جهت‌گیری‌های کلان در سیاست خارجی دولت‌های رانتیر در ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضوهیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع)

2 دانشجوی‌دکتری‌علوم‌سیاسی،پژوهشکده‌مطالعات فرهنگی

3 استادیار دانشگاه جامع امام حسین(ع)

4 کارشناس‌ارشد علوم سیاسی

چکیده

چکیده
در نظریه­های علوم سیاسی و روابط بین­الملل، دولت رانتیر به دولتی اطلاق می­شود که تمام یا بخش اعظم درآمدهای خود را از طریق منابع خارجی، فروش منابع زیرزمینی و دریافت کمک از بیگانگان بدست می­آورد. فرض اصلی ما در نگارش مقالۀ حاضر این بود که چنین دولت­هایی همانطور که دارای سیاست داخلی ویژه­ای هستند احتمالامی­بایست دارای نوع خاصی از سیاست خارجی باشند. بر همین اساس ایران را به عنوان نمونه از سال 1357 تاکنون به عنوان مورد تجربی برگزیدیم و تمرکز خود را بر روی نفت به عنوان مهمترین کالای رانتی آن قرار دادیم و با این سوال کار خود را آغاز کردیم که درآمدهای حاصل از رانت نفت چه تاثیری بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران داشته است؟در پاسخ به این سؤال با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی با بررسی داده­ها موجود به این امر دست یافتیم که درآمدهای رانتی حاصل از نفت عامل اصلی بین­المللی­گرایی و آرمان گرایی در سیاست خارجی ایران بوده و آن را از انزواگرایی، اقتصادگرایی و واقع گرایی دور کرده است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Major Orientations in Foreign Policy of Rentier States in Iran

نویسندگان [English]

  • Gholamali Zavarzadeh 1
  • Sadegh Zeinali 2
  • Hadi Tajik 3
  • Mazaher Korouzhdeh 4
1
2
3
4
چکیده [English]

Abstract 
 Rent and “Rentier States” are interesting topics in different fields of the social sciences. In political and International relations theories a “Rentier State” refers to a government that gets all or most of its income from foreign sources, selling natural resources and foreign aids. In this paper our main assumption is that such governments as a special domestic politics are likely to have a special type of foreign policy. Furthermore, Iran has been chosen as an example of a rentier state by selling oil as the most important commodity since 1978.
 The main question of  this paper is “How revenues from oil selling has affected the foreign policy of the Islamic Republic of Iran?”. The possible answer is “Rentier income from oil is the major factor of internationalism and Idealism in Iran's foreign policy and distanced this country from isolationism, economism and realism.
In conclusion, by examining data from 1978 to 2013 the results show that along with rising oil revenues, the governments tend to internationalism and realism in their foreign policy orientations and depending on the character of Cabinet leaders in each period, gain international prestige by economic and cultural tools.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Words: Rentier State
  • Internationalism and Idealism
  • isolationism
  • Economism
  • realism

مراجع

ابراهیمی، شهروز (1388) «بررسی واسازانۀ نقش ایدئولوژی در سیاست خارجی ایران و پیوند آن با واقع گرایی و آرمان گرایی»، فصلنامۀ بین المللی روابط خارجی، سال اول، شمارۀ چهارم، صص 138- 115.
احتشامی، انوشیروان (1378) سیاست خارجی ایران در دوران سازندگی؛ اقتصاد، دفاع، امنیت، ترجمۀ ابراهیم متقی و زهره پوستین­چی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ازغندی، علیرضا (1387) روابط خارجی ایران 57-1320، تهران، قومس.
حاجی یوسفی، امیر محمد (1378) دولت، نفت و توسعۀ اقتصادی در ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
خان، مشتاق. اچ (1386) رانت­ها، رانت­جویی و توسعۀ اقتصادی، ترجمۀ محمد خضری، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1391) سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: سمت.
کگلی، چارلز دبلیو؛ ویتکف، اوجین آر (1388) سیاست خارجی آمریکا (الگو و روند)، ترجمۀ اصغر دستمالچی، تهران.
مهرآ، محسن؛ ابریشمی، حمید و زمان­زاده نصرآبادی، حمید (1389) مصیبت منابع یا نهادها؟: مطالعۀ موردی کشورهای صادرکنندۀ نفت، پژوهشنامۀ اقتصادی، سال دهم، شماره سوم، صص: 33-205.
میرترابی، سعید (1391) درآمدی بر اقتصاد سیاسی نفت و مسائل نفت ایران. تهران، قومس.
میرترابی، سعید (1391) هفت قاعده سیاست خارجی نفتی، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، سال هشتم، شمارۀ اول، صص 43-209.
 
Busby, Joshua W & Monten, Jonathen (2008) “Without Heirs? Assessing the Decline of Establishment Internationalism in U.S Foreign Policy” International Relations Quarterly, Vol. 6, No. 3, Pp. 451-472.
Cox, R. W. (1981) “Social forces, States and World orders: Beyond International Relations Theory.” Millenium 23, 2: 126- 55 (Reprinted in Linklater, ed., 2000).
Gasiorowski, Mark (2007) “The New Aggressiveness in Iran`s Foreign Policy” Middle East Policy, Vol. X17, No. 2, Pp. 125-130.
http://databank.worldbank.org/data/views/variableselection/selectvariables.aspx?source=world-development-indicators#
Kolarich, Mack (2010) Foreign Policy of the Andean Rentier State: Two-Leve; Games and Nationalist Policies, Carleton College, Comprehensive Exercise. 
Levin, Geoffrey (2011) “From Isolationism to Internationalism”, Policies and Politics of the American Emergency State, December 9.
Mahdavy, Hussein (1970) "The Patterns and Problems of Economic Development in Rentier State: The Case of Iran, " in M. A. Cook, ed., Studies in Economic History of the Middle East London: Oxford University Press.
Mofid, Kamran (1990) The Economic consequences of the Gulf War, London, Rutledge.
Plano, Jack C. & Olton, Ray (1988), The International Relations Dictionary, California: Longman.
Schwartz, Rolf (2004) State Formation Processes in Rentier States: the Middle Eastern Case, ECPR Standing Group on International Relation, Section 34.
Walt, S. (2000) “Alliances: Balancing and Bandwagoning.” In Art and Jervis, eds.
Waltz, Kenneth (2008) Realism and International Relations, Routledge.
Wilson, Peter (2011) “Idealism in International Relations”,Published in Dowding, K. Encyclopedia of Power. Thousand Oaks, USA: Sage Publication, PP. 332-333.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار