نقش پیش‌فرض‌ها در شکل‌گیری مبانی نظری هویت ملی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دکتری علوم ‌سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

هویت واقعیتی عینی است که در طول تاریخ شکل می­گیرد واقعیت­های عینی نمی­توانند چندگانه باشند اگرچه می­توانند از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرند.
چگونگی شکل­گیری هویت ملی ایرانیان نیز مستثنی از این امر نیست. تاکنون نظریه­های مختلفی در خصوص هویت ملی مطرح شده است این نظریه­ها بعضاً متفاوت و در برخی موارد متضادند. تضاد این نظریه­ها مبتنی بر پیش­فرض­های متفاوت آنها در حوزه فلسفی و اجتماعی است.
پیش­فرض­های فلسفی و اجتماعی بر چگونگی شکل­گیری نظریه­ها تأثیر گذاشته و جهت و هدف آنها را مشخص می­کند. در برخی از نظریه­ها با پیش­فرض­های فلسفی، اساساً جامعه به عنوان یک واحد حقیقی به رسمیت شناخته نمی­شود بر این اساس ملت وجود حقیقی نخواهد داشت و آنچه وجود دارد فرد است. در برخی دیگر از نظریه­ها با پیش­فرضی متفاوت ملت نه تنها وجود دارد بلکه از رشد آگاهی و تکامل برخوردار است. در این مقاله تلاش شده تا ضمن بررسی نظریه­های مختلف در خصوص هویت ملی پیش­فرض­های فلسفی و اجتماعی آنان مورد بررسی قرار گیرد و ظرفیت نظریه مورد بررسی نیز به لحاظ توانایی آن جهت تحلیل واقعیت­های موجود ارزیابی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

پیش‌فرض‌ها در شکل‌گیری مبانی نظری هویت ملی

نویسندگان [English]

  • Mousa Najafi 1
  • Seyyed Reza Houseyni 2
چکیده [English]

هویت واقعیتی عینی است که در طول تاریخ شکل می­گیرد واقعیت­های عینی نمی­توانند چندگانه باشند اگرچه می­توانند از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرند.
چگونگی شکل­گیری هویت ملی ایرانیان نیز مستثنی از این امر نیست. تاکنون نظریه­های مختلفی در خصوص هویت ملی مطرح شده است این نظریه­ها بعضاً متفاوت و در برخی موارد متضادند. تضاد این نظریه­ها مبتنی بر پیش­فرض­های متفاوت آنها در حوزه فلسفی و اجتماعی است.
پیش­فرض­های فلسفی و اجتماعی بر چگونگی شکل­گیری نظریه­ها تأثیر گذاشته و جهت و هدف آنها را مشخص می­کند. در برخی از نظریه­ها با پیش­فرض­های فلسفی، اساساً جامعه به عنوان یک واحد حقیقی به رسمیت شناخته نمی­شود بر این اساس ملت وجود حقیقی نخواهد داشت و آنچه وجود دارد فرد است. در برخی دیگر از نظریه­ها با پیش­فرضی متفاوت ملت نه تنها وجود دارد بلکه از رشد آگاهی و تکامل برخوردار است. در این مقاله تلاش شده تا ضمن بررسی نظریه­های مختلف در خصوص هویت ملی پیش­فرض­های فلسفی و اجتماعی آنان مورد بررسی قرار گیرد و ظرفیت نظریه مورد بررسی نیز به لحاظ توانایی آن جهت تحلیل واقعیت­های موجود ارزیابی شود.

کلیدواژه‌ها [English]

  • هویت ملی
  • ملت
  • اصالت فرد
  • خودآگاهی
  • فرهنگ ملی

مراجع

آشوری، داریوش (1373). دانشنامه سیاسی، ویرایش دوم، تهران: مروارید.
آقابخشی، علی و مینو افشاری­راد (1379)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: چاپار.
بشریه، حسین (فروردین و اردیبهشت 1383). «ایدئولوژی­های سیاسی و هویت اجتماعی در ایران»، مجله ناقد، ش 2، سال اول.
داوری اردکانی، رضا (1365). ناسیونالیسم و انقلاب، تهران: دفتر پژوهش­ها و برنامه‌ریزی وزارت ارشاد.
راسل، برتراندر(1340-1348). تاریخ فلسفه غرب و روابط آن با اوضاع سیاسی و اجتماعی از قدیم تا امروز، کتاب سوم: فلسفه جدید، ترجمه نجف دریابندی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
رجائی، فرهنگ (1382). مشکلة هویت ایرانیان امروز، ایفای نقش در عصر یک تمدن و چند فرهنگ، تهران: نشر نی.
صنیع اجلال، مریم (1384). درآمدی بر فرهنگ و هویت ایرانی، تهران: تمدن ایرانی (وابسته به مؤسسه مطالعات ملی).
کچوئیان، حسین(1384). تطور گفتمان­های هویتی ایران (ایرانی در کشاکش با تجدد و مابعد تجدد)، تهران: نشر نی.
ماتیل، الکساندر (1384).دایره‌المعارف ناسیونالیسم، ترجمه کامران فانی و محبوبه مهاجر، تهران: وزارت امور خارجه.
مدنی، سیدجلال­الدین (1374). مبانی و کلیات علوم سیاسی، ج 1، تهران: مؤلف.
مصباح یزدی، محمدتقی (تابستان1368). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
مطهری، مرتضی (1381). پیرامون انقلاب اسلامی، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1385). فلسفه تاریخ، ج1 وج 4، تهران: انتشارات صدرا.
مکنزی، یان (1375). مقدمه­ای بر ایدئولوژی­های سیاسی، ترجمه م. قائد، تهران: نشر مرکز.
نجفی، موسی (1387). تکوین و تکون هویت ملی ایرانیان، تهران: دبیرخانه هیأت حمایت از کرسی­های نظریه­پردازی.
نجفی، موسی (1389). هویت ملی ایرانیان و انقلاب اسلامی، تهران: زمان نو.
هابزبام، ای جی (1381). ملت و ملی­گرایی پس از 1780، ترجمه جمشید احمدپور، مشهد: نیکا.
جستارهای سیاسی معاصر
دوره 6، شماره 18
اسفند 1394
صفحه 147-160

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار