پوپولیسم و کورپوراتیسم در پهلوی دوم: ابزارهایی نرم برای یک اقتدارگرایی سخت

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

چکیده

این مقاله نشان می‌دهد که پهلوی دوم، از دهة 1340 به این‌ سو، به‌سمت نوعی اقتدارگرایی سخت حرکت کرده است و عموماً چنین استدلال می‌شود که این اقتدارگرایی بیش‌تر از طریق سازوبرگ‌های سرکوب عریان، مانند ارتش و نیروهای امنیتی ساواک، محقق شده است. در این مقاله مشخص می‌شود که رژیم پهلوی در این مسیر از سازوبرگ‌های سرکوب رقیق و ناپیدا، مانند ابزارهای پوپولیستی و کورپوراتیستی، نیز بهره گرفته است. بر این اساس، اولاً روشن می‌شود که این رژیم چگونه با توسل به این ابزارها درصدد مقابله با بحران نفوذ دولت مرکزی در مناطق پیرامونی؛ تضعیف طبقات بالا مانند زمین‌‌داران، بورژوازی صنعتی، و بورژوازی تجاری؛ و کسب رضایت و سکوت سیاسی طبقات پایین مانند دهقانان و کارگران برآمد. ثانیاً مشخص می‌شود که رژیم چگونه از طریق این ابزارها به دست‌کاری در ساختار نهادهای صنفی پرداخت، نهادهای صنفی مستقل را برچید و نهادهای صنفی وابستة دولتی را جانشین آن‌ها کرد، و نهایتاً جامعة مدنی را به حوزه‌ای تبدیل کرد که طرح استیلای رژیم در آن پی ‌ریخته می‌شد. با این حال، انقلاب سال ۱۳۵۷ نشان داد که این شیوة مهندسی اجتماعی چگونه با تعمیق بحران مشارکت می‌‌تواند به شورش اجتماعی بینجامد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Populism and Corporatism in Iran under the Second Pahlavi: Soft Instruments for Hard Authoritarianism

نویسنده [English]

  • Abbas Hatami
چکیده [English]

This article shows that the second Pahlavi has moved to hard authoritarianism since 1960's. It is generally argued that the second Pahlavi appealed to violent repressive apparatus to establish this hard authoritarianism. The increase of the number of army and security forces  during this decade manifested this situation. While it is accepted by scholars,this article indicated that  the regime also has used the  attenuated and concealed repress in this process. The article, precisely, emphasizes on populist and corporatist tools that regime by them has imposed its attenuated and concealed repress. By restoring to these tools, firstly, regime deal to the penetration crisis of central government in the periphery. Secondly, the regime sought to weaken the upper classes, such as landowners, industrial bourgeois and commercial bourgeoisie to facilitate its control on them. Thirdly, through the granting financial concessions to the peasants and the working class, regime attempted to  buy their political silence  and consent. Finally, the regime manipulated the structure of union by which the independent unions were abolished and substituted by  the government dependent unions. By doing so, the second Pahlavi regime converted civil society into space which this regime established its heg̉emony plan. However the 1979 revolution showed that  regime’s social engineering by deepening  participation crisis Yielded opposite results

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Words: Soft Instruments
  • Hard Authoritarianism
  • Populism
  • Corporatism
  • the Second Pahlavi

