دیپلماسی عمومی‌ و سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران در روابط باجمهوری آذربایجان؛ ظرفیت‌ها، موانع و راهکارها

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه تهران

2 استادیار گروه مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران

10.30465/cps.2020.28380.2377

چکیده

دیپلماسی عمومی در دنیای کنونی ابزار کارآمد سیاست خارجی است این وجه از دیپلماسی با برخورداری از گسترده‌ترین مخاطبان، از نخبگان حکومتی تا عموم مردم، از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار شده است. جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر ابتکاری را تحت عنوان سیاست همسایگی در پیش گرفته است که ارتقای وجهه ایران و همراه ساختن افکار عمومی کشورهای پیرامون یکی از پیش‌شرط‌های موفقیت سیاست همسایگی است و در مقابل، این سیاست نیز زمینه‌ساز ارتقای اعتبار و وجهه ایران در نگاه مردم کشورهای همسایه است. با توجه به پیچیدگی‌ و اهمیت مناسبات قفقازی برای جمهوری اسلامی ایران، قفقاز جنوبی و به‌ویژه جمهوری آذربایجان از اولویت‌های کاربست دیپلماسی عمومی ایران و پیشبرد سیاست همسایگی است. سئوال اصلی این پژوهش بدین‌صورت مطرح می‌شود که ظرفیت‌ها و راهکارهای ایران در استفاده از ابزار دیپلماسی عمومی و ارتقای نقش‌آفرینی آن در روابطش با جمهوری آذربایجان چیست و موانع اصلی به‌کارگیری موفق این ابزار در سیاست خارجی ایران در قبال این کشور تاکنون چه مواردی بوده است؟ فرضیه مقاله این است که با وجود برخورداری ایران از ظرفیت‌های چشمگیر، موانعی از موفقیت دیپلماسی عمومی تهران در قبال باکو جلوگیری کرده‌اند. در این پژوهش ضمن معرفی ظرفیت‌ها، موانع کاربست موفق دیپلماسی عمومی ایران در جمهوری آذربایجان ذیل سه عنوان مورد مطالعه قرار گرفته و راهکارهای پیشنهادی برای کاهش نقش منفی این موانع ذیل پنج محور ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Public Diplomacy and Neighbourhood Policy of the Islamic Republic of Iran in Relations with the Republic of Azerbaijan; Capacities, Obstacles and Solutions

نویسندگان [English]

  • Seyed Mehdi Hosseini Taghiabad 1
  • Shiva Alizadeh 2
1 Director / Caucasus Studies Institute
2 Executive Deputy / Center for Central Eurasia Studies
چکیده [English]

Nowadays public diplomacy is one of the effective tools of foreign policy. This aspect of diplomacy with its wide range of audience from the ruling elite to the general public is becoming increasingly important. Improving Iran's image and attracting the public opinion of the neighbouring nations is one of the preconditions of a successful neighbourhood policy. On the other hand, this policy also paves the way for promoting Iran's credibility and reputation in the eyes of the people of neighbouring countries. Given the complexity and importance of Iran's Caucasian relations, the South Caucasus region and especially the Republic of Azerbaijan are extremely relevant for Iran's public diplomacy and the neighbourhood policy. This study investigates the capacities and tools which Iran can use to conduct its public diplomacy and bolster its relations with the Republic of Azerbaijan. The authors also address the main obstacles to the successful implementation of Iran's public diplomacy towards republic of Azerbaijan. This study holds that "Iran has not been able to implement a successful foreign policy towards Baku despite its significant capabilities." In this essay, in addition to the capacities and the obstacles to the success of Iran's public diplomacy in the Republic of Azerbaijan, some solutions to mitigate these obstacles have been presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Republic of Azerbaijan
  • Public Diplomacy
  • Neighbourhood Policy
  • South Caucasus

