omnest et Sifulatim’, in The Tanner Lectures on Human Values, edited by S.Mc Murrin, University of Utah Press
Foucault, Michel (1983). ‘Structuralism and Post-structuralism: An Interview’, in Telos, No. 55, Spring.
Foucault, Michel (1984). ‘Notes on the Genealogy of Ethics’, in Rabinow (ed.), The Foucault Reader, New York: Pantheon Books.
Funke, Odelia (1985). ‘Biopolitics and Public Policy: Controlling Biotechnology’, in PS, vol. 18, No. 1, Winter.
Gilles Deleuze and Claire Parnet (1977 D). Dialogues, trans. Hugh Tomlinson and Barbera Habberjam (1987, London: Althone Press).
Gilles Deleuze and Guattari (1980 TP). A Thousand Plateaus-Capitalism and Schizophrenia, trans. Brian Massumi (1987, Minneapolis: University of Minnesota Press).
Harris, G.H. (1911). ‘Bio-Politics’, in The New Age: A Weekly Review of Politics, Literature, and Art, Vol. X, No.9.
Lazzarato, Maurizio (2000). ‘From Biopower to Biopolitics’, in www.generation.online.com.  
Michael Hardt and Antonio Negri (2009). Commonwealth, Belknap Press of Harvard University Press.
Mills, Catherine (2006). ‘Giorgio Agamben’, The Internet Encyclopedia of Philosophy.
Negri, Antonio (2003). ‘The Ripe Fruit of Redemption’, in www.generationonline.org.
O'Farrell, C. (1987). ‘Foucault and Foucauldianism’, in Economy and Society, No. 11 (4).
Somit, Albert and Steven A. Peterson (1998). ‘Biopolitics after Three Decades-A Balance Sheet’, British Journal of Political Science, Vol. 28, No. 3.
Somit, Albert and Steven A. Peterson (1999). ‘Rational Choice and Biopolitics: A Darwinian Tale of Two Theories’, in PS: Political Science and Politics, Vol. 32, No.1.
Zakaria, Fareed (2007). The Post-American World, and Friedman, Thomas (2007). Hot, Flat, and Crowded.