مطالعه مقایسه‌ای الگوی کنشگر انتقادی هنجارگرا با نظریه سیاست خارجی امام خمینی(س)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای روابط بین‌الملل ـ دانشگاه خوارزمی تهران

2 استاد گروه روابط بین‌الملل دانشگاه خوارزمی

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی مقایسه‌ای نظریه سیاست خارجی امام خمینی(ره) با الگوی نظری سیاست خارجی مستخرج از نظریات هنجاری و انتقادی روابط بین‌الملل انجام شده است. بررسی مقایسه‌ای مبانی و اصول روش‌شناختی، معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی هر یک از نظریات مذکور، منجر به شکل‌گیری و ارائه چارچوب مفهومی تحقیق در قالب الگوی سیاست خارجی «انتقادی هنجارگرا» گردید که بر اساس آن، امکان تجزیه‌وتحلیل و نیز فهم نظریه سیاست خارجی امام خمینی(ره) فراهم می‌گردد.
یافته این پژوهش حاکی از آن است که علی‌رغم وجود اختلافاتی در مبانی نظری هر دو رویکرد مذکور، در بعد آسیب‌شناسی و تجویزگرایانه از اشتراکاتی برخوردار هستند؛ چنانچه هر دو رویکرد نظام موجود بین‌المللی را ناعادلانه، تحت نفوذ اراده و خواست قدرت‌های هژمون دانسته و ازاین‌رو بر ضرورت رهایی انسان‌ها از محدودیت‌های ساختارهای نظام سلطه و نیز بازتعریف و باز صورت‌بندی مفاهیم و ساختارهای آن تأکید ‌ورزیده و به دنبال طرح‌ریزی نظامی عادلانه و هنجارگرا هستند؛ البته دراین‌بین، وجه تمایز عمده اندیشه سیاست خارجی امام خمینی(ره) توجه و تأکید ایشان بر بعد الهی نظام آفرینش و نیز برخورداری از رویکردی مبناگرایانه و دین‌مدارانه به پدیده‌های آن است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Study on Critical Normative Actor with Imam Khomeini's Foreign Policy Theory

نویسندگان [English]

  • Mohmmad Mahmoudi kia 1
  • Arsalan Ghorbani Sheikhneshin 2
1
2 Professor - Faculty of International Relations- Kharazmi University
چکیده [English]

This study aimed to compare the Imam Khomeini's foreign policy doctrine with theoretical approach derived from normative and critical theory of international relations. comparative study in field of methodological, epistemological and ontological principles of any of these theories, leading to the formation of a conceptual framework towards study of foreign policy, which named here, "critical normative approach" and accordingly it make possible to analyze and understand foreign policy doctrine of Imam Khomeini (RA).
Findings of this study suggest that despite the differences in theoretical foundations, both of these approaches are common in the pathological and prescriptive dimensions; both approaches regard the existing international system as unjust, under the influence of the will of the hegemonic powers, and this Emphasizes the necessity of human liberation from the constraints of the structures of the domination system, as well as the redefinition and redevelopment of its concepts and structures, and are seeking to stablish a just and normative international system; however, the main difference between Imam Khomeini's foreign policy thinking is rely on his emphasis on divine dimension of all Creation, as well as having a foundational and religious approach to its phenomena

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Khomeini
  • foreign policy
  • Normative Theory
  • Critical Theory