مراجع

آبراهامیان، یرواند (1377). ایران بین دو انقلاب: درآم‍دی‌ ب‍ر ج‍ام‍ع‍ه‌ش‍ن‍اسی‌‌ ایران معاصر، ترجمة کاظم فیروزمند، ح‍س‍ن‌ ش‍م‍س‌آوری‌، و م‍ح‍س‍ن‌ م‍دیرش‍ان‍ه‌‌چی، تهران: نشر مرکز.
آبراهامیان، یرواند (1391). تاریخ ایران مدرن، ترجمة محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
ابنشتاین، ویلیام و ادوین فاگلمان (1376). مکاتب سیاسی معاصر: ن‍ق‍د و ب‍ررسی ک‍م‍ونیسم، ف‍اشیسم، ک‍اپیت‍الیسم، و س‍وسیالیسم، ترجمة حسین‌علی نوذری، تهران: نقش جهان.
اشرف، احمد و علی بنوعزیزی (1372). «طبقات اجتماعی در دورة پهلوی»، ترجمة عماد افروغ، فصل‌نامة راه‌برد، ش 2.
ایوانف، م. س. (1356). تاریخ نوین ایران، ترجمة هوشنگ تیزابی و حسن قائم‌پناه، بی‌جا: بی‌نا.
بیل، جیمز آلن (1387). سیاست در ایران: گروه‌ها، طبقات، و نوسازی، ترجمة علی مرشدی‌‌‌زاد، تهران: اختران.
پهلوی، محمدرضا (1371). پاسخ به تاریخ، ترجمة حسین ابوترابیان، تهران: نشر مترجم.
تاگارت، پل (1381). پوپولیسم، ترجمة حسن مرتضوی، تهران: آشتیان.
چاندوک، نیرا (1377). جامعة مدنی و دولت: کاوش‌هایی در نظریة سیاسی، ترجمة فریدون فاطمی ‌‌و وحید بزرگی، تهران: نشر مرکز.
حاتمی، عباس (1392). «گونه‌‌شناسی رژیم‌‌های توزیعی و بازتوزیعی»، فصل‌نامة سیاست، ش 43.
شجیعی، زهرا (1344). نمایندگان مجلس شورای ملی در بیست و یک دورة قانون‌گذاری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
عمید، محمدجواد (1381). کشاورزی، فقر، و اصلاحات ارضی در ایران، ترجمة رامین امینی‌‌نژاد، تهران: نشر نی.
فوران، جان (1378). مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از ص‍ف‍وی‍ه‌ ت‍ا س‍ال‌های‌ پ‍س‌ از ان‍ق‍لاب‌ اس‍لامی، ترجمة احمد تدین، تهران: رسا.
کاتوزیان، محمدعلی (1373). اقتصاد سیاسی ایران: از مشروطیت تا پایان سلسلة پهلوی، ترجمة محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.
کارشناس، مسعود (1382). نفت، دولت، و صنعتی شدن در ایران، ترجمة یوسف حاجی عبدالوهاب، تهران: گام نو.
لاپالومبارا، جوزف (1380). «نفوذ: بحران ظرفیت حکومت»، در: بحران‌‌‌ها و توالی‌‌‌ها در توسعة سیاسی، لوسین پای و دیگران، ترجمة غلام‌رضا خواجه‌‌سروی، تهران: پژوهشکدة مطالعات راه‌بردی.
مورفی، اما (1383). «اصلاحات اقتصادی و دولت در تونس»، در اقتصاد سیاسی گذار در خاورمیانه، ترجمة عباس حاتمی، تهران: کویر.
هالیدی، فرد (1358). ایران: دیکتاتوری و توسعه، ترجمة محسن یلقانی و علی طلوع، تهران: نشر علم.
 
Almond, G. (1956). ‘Comparative Political Systems’, The Journal of Politics, Vol. 18, No. 3.
Althusser, L. (1971). Lenin and Philosophy, trans. B. Brewster, London: New Left Book.
Bashiriyeh, H. (2011). The State and Revolution in Iran, NewYork: Routledge.
Basley, T. and R. Burgess (2000). ‘Land Reform, Poverty Reduction, and Growth: Evidence from India’, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 115, No. 2.
Bianchi, R. (1989). Unruly Corporatism, New York: Oxford University Press.
Dornbusch, R. and Sebastian Edwards (1991). The Macroeconomics of Populism in Latin America, Chicago: Chicago University Perss.
Drake, P. (1982). ‘Conclusion: Requiem for Populism’ in: Latin American Populism in Comparative Perspective, Michael Conniff (ed.), Albuquerque: University of New Mexico Press.
Gramsci, A. (1971). Selections from the Prison Notebooks of Antonio Gramsci, New York: International Publishers.
Jessop, B. (1995). State Theory: Putting the Capitalist State in its Place, Cambridge: Polity Press.
Kazemi, F. (1980). Poverty and Revolution in Iran, New York: New York University Press.
Krumow, K. (2005). Encyclopedia of the Developing World, Vol. 1, Thomas M. Leonard (ed.), New York: Routledge.
Mclean, I. and A. Mcmillan (2003). Oxford Concise Dictionary of Politics, Oxford: Oxford University Press.
Mouzelis, N. (1985). ‘On the Concept of Populism: Populist and Clientelist Modes of Incorporation in Semiperipheral Polities’, Politics and Society, Vol. 14, No. 3.
Pereira, L. C. B. (1991). ‘Populism and Economic Policy in Brazil’, Journal of Interamerican Studies and World Affairs, Vol. 33, No. 2.
Pye, L. W. (1966). Aspects of Political Development, New York: Amerind Press.
Schatz, E. (2009). ‘The Soft Authoritarian Tool Kit: Agenda-Setting Power in Kazakhstan and Kyrgyzstan’, Comparative Politics,Vol. 41, No. 2.
Schmitter, P. C. (1979). ‘Still the Century of Corporatism?’, in: Trends Towards Corporatist Intermediation, Philippe Schmitter and Gerhard Lehbruch (eds.), London: Sage.
Snavely, W. P (1969). Theory of Economic Systems, Ohio: Merrill Publishing Company.
Suter, C. (1994). ‘Genesis and Dynamics of Populist Regimes at the Periphery’, in: Conflicts and New Departures in World Society, Volker Bornschier and Peter Lengyel (eds.), New Jersey: Transaction Press.
Urrutia, M. (1991). ‘On the Absence of  Economic Populism in Colombia’, in: The Macroeconomics of Populism in Lain America, R. Dorenbusch and Edwards (eds.), Chicago: University of Chicago Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار