تحلیل مبانی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در پرتو مؤلفه قدرت نرم‌افزاری

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دانشگاه اصفهان

2 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

3 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

چکیده

امنیت ملی مهم­ترین عنصر تداوم حاکمیت و معرف پیشرفت در رابطه دولت و ملت می­باشد. جمهوری اسلامی ایران، با ارائه نظریه مردم‌سالاری دینی به‌عنوان جایگزین و رقیبی برای گفتمان هژمون لیبرال-دموکراسی غرب، توانسته است علی­رغم تمامی تهدیدهای داخلی و فشارهای بین­المللی به حیات خود ادامه دهد. پرسش مقاله این است که حفظ امنیت و استمرار حیات نظام جمهوری اسلامی ایران معلول چه عواملی است؟ در مقام پاسخ به این پرسش فرضیه مقاله بر این مبنا قرارگرفته است که «قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران» به‌عنوان مهم­ترین مقوم راهبرد امنیتیِ واقع­گرا- عمل­گرای نظام جمهوری اسلامی ایران، عامل اصلی پایداری و تداوم این نظام در عرصه بین­المللی بوده است. ارتقای قدرت نرم جمهوری اسلامی، امکان اشاعه آرمان­های انقلاب اسلامی را در فراتر از مرزهای ملی فراهم نموده است. مبنای این قدرت نرم به معنای توانایی نفوذ عینی در رفتار دیگر بازیگران بدون تهدید آفرینی و یا پرداخت هزینه­ محسوس در نظریه مردم‌سالاری دینی با شاخصه­هایی چون فرهنگ گرایی و استقلال­طلبی تجلی‌یافته است. نوشتار پیش­ رو بر مبنای خوانش جوزف نای ازنظریه قدرت نرم به دنبال اثبات فرضیه خویش است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی– تحلیلی با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

National Security of the Islamic Republic of Iran: Investigating the Role of Software Power

نویسندگان [English]

  • Rostam Eydipoor 1
  • Mohammad Ali basiri 2
  • Enayatollah Yazdan 3
1 PhD student in international relations at University of Isfahan
2 Assistant professor Det. of political Science. University of Isfahan
3
چکیده [English]

Islamic Republic of Iran as a political system has been -despite every threat from whether inside or outside- capable to get intact by applying a theory of religious democracy as an alternative to the hegemonic Western liberal democracy. As a main question the article is to ask about the reasons and causes by which one is competent to explain continuity in the political life of Islamic Republic of Iran. In order to answer this question the article hypothesizes that the soft power of Islamic Republic as an integral to the Realist-pragmatist security strategy of Iran has been essential to perseverance and stability of the government in an international sphere., a promotion in the soft power of Islamic Republic makes it possible for the Islamic Revolution ideals to proliferate. This soft power, backed by a theory of religious democracy, is based on an objective penetration into the actor's behaviors regardless of causing any threat or a significant cost either whereas the Islamic values are maintained. Nations in this scheme are defined as a strategic depth imperative characterized by cultureless and independence polity. This strategic doctrine has emerged particularly in the ideas theorized by Imam Khomeini and Ayatollah Khamenei as well. Based on an interpretation of the soft power theory by Josef Nye, this article investigates the very hypothesis. The research method in this paper is based on analytic and descriptive.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Security
  • soft power
  • religious democracy
  • culturalism
  • independence polity
  • Islamic Republic of Iran
امام خمینی(1362) طلیعه انقلاب اسلامی: مصاحبه­های امام خمینی در نجف، قم و پاریس، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
امام خمینی، روح‌الله(1387) صحیفه امام(ره) تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
امام علی(ع)(1383) نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، چاپ سوم، قم: فرایض
برزگر، ابراهیم(1393) «دولت و استعاره امانت در مردم‌سالاری دینی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفدهم، شماره 64، صص: 34-7
بنی لوحی، علی(1378) ایران و آمریکا: امام خمینی و تبیین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر
بیل، جیمز(1371) شیر و عقاب: روابط بدفرجام ایران و آمریکا، ترجمه فروزنده برلیان، تهران: نشر فاخته
جعفری، علی‌اکبر و محمدجواد قربی(1395) «مؤلفه‌های منابع سیاسی قدرت نرم در جمهوری اسلامی ایران در افق سند چشم‌انداز 1404»، پژوهشهای سیاست اسلامی، سال چهارم، شماره 9، صص: 94-75
جعفری‌پناه، مهدی (1392) قدرت نرم و مبانی و کارکردها، تهران: عصر جوان
جلال پور، شهره؛ کیانوش پای فرد و محمد فلاح(1395) «واکاوی ساز و کارها و اهداف جنگ نرم»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال ششم، شماره 14، صص: 151-129
جمال‌زاده، ناصر (1392) قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق(ع)
حیدری، منصور و محمدجواد قربی(1395) مؤلفه‌های قدرت نرم ایران در سند مؤلفه‌های هویت ملی ایرانیان(مطالعه ارزش‌های فرهنگی)، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال ششم، شماره 15، صص: 64-46
خامنه­ای، سید علی(12/9/1379) بیانات در دیدار با مسئولان در:
خامنه­ای، سید علی(12/9/1381) بیانات در اجتماع بزرگ زائران امام 14/3/81 در:
http://www.leader.ir/langs/fa/index.php?p=bayanat&id=2273
خامنه­ای، سید علی(14/3/1394) بیانات در اجتماع بزرگ زائران امام 14/3/1394 در:
http://www.leader.ir/langs/fa/index.php?p=contentShow&id=13277
خامنه­ای، سید علی(23/7/1390) بیانات در اجتماع مردم گیلان‌غرب در:
درویشی، فرهاد(1389) «ابعاد امنیت در اندیشه و آراء امام خمینی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره سوم، صص: 82-55
دلاورپور اقدم، مصطفی (1389) امنیت نرم و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال(1387) چارچوبی مفهومی برای ارزیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک
روحانی، حسن(1391) «گفتمان امام خمینی پیرامون امنیت ملی و سیاست خارجی»، راهبرد، سال بیست و یکم، شماره 65، ص: 66-7
روشه، گی(1379) کنش اجتماعی، ترجمه هما زنجانی­زاده، مشهد: دانشگاه فردوسی
سریع­القلم، محمود(1381) «مبانی نظری سیاست خارجی دولت بوش»، مطالعات منطقه­ای، شماره 13، صص: 22-1
سیونگ یو، دال(1387) «خاورمیانه: عرصه رویارویی گفتمان سلطه­جویی و گفتمان سلطه­ستیزی»، راهبرد، شماره 47، صص: 500-483
شجاعی، هادی، منوچهر محمدی و محمدجواد نوروزی(1393) «تأثیر انقلاب اسلامی ایران در برجسته شدن موضوع قدرت نرم در روابط بین­الملل»، معرفت، سال بیست و سوم، شماره 200، صص: 36-25
طاهایی، جواد(1392) «نقد نظریه امنیت ملی»، فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، شماره 1، صص: 261-235
قاسمی، محمدعلی(1393) «مردم‌سالاری دینی و امنیت اجتماعی؛ با نگاهی انتقادی به لیبرالیسم و جامعه گرایی» فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 64، صص: 82-65
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تدوین جهانگیر منصور، چاپ چهل و سوم، نشر دوران: تهران
القرآن الحکیم
قنبرلو، عبداله(1391) «تهدیدات امنیتی خارجی و تکوین استقلال­طلبی در سیاست خارجی ایران»، مجله دانش سیاسی و بین‌الملل، سال اول، شماره 4، صص: 66-49
کاظمی، علی‌اصغر(1369) نقش قدرت در جامعه و روابط بین­الملل، تهران: قومس
کریمی مله، علی(1393) «الگوی مردم‌سالاری دینی و امنیت ملی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفدهم، شماره 64، صص: 64-35
کولائی، الهه(1383) «جهانی‌شدن و مردم‌سالاری دینی»، مجله تخصصی گروه تاریخ دانشگاه تهران، سال پنجم، شماره 67: صص: 180-153
گروه مؤلفان (1392) قدرت اسلام و جنگ نرم در اندیشه امام خمینی(ره)، تهران: پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)
گلشن‌پژوه، محمودرضا (1387) جمهوری اسلامی و قدرت نرم: نگاهی به قدرت نرم‌افزاری جمهوری اسلامی ایران، تهران: معاونت پژوهش‌های روابط بین‌الملل
ماندل، رابرت(1377) چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه مطالعات راهبردی، تهران: مطالعات راهبردی
مرادی، حجت‌اله (1388) قدرت و جنگ نرم؛ از نظریه تا عمل، تهران: ساقی
مرادی، عباس و مصطفی ابطحی(1395) «جایگاه هویت ملی در گفتمان مردم‌سالاری دینی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال سیزدهم، شماره 46، صص: 200-177
مطهری، مرتضی(1370) پیرامون انقلاب اسلامی ایران، صدرا: تهران
نای، جوزف(1387) قدرت در عصر ارتباطات از واقع­گرایی تا جهانی‌شدن، ترجمه سعید میرترابی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
نای، جوزف(1389) قدرت نرم: ابزارهای موفقیت در سیاست بین­الملل، ترجمه سیدمحسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: امام صادق
نای، جوزف(1392) آینده قدرت، ترجمه احمد عزیزی، تهران: نی
وفایی نژاد، علیرضا(1395) «بررسی نقش فرهنگ و هنر اسلامی در بازتولید قدرت نرم در جمهوری اسلامی ایران»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال ششم، شماره 14، صص: 199-185
هانتینگتون، ساموئل(1378) برخورد تمدن­ها و بازسازی نظم جهانی، ترجمه محمدعلی حمیدرفیعی، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی
Joffe, Josef(1997) American the Inescapable, Portland Oregonian
Katzenstein, peter(1996) the culture of national security: norms and identity in world politic ,new York: Columbia university press
Nye, Joseph (1991)bound to lead: the changing nature of American power, new York: basic books
Nye, Joseph (2002) information revolution and American soft power, Asian pacific review vol9, no1
Nye, Joseph (2004) soft power and American of foreign policy, political science Review quarterly, Vol. 119, no. 2
Nye, Joseph (2008) public diplomacy and soft power, Annals of the American Academy of political and social theory and international relations, Columbia: university of south Carolina press
Nye, Joseph(1990) the changing nature of world power, political science Review quarterly, Vol. 105.4
Price, Monroe (2012) “Iran and the Soft War”, International Journal of Communication, 6