چگونگی نقش آفرینی داعش در مناسبات سیاسی خاورمیانه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل علامه طباطبایی

چکیده

چکیده
فرقه‌گرایی و تشدید اختلافات مذهبی جزو لاینفک در تحولات خاورمیانه می‌باشد. پدیدار شدن دولت‌های ناتوان مانند لیبی، یمن، عراق، سوریه و ظهور بازیگران قدرتمند غیردولتی فراملی مانند القاعده، داعش، جبهه النصره، طالبان، جماعت اسلامی، جماعات الصحوه، جنبش انصارالله یمن، حزب‌الله لبنان و... در کنار تغییر در رفتار و کنش‌گری بازیگران بین المللی و منطقه ای، نظم سیاسی و امنیتی حاکم بر خاورمیانه را متحول کرده و زمینه را برای ایجاد نظم جدید فراهم کرده است. چگونگی نقش‌آفرینی داعش به عنوان یکی از مهمترین گروه های فرقه ای – مذهبی، در مناسبات سیاسی-امنیتی خاورمیانه سوال اصلی این مقاله می باشد. داعش که گروهی برآمده از القاعده با خط مشی سلفی- تکفیری  می باشد، بر اساس مدعیات رهبرانش به دنبال احیای خلافت است. صف بندی سنی – شیعی مهمترین رکن فکری داعش است و انگیزه آنها برای انتقام و رویاروئی با این عنوان به پیش می رود. این رویکرد با تضاد هایی که با منافع ایران و شیعیان دارد،جغرافیای سیاسی شیعیان و جمهوری اسلامی ایران را با چالش جدید سیاسی ـ امنیتی در خاورمیانه مواجه خواهد کرد که این چالش چه بسا سخت‌تر و سهمگین‌تر از چالش‌هایی مانند پرونده هسته‌ای خواهد بود و دامنه این بحران کل منطقه خاورمیانه  را فرا خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of Isis in political relations in the Middle East

نویسنده [English]

  • Hamidreza Akbari
چکیده [English]

Sectarian and religious conflicts are an integral part of the developments in the Middle East. The emergence of failed states such as Libya, Yemen, Iraq, Syria and powerful transnational non-state actors such as al-Qaeda, ISIS, Jabhat al-Nusra, Taliban, Sahwa, Ansar Allah movement, Yemen, Lebanon and... In addition to changes in behavior and activists of international and regional actors, Has changed the political order and security of the Middle East and  provided for the creation of a new order.
The main question of this paper is the Isis’s role f in political-security relations in the Middle East as one of the most important sectarian groups. ISIS is the outcome of the al-Qaeda group  whit policy Takfiri- Slfy, Following the restoration of the caliphate and Sunni - Shiite conflict - is the most important element of the ISIS.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords:Islamic fundamentalism
  • Salafism
  • The IslamicStateof Iraq andSyria(ISIS)
  • Middle East
أبو عبدالله أحمد بن محمد بن حنبل بن هلال بن أسد الشیبانی،(2001)، مسند الإمام أحمد بن حنبل، المحقق: شعیب الأرنوط - عادل مرشد، وآخرون إشراف: عبد الله بن عبد المحسن الترکی الناشر: مؤسسة الرسالة الطبعة: الأولى، 1421 هـ - 2001 .
ابوزید،سمیر،(2013)، الثورات الشعبیه العربیه و تحدیات انشاء الدوله الحدیثه( ضمان القیم المجتمعیه کأساس للدولیه العربیه الحدیثه)، القاهره، مکتبه مدبولی.
ایوب،محمد،(1394)،خاورمیانه؛ از فروپاشی تا نظم یابی، ترجمه: زیبایی، مهدی و بهرامی مقدم، سجاد، تهران:پژوهشکده مطالعات راهبردی
بورجا، فرانسوا،(2001)، الاسلام السیاسی: صوت الجنوب( قراءه الجدیده للحرکه الاسلامیه فی شمال أفریقا)، ترجمه: لورین زکری، مراجعه و تقدیم: نصر حامد ابوزید، القاهره، دار العالم الثالث.
الجابری،محمد عابد،(1387)، ما و میراث فلسفی مان، تهران: نشر ثالث
حسینی‌زاده، سید محمدعلی، ۱۳۸۳، "نظریه گفتمان و تحلیل سیاسی"، مجله علوم سیاسی، سال هفتم، شماره۲۸
حقیقت،سید صادق و جدی،حسین،"تشیع، بنیادگرایی اسلامی و اسلام سیاسی" فصلنامه اسلام سیاسی،سال یکم،شماره یکم،پاییز 1392.
حلبی، علی اصغر،( 1374)، تاریخ نهضت های دینی-سیاسی معاصر،تهران، انتشارات بهبهانی، چاپ دوم.
خالقی، محمد هادی،(1387)، دیوان نقابت: پژوهشی در باره پیدایش و گسترش اولیه تشکیلات سرپرستی سادات، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
رجایی، فرهنگ،(1381)، اندیشه سیاسی معاصر در جهان عرب، تهران، مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
الرشید،مضاوی،(1393)،عربستان سعودی و جریان های اسلامی جدید، تهران، پژوهشگاه فرهنگ،هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
قرضاوی، یوسف،(2008)، الصحوه الاسلامیه من المراهقه الی الرشد، مصر، دارالشروق.
کشورهای خلیج فارس و فرقه گرایی،19/11/92، گزارش ویژه، مرکز مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر، تهران، سال هشتم، شماره 407
مصطفی،حسن(1394)، داعش: زیر ساخت های معرفتی و ساختاری - جلد اول،تهران،موسسه فرهنگی هنری آفتاب خرد.
معموری،علی،" نوستالژی خلافت اسلامی در جهان سنی"31/3/1393www.bbc.co.uk/persian
نعیمیان،ذبیح الله،"جریان نوسلفی ها در دوران معاصر"، نشریه: مطالعات انقلاب اسلامی،شماره 11، زمستان 1386
نگاهی به دلایل افزایش فرقه گرایی در خاور میانه،27/11/92، گزارش ویژه، مرکز مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر، تهران، سال هشتم، شماره 414
هوشنگی، حسین و پاکتچی،احمد،(1390) بنیادگرایی و سلفیه: بازشناسی طیفی از جریان های دینی،تهران: دانشگاه امام صادق(ع)
 
Abdel Bari Atwan, (2006), "The Secret History of Al Qaeda", University of California Press.
Akacem, Mohammed (August 2005). "Review: Modern Jihad: Tracing the Dollars behind the Terror Networks". International Journal of Middle East Studies 37.
Al-qarawee, HarithHassan, (November 2013) "Heightened sectarianism in the middle east: causes, dynamics and consequences", Analysis,(ISPT),No205.
Hammond, Andrew,(Nov2013), "Saudi Arabia: Cultivating sectarian spaces", The Gulf andsectarianism, European council of foreign relations.
Howarth, David &A.Norval&G.Stavrakakis ,(2000), Discourse Theory and Political Analysis, (Manchester university Press).
http://khurasan.biz/
http://www.bbc.co.uk/persian/blogs/2014/06/140621_l44
http://www.cgie.org.ir/fa/news/25250
http://www.shafaqna.com/persian/articels/item/77473-
laclau, E and Mouffe , (Nov2013),The Gulf and sectarianism, European council of foreign relations.
Laclau, E and Mouffe, C, (2001), Hegemony and socialist strategy (London: Verso, second,32 edition)
laclau, E and Mouffe, c, (2002), Recasting Marxism in James martin: Antonio Gramsci, critical,33 Assessment of leading Political philosophers, (Voutledge).
Lawrencr, Bruce,(1989),Defenders of God: The fundamentalist revolt against the modern age, http//books.google.com
TerHaar, Gerrie, and James J., Busuttil (eds), (2003),The Freedom to Do God's Will. Religious Fundamentalism and Social Change, London: Routledge.