مراجع

ابراهیمی، جعفر و دیگران (1386). «مکتب فرانکفورت و نظریه انتقادی: آراء و نظریه‌ها». پژوهشنامه علوم اجتماعی، 1(4): 86-65.
بشیریه، حسین (1376). تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم. تهران: نشر نی‌.
بیات، داود (1390). «سیری در آراء معرفت‌شناسانه امام خمینی(ره)». فصلنامه آیین حکمت، سال 3، تابستان و پاییز، مسلسل 8-9‌: 69-31.
بیلیس، جان و اسمیت، استیو (1388). جهانی‌شدن سیاست: روابط بین‌الملل در عصر نوین. ترجمه ابوالقاسم راه‌چمنی، تهران: ابرار معاصر.
جمشیدی، محمدحسین (1384). اندیشه سیاسی امام خمینی(ره). تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
جوادی ارجمند، محمدجعفر و حق‌گو، جواد (1390). «عدالت جهانی در اندیشه امام خمینی(ره) و نظریه انتقادی روابط بین‌الملل». مطالعات انقلاب اسلامی، 8(26): 118-93.
خمینی، روح‌الله (1378). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)‌.
خمینی، روح‌الله (1388). شرح چهل حدیث (اربعین حدیث). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1387 الف). «سیاست خارجی رهایی‌بخش: نظریه انتقادی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه سیاست خارجی، 22(2): 28-301.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1389 الف). «مبانی فرا نظری نظریه اسلامی روابط بین‌الملل». فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، 2(6): 96-49.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1389 ب). «چگونگی و چیستی نظریه اسلامی روابط بین‌الملل». پژوهشنامه علوم سیاسی، 5(2): 142-111.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (۱۳۸۷ ب). «نظریه انتقادی، چارچوبی برای تحلیل سیاست خارجی». پژوهشنامه علوم سیاسی، 3(2): 61-125.
ذاکریان، مهدی و مفیدی احمدی، حسین (1391). «پایبندی به قواعد نظام بین‌الملل از منظر نظریه‌های هنجاری روابط بین‌الملل». فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 12: 84-153.
زرگر، افشین (1386). «نظریه هنجاری روابط بین‌الملل در جهان معاصر». فصلنامه سیاست خارجی، 21(3): 636-599.
ستوده آرانی، محمد و دانشیار، علیرضا (1388). «آسیب‌شناسی روابط بین‌الملل از دیدگاه امام خمینی(ره)». فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال ششم، شماره 19: 42-11.
سلیمانی، رضا (1392). «تبیین‌پذیری رویکرد سیاست خارجی انقلاب اسلامی در پارادایم‌های اصلی روابط بین‌الملل». پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره 8: 23-1.
عبداله خانی، علی (1383). نظریه‌های امنیت: مقدمه‌ای بر طرح‌ریزی دکترین امنیت ملی(جلد 1). تهران: ابرار معاصر تهران‌.
عطارزاده، مجتبی (1387). «امنیت‌مداری در رویکرد سیاست خارجی امام خمینی(ره)». فصلنامه دانش سیاسی، 4(2): 128-93.
گریفیتس، مارتین (1388). دانشنامه روابط بین‌الملل و سیاست جهان. ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی‌.
مشیرزاده، حمیرا (1383). «سازه‌انگاری به‌عنوان فرا نظریه روابط بین‌الملل». فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 65: 143-113.
مشیرزاده، حمیرا (1384). «نظریه انتقادی روابط بین‌الملل و گفت‌و‌گوی تمدن‌ها». فصلنامه پژوهش سیاست نظری، شماره 1، پاییز و زمستان‌: 68-43.
مقیمی، غلامحسن (1388). «مبادی و مبانی اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)». فصلنامه معرفت، سال هجدهم، شماره 138‌: 104-87.
میراحمدی، منصور (1386). «نظریه انتقادی نو، نظم دموکراتیک مشورتی و الگوی مردم‌سالاری دینی». پژوهشنامه علوم سیاسی، 3(1): 226-193.
ونت، الکساندر (1384). نظریه اجتماعی سیاست بین‌الملل. ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
یزدانی، عنایت‌الله و دیگران (1390). «انقلاب اسلامی ایران، نظام بین‌الملل و نظریه انتقادی». فصلنامه دانش سیاسی، 7(2): 228-205.
 
Anckar, C. (2008). “On the Applicability of the Most Similar Systems Design and the Most Different Systems Design in Comparative Research”. International Journal of Social Research Methodology, Vol. 11(5): 389-401.
Ashley, R‌‌. K‌‌. & R‌. B‌. J‌‌. Walker (1990). “Conclusion: Reading Dissidence/Writing the Discipline: Crisis and the Question of Sovereignty in International Studies”. International Relations Quarterly, 34(3): 367-416‌.
Ashley, R‌‌. K‌‌. (1981). “Political Realism and Human Interests”. International Studies Quarterly, 25(2): 204-236‌.
Baylis, J‌., Smith, S‌‌. (2001). the Globalization of World Politics: An Introduction to International Relations. 2nd edition, Oxford University Press‌.
Beitz, C. R‌‌. (1988). “Recent International Thought”. International Journal, 43(2): 183-204.
Booth, K‌‌. (1991). “Security in Anarchy: Utopian Realism in Theory and Practice”. International Affairs, 67(3): 527-545‌.
Brown, C‌‌. (1992). International Relations Theory: New Normative Approaches. London: Harvester Wheatsheaf‌.
Cox, R‌. W‌‌. & Sinclair, T‌. J‌‌. (1996). Approaches to World Order. Cambridge: Cambridge University Press‌.
Cox, R. W‌‌. (1981). “Social Forces, States and World Order: Beyond International Relations Theory”. Millennium, Journal of International Studies, 10(2): 126-155.
Cox, R‌‌. W. (1996). "A Perspective on Globalization”. In: J‌. H‌‌. Mittelman (ed‌.), Globalization: Critical Reflections, Lynne Rienner Pub, International Political Economy Yearbook, Vol‌‌. 9‌.
Cox, R‌‌. W. (2002). “Universality in International Studies: A Historical Approach‌”. In Harvey and Brecher, Critical Perspectives in International Studies, University of Michigan Press‌.
Devetak, R‌‌. (2005). “Critical Theory”. In: Burchill, S‌., Linklater, A‌‌. and et al., Theories of International Relations, 3rd edition, Macmillan‌.
Hoffman, M‌‌. (1987). “Critical Theory and the Inter-Paradigm Debate”. Millennium: Journal of International Studies, 16(2): 231-250‌.
Hoffman, M. (1988 B). “Critical Theory and the Inter-Paradigm Debate”. Millennium: Journal of International Studies, 16(2): 231-250.
Hopf, T. (2000). “The Promise of Constructivism in International Relations Theory”. In: A. Linklater (ed.), International Relations: Critical Concepts in Political Science, London: Routledge.
Horkheimer, M‌‌. (1982). Critical Theory. New York: Seabury Press; reprinted Continuum: New York, View at: Stanford Encyclopedia of Philosophy- http://plato‌. stanford‌. Edu/
Horkheimer, M‌‌. (1993). Between Philosophy and Social Science. Cambridge: MIT Press‌‌. View at: Stanford Encyclopedia of Philosophy- http://plato‌. stanford‌. edu/.
Inwood, M. (1992). A Hegel Dictionary, Oxford: Blackwell.
Linklater, A‌. (1990 A). Beyond Realism and Marxism: Critical Theory and International Relations. London: Macmillan‌.
Linklater, A‌. (1990 B). Men and Citizens in the Theory of International Relations. 2nd ed‌. , London: Macmillan‌.
Linklater, A‌‌. (1992). “The Question of the Next Stage in International Relations Theory: A Critical-Theoretical Point of View”. Millennium: Journal of International Studies, 21(1): 77-98‌.
Neufeld, M. (1993). Interpretation and the Science of International Relations. Review of International Studies, 19(1): 39-61.
Neufeld, M‌‌. (1995). the Restructuring of International Relations Theory. Chapter 5, Cambridge: Cambridge University Press: 95-122‌.
Neufeld, M. (2016). “The Right and the Good in International Ethics”. View at: August 9, 2016, at: www‌. trentu‌. ca/org/tipec/2neufeld9‌.pdf‌.
Price, R‌‌. & Reus-Smit, C‌‌. (1998). “Dangerous Liaisons? Critical International Theory and Constructivism”. European Journal of International Relations, 4(3): 259-294‌.
Reus-Smit, C‌‌. (1996). “The Normative Structure of International Society”. In: F‌‌. Osler Hampson and J‌‌. Reppy (eds‌.) Earthly Goods: Environmental Change and Social Justice, Chapter 5, Cornell University Press, Ithaca and London‌.
Reus-Smit, C‌‌. (2001). “The Strange Death of Liberal International Theory”. European Journal of International Law, 12: 573-594‌.
Shapcott, R‌‌. (2001). Justice, Community and Dialogue in International Relations. Cambridge: Cambridge University Press‌.
جستارهای سیاسی معاصر
دوره 8، شماره 23 - شماره پیاپی 23
اردیبهشت 1396
صفحه 91-115

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار