رابطه دولت با مردم؛ وظایف، کارکردها و قواعد بر اساس رویکرد اندرزنامه‌های دوره میانه با تأکید بر سیرالملوک

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی

چکیده

چکیده
مساله پژوهش حاضر بررسی و تحلیل کارکرد و وظایف «دولت» در قبال مردم از منظر اندرزنامه‌های دوره میانه با تاکید بر  سیرالملوک است که به دلیل جایگاه اجرایی مولفش مهم‌ترین و اجرایی‌ترین آداب الملوک این دوره محسوب می‌شود. از این‎‌رو، با رویکرد تفسیرگرایانه متن تلاش می‌شود بدین پرسش‌ پاسخ داده شود که از منظر مولف سیرالملوک، دولت چه کارکرد و وظایفی در قبال مردم / رعیت دارد؟ در پاسخ می‌توان این مدعا را مطرح کرد که دولت در این متن زمانی هدف مطلوب خود را می‌یابد که توانسته باشد کارکردها و وظایف خود را درباره‌ی جامعه به انجام رسانده و آن را به سوی آبادانی و سعادت سوق دهد که در واقع این امر، مستلزم تحقق سایر معانی دولت یعنی بخت، اقبال و ثروت در جامعه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

رابطه دولت با مردم؛ وظایف، کارکردها و قواعد بر اساس رویکرد اندرزنامه‌های دوره میانه با تأکید بر سیرالملوک

نویسنده [English]

  • Nayereh Dalir
چکیده [English]

چکیده
مساله پژوهش حاضر بررسی و تحلیل کارکرد و وظایف «دولت» در قبال مردم از منظر اندرزنامه‌های دوره میانه با تاکید بر  سیرالملوک است که به دلیل جایگاه اجرایی مولفش مهم‌ترین و اجرایی‌ترین آداب الملوک این دوره محسوب می‌شود. از این‎‌رو، با رویکرد تفسیرگرایانه متن تلاش می‌شود بدین پرسش‌ پاسخ داده شود که از منظر مولف سیرالملوک، دولت چه کارکرد و وظایفی در قبال مردم / رعیت دارد؟ در پاسخ می‌توان این مدعا را مطرح کرد که دولت در این متن زمانی هدف مطلوب خود را می‌یابد که توانسته باشد کارکردها و وظایف خود را درباره‌ی جامعه به انجام رسانده و آن را به سوی آبادانی و سعادت سوق دهد که در واقع این امر، مستلزم تحقق سایر معانی دولت یعنی بخت، اقبال و ثروت در جامعه است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • کلیدواژه‌ها: دولت
  • دوره میانه
  • اندرزنامه‌ها
  • سیرالملوک
  • مردم - رعیت
  • کارکرد
  • وظایف
کتاب‌نامه
 قرآن کریم.
ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1375). مقدمه، ترجمه پروین گنابادی، تهران: علمی و فرهنگی.
انصاف پور، غلامرضا، (1356)، ساخت دولت در ایران از اسلام تا یورش مغول، تهران: امیرکبیر.
باربر، جیمز؛ و اسمیت، مایکل(1374). ماهیت سیاست­گذاری خارجی در دنیای وابستگی متقابل کشورها، ترجمه­ حسین سیف­زاده، تهران، نشر قومس.
بدیع، برتران (1380). دو دولت؛ قدرت و جامعه در غرب و در سرزمینهای اسلامی، ترجمه احمد نقیب زاده، انتشارات باز، تهران.
برزگر، ابراهیم (1383)، تاریخ تحول دولت در اسلام و ایران، تهران: سمت.
دلیر، نیره (1393) «گفتمان رعیت و راعی در نظام اندرزنامه‌ای دوره اسلامی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره 13.
دهخدا، علی اکبر (1372). لغت نامه، ج7، تهران: دانشگاه تهران، موسسه لغتنامه دهخدا.
طبری، محمدبن‌جریر (1967). تاریخ الرسل و الملوک، ج8، تحقیق محمدابوالفضل ابراهیم، دارالتراث، بیروت.
عنصرالمعالی کیکاوس‌بن‌اسکندربن‌قابوس‌بن‌وشمگیر، (1375). قابوسنامه، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: علمی و فرهنگی.
غزالی (1351). نصیحه الملوک، تصحیح جلال الدین همایی، انجمن آثار ملی، تهران.
فیرحی، داود (1382) نظام سیاسی و دولت در اسلام، تهران: سمت.
فیرحی، داود، (1385)، تاریخ تحول دولت در اسلام، قم: دانشگاه مفید.
قوام، عبدالعلی (1381). اصول سیاست خارجی و سیاست بین الملل، چ8، سمت، تهران.
لمبتون، آن (1359). نظریه دولت در ایران، ترجمه چنگیز پهلوان، کتاب آزاد، تهران.
لوئیس، برنارد (1378). زبان سیاسی اسلام، غلامرضا بهروز لک، انتشارات حوزه علمیه قم، قم.
مرزبان نامه (1355). تحریر سعدالدین وراوینی، تصحیح محمد روشن، بنیاد فرهنگ ایران، تهران.
معین، محمد (1384). فرهنگ فارسی، اهتمام عزیزالله علی زاده و محمود نامنی، تهران: نامن.
المودودی، ابوالاعلی،(1397ق) مفاهیم اسلامیه حول الدین و الدوله، کویت: دارالقلم.
نظام الملک، حسن (1340). سیرالملوک(سیاستنامه)، اهتمام هیوبرت دارک، علمی و فرهنگی، تهران.
نظام الملک، حسن (1385). سیرالملوک، ویراسته و نقد محمد استعلامی، زوار، تهران.
ونت، الکساندر (1384). نظریه­ی اجتماعی سیاست بین­الملل، ترجمه­ حمیرا مشیرزاده، دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی، تهران.
وینسنت، اندرو (1376). نظریه‌های دولت، ترجمه حسین بشیریه، چاپ دوم، نشر نی، تهران.
همایون کاتوزیان، محمدعلی، (1380). تضاد دولت و ملت نظریه تاریخ  و سیاست در ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نی.