مراجع

احتشامی، انوشیروان(1378)، سیاست خارجی ایران در دوران سازندگی(اقتصاد، دفاع، امنیت)، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
احمدی، حسین (1396)،بررسی کتب درسی جمهوری آذربایجان، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
استقبال 85 درصدی مردم جمهوری آذربایجان از فیلم حضرت یوسف (ع)، مصاحبه با مترجم سریال حضرت یوسف (ع) به ترکی آذربایجانی، خبرگزاری فارس، (6/8/1389)، (تاریخ دسترسی: 4/7/1398).
انتشار ترجمه آذری کتاب «وهابیت» تالیف آیت‌الله مکارم در باکو، ایسنا، https://www.isna.ir/news/93101005405/  (5/10/1393)، (تاریخ دسترسی: 26/7/1398).
ایران در جنگ قراباغ یک هواپیما پر از مهمات به جمهوری آذربایجان داد، مصاحبه با منصور حقیقت‌پور، وبسایت تحلیلی ـ خبری آذری‌ها، http://www.azariha.org/% D8%A8%D 8%A7% DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C/item/1979 (15/1/1396)، (تاریخ دسترسی: 21/5/1398).
بیکدلی، علیرضا (1396). «سیاست همسایگی فراتر از دیپلماسی؛ گزارش نشست سیاست همسایگی، راهبرد پیشنهادی برای سیاست خارجی»،http://www.scfr.ir/fa، (تاریخ دسترسی: 12/6/1398).
بیکدلی، علیرضا (مرداد 1397)، پاسخ کتبی به پرسش نویسندگان مقاله. http://www.scfr.ir/fa، (تاریخ دسترسی: 12/6/1398).
حسینی تقی‌آباد، سیدمهدی (1391)، «حرم مطهر امام رضا (ع)؛ کانونی‌ترین مزیت دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در قبال جمهوری آذربایجان». برهان مبین، مجموعه مقالات همایش علمی ـ پژوهشی امام رضا (ع)؛ ادیان، مذاهب و فرق. تهران: انتشارات فرهنگ و تمدن‏، صفحات 25-54.
سیمای آذری شبکه جهانی سحر 24 ساعته شد، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)، (3/3/1394)، (تاریخ دسترسی: 15/7/1398).
علی حسن‌اف: کمک‌های کمیته امداد را فراموش نمی‌کنیم، تقدیر از بیست سال فعالیت کمیته امداد امام خمینی در جمهوری آذربایجان، وبسایت بنیاد مطالعات قفقاز، http://ccsi.ir/vdch.wn6t23nz6ftd2.html (30/11/1392)، (تاریخ دسترسی: 23/4/1398).
علی‌اف، علی اکرام (1385)، خاطرات حاج علی اکرام، به کوشش عبدالحسین شهیدی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
کرم‌زادی، مسلم و فهیمه خوانساری‌فرد (1396)، «تبیین زمینه‌های همگرایی در روابط ایران و جمهوری آذربایجان و چالش‌های آن (از 1991 تا 2014)». مطالعات اوراسیای مرکزی،دوره10 ـشماره 1 (علمی ـ پژوهشیISC/)، صفحات 171-188.
کولایی، الهه و قاسم اصولی (1391)، «چگونگی تغییر روابط امنیتی‌شده ایران و جمهوری آذربایجان»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 5، شماره 2 (علمی ـ پژوهشیISC/)، صفحات75-94.
مراسم تقدیر از نمایندگی کمیته امداد امام خمینی در باکو، خبرگزاری ترند، http://fa.trend.az/regions/iran/2244199.html (20/2/2014)، (تاریخ دسترسی: 23/7/1398).
موسوی، رسول (1396)،«سیاست همسایگی فراتر از دیپلماسی؛ گزارش نشست سیاست همسایگی، راهبرد پیشنهادی برای سیاست خارجی»، برگرفته از نیمه پنهان کنوانسیون خزر، روزنامه اعتماد، سه‌شنبه 13/6/97، شماره 4175.
واعظی، محمود (1388)، میانجیگری در آسیای مرکزی و قفقاز: تجربه جمهوری اسلامی ایران. تهران: وزارت امور خارجه.
ویلسون، گرائم (بی‌تا)،الهام؛ سیمای یک رئیس‌جمهور، بی‌جا:بی‌نا.
یونانسیان، ایساک (1396)،«جنگ قراباغ و وقایع مرتبط با آن»، مسأله آرتساخ (قراباغ)، مجموعه مقالات، تهران: نشر هزار کرمان،صفحات 251-305.
 
Abedin, Mahan, (2004), “Iran at sea over Azerbaijan”, world Security Network, at:http://www.worldsecuritynetwork.com/Iran/Abedin-Mahan/Iran-at-sea-over-Azerbaijan, (accessed on 8/9/2019)
Anderlić, Mladen (2012). "Public Diplomacy in the CEI Area: Some Reflections". pp. 13-17. atStretegic Public Diplomacy. Diplomatic Academy Proceedings. Vol 9, No 1, 2012.
Cull, N. J (2009) Public Diplomacy, Lessons from the Past, CDP Perspectives on Public Diplomacy. Los Angeles: USC Centre on Public Diplomacy, Annenberg School, Figueroa Press.
Jelisic, J (2010) "21st century diplomacy: a necessity, not a choice, on the road to the EU", Policy brief No 55, Policy Development Fellowship Programme 2009-2010, Open Society Fund Bosnia and Herzegovina.
Kucera, Joshua (2013) “Iranian Official: We Helped Azerbaijan in Karabakh War”, EurasiaNet’s Weekly Digest, 8 March 2013.
Lynch, D (2005) "Communicating Europe to the World: what public diplomacy for the EU?",EPC Working Paper, No 21.
Matwiczak, Kenneth (2010) "Public Diplomacy Model for the Assessment of Performance". University of Texas at Austin, Lyndon B. Johnson School of Public Affairs, Policy Research Project Report, Number 170. 
McDowell, Mark (2008). "Public Diplomacy in the Crossroads: Definitions and Challennges in an "Open Source" Era", The Fletcher Forum of World Affairs, Vol. 32:3, Special Edition, pp. 7-15.
Melissen, Jan "Public Diplomacy between Theory and Practice". Text of Presentation which delivered at the First Madrid Conference on Public Diplomacy, at Spanish Ministry of Foreign Affairs' Diplomatic School, 10 October 2006.
Ross, Christopher (2002) “Public Diplomacy: Comes of Age”, The Washington Quarterly, Spring, 25:2, P. 101-114.
Veselý, Luboš (2008) Contemporary History Textbooks in the South Caucasus. Prague: Asociace pro mezinárodní otázky “Association for International Affairs”.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار