سازه‌انگاری الکساندر ونت: امتناع از گذار از بن‌بست‌های تئوریک روابط بین‌الملل و دست‌یابی به راهی میانه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

الکساندر ونت متفکر اصلی نظریة سازه‌‌انگاری در روابط بین‌‌الملل محسوب می‌‌شود. دغدغة او ایجاد راهی میانه یا پلی بین دو جریان اصلی مناظرة کنونی حاکم بر روابط بین‌‌الملل، یعنی خردگرایی و انعکاس‌‌گرایی است. مقالة حاضر، ضمن ارائة تصویری مختصر از نظریة سازه‌انگاری ونت، چگونگی برآمدن این ره‌یافت و کاستی‌‌های مفهومی ‌‌و تجربی آن را برای دست‌یابی به راهی میانه یا نظریة جدید در روابط بین‌‌الملل واکاوی می‌‌کند. در این مقاله نشان داده می‌‌شود که چگونه‌‌ پویش فکری ونت به تقویت جایگاه فرهنگ و هویت و چگونگی تأثیرگذاری این مؤلفه‌‌ها در منافع و رفتار بازیگران انجامیده است. با این حال کاستی‌‌های سامان فکری ـ فلسفی ونت از نظر فقدان توانمندی در ارائة دستور کاری تحقیقاتی و گزاره‌‌های قابل ارزیابی علمی، گذار از دوگانگی ماتریالیسم/ اید‌ئالیسم، و دست‌یابی به راهی میانه در فرایند نظریه‌‌پردازی روابط بین‌‌الملل را با امتناع مواجه می‌کند. نقد و بررسی آرای ونت در مقالة حاضر با تمرکز بر اثر اصلی وی، نظریة اجتماعی سیاست بین‌‌الملل، صورت می‌‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

سازه‌انگاری الکساندر ونت: امتناع گذار از بن‌بست‌های تئوریک روابط بین الملل و دست‌یابی به راهی میانه

نویسنده [English]

  • Farhad Daneshnia
چکیده [English]

چکیده
الکساندر ونت متفکر اصلی نظریه سازه­انگاری (Constructivism) در روابط بین الملل محسوب می شود. دغدغه ونت ایجاد راهی میانه یا پلی بین دو جریان اصلی مناظره کنونی حاکم بر روابط بین الملل یعنی خرداگرایی و انعکاس­گرایی است. مقاله حاضر ضمن ارائه تصویری مختصر از نظریه سازه‌انگاری ونت، چگونگی برآمدن این رهیافت و کاستی های مفهومی و تجربی آن برای دستیابی به یک راه میانه یا نظریه جدید در روابط بین الملل را مورد واکاوی قرار می دهد. در این مقاله نشان داده می شود که پویش فکری ونت به تقویت جایگاه فرهنگ و هویت و چگونگی تأثیرگذاری این مؤلفه­ها بر منافع و رفتار بازیگران انجامیده است. با این حال کاستی­های سامان فکری – فلسفی ونت از حیث فقدان توانمندی در ارائه یک دستور کار تحقیقاتی و گزاره های قابل ارزیابی علمی، گذار از دوگانگی ماتریالیسم/ ایده آلیسم و دستیابی به راه میانه در فرآیند نظریه پردازی روابط بین الملل را مبتنی بر اندیشه وی با امتناع مواجه می سازد. نقد و بررسی آراء ونت در مقاله حاضر با تمرکز بر اثر اصلی وی یعنی کتاب « نظریه اجتماعی سیاست بین الملل » صورت می­گیرد.

کلیدواژه‌ها [English]

  • کلیدواژه‌ها:سازه‌انگاری
  • الکساندر ونت
  • هستی‌شناسی
  • معرفت‌شناسی
  • برنامه تحقیقاتی
  • راه میانه
تامپسون، سیمون (1376). «پساتجددگرایی، بنیان‌گرایی، و زمینه‌گرایی»، ترجمة سیدعلی‌رضا حسینی بهشتی، مدرس علوم انسانی، ش 4.
دانش‌‌‌نیا، ‌فرهاد (1387). «مناظرۀ چهارم: گسست پارادایمیک در حوزۀ نظری روابط بین‌الملل»، پژوهش‌نامۀ علوم سیاسی، ش 2.
دانش‌‌نیا، فرهاد (۱۳۸۴). «ارزیابی نظریة سازه‌انگاری در روابط بین‌‌الملل: بررسی موردی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ‌‌ایران»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم اقتصادی ـ سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی.
رنگر، ان. جی. (1382). روابط بین‌الملل، نظریة سیاسی، و مسئلة نظم جهانی فراس‍وی‌ ن‍ظریة رواب‍ط بین‌ال‍م‍ل‍ل، ترجمة لیلا سازگار، تهران: وزارت امور خارجه.
مشیرزاده، حمیرا (1385). تحول در نظریه‌‌پردازی روابط بین‌‌الملل، تهران: سمت.
ونت، الکساندر (1384). نظریة اجتماعی سیاست بین‌‌الملل، ترجمة حمیرا مشیرزاده، تهران: وزارت امور خارجه.
 
Baylis, John, Steve Smith, and Patricia Owens (eds.) (2001). The Globalization of World Politics: An Introduction to International Relations, Oxford: Oxford University Press.
Behnke, Andreas (2006). ’Grand Theory in the Age of its Impossibility: Contemplations on Alexander Wendt‘, in Constructivism and International Relations: Alexander Wendt and his Critics, Stefano Guzzini and Anna Leander (eds.), Oxford: Rutledge.
Copeland, Dale C. (2006). ’The Constructivist Challenge to Structural Realism: A Review Essay‘, in Constructivism and International Relations: Alexander Wendt and his Critics, Stefano Guzzini and Anna Leander (eds.), Oxford: Rutledge.
Cox, Robert W. (2000). ’Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory‘, in International Relations: Critical Concepts in Political Science, Andrew Linklater )ed.), Volume IV, London: Rutledge.
Hay Colin; (2002). Political Analysis: A Critical Introduction, Hampshire: Palgrave.
Kratochwil, Friedrich (2006). ’Constructing a New Orthodoxy? Wendt’s Social Theory of International, Politics and the Constructivist Challenge‘, in Constructivism and International Relations: Alexander Wendt and his Critics, Stefano Guzzini and Anna Leander (eds.), Oxford: Routledge.
Schmidt, Brian C. (2002). ’On the History and Historiography of International Relations‘, in Handbook of International Relations, Walter Carlsnaes, Thomas Risse, and Elizabeth A. Simmons (eds.), London: Sage.
Strange, Susan (2004). States and Markets, London: Bloomsbury Academic.
Wendt, Alexander (1987). ’The Agent-Structure Problem in International Relations Theory‘, International Organization, Vol. 41, No. 3.
Wendt, Alexander (1992). ’Anarchy is What States Make of It: The Social Construction of Power Politics‘, International Organization, Vol. 46, No. 2.
Wendt, Alexander (1999). Social Theory of International Politics, Cambridge: Cambridge University Press.