علل تداوم احزاب سیاسی در ایران معاصر مطالعه موردی جریان چپ، با تأکید بر اسناد حزبی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی

2 دانشیار دانشکده علوم‌سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی

10.30465/cps.2020.29042.2423

چکیده

احزاب سیاسی از یک سو رو در روی قدرت سیاسی و از سوی دیگر ریشه در اجتماعات انسانی و فعالیت در جامعه مدنی قرار می‌گیرند و به نسبت هر دو سمت، احزاب سیاسی واجد عللی برای تداوم یا عدم تداوم می‌باشند. احزاب چپ به عنوان بزرگ‌ترین و مستمرترین احزاب سیاسی در تاریخ معاصر ایران از این قاعده مستثنی نمی‌باشد.
این پژوهش تلاش دارد تا به طور مقایسه‌ای به ریشه‌ها و علل تداوم مستمر احزاب چپ در دوره زمانی 1332 تا 1362 پرداخته و این مهم را از مسیر بررسی اسناد درون حزبی این احزاب انجام دهد. سوال اصلی این پژوهش بیان می‌دارد که از منظر جامعه‌شناسی سیاسی عمده علل تداوم احزاب چپ از 1332تا 1362 چه بوده است؟ لذا این پژوهش با تکیه بر روش اسنادی در پی به آزمون گذاشتن فرضیه اصلی می‌باشد. فرضیه این پژوهش بیان می‌دارد که پایگاه اجتماعی سران احزاب چپ، فساد دربار، مبارزه با امپریالیسم و حمایت‌های اتحاد جماهیرشوروی در چارچوب نظام دوقطبی غیرمنعطف به عنوان علل و عوامل اصلی تداوم احزاب چپ در دوره فعالیت این تشکل‌ها در ایران به شمار می آید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Causes of Continuing Political Parties in Contemporary Iran A case study of the Left stream, with emphasis on party documents

نویسندگان [English]

  • mohammad taghi sadegh famian ghadim 1
  • Mohammad Tohidfam 2
1 Department of political science , faculty central Tehran
2 Associate Professor Department of Political Science University of Central Tehran,
چکیده [English]

Political parties are on the one hand political power and on the other are rooted in human societies and civil society activities, and in both respects, political parties have reasons for continuity or continuity. The left as the largest and most persistent political party in contemporary Iranian history is no exception.
This research attempts to compare the origins and causes of the continuation of the Left parties in the period 1332 to 1362, and to do so through the examination of their parties' intra-party documents. The main question of this research is what are the main reasons for the continuation of the left parties from 1332 to 1362 from the perspective of political sociology? Therefore, this research seeks to test the main hypothesis based on the documentary method. The hypothesis of this study suggests that the social base of left-wing leaders, corruption of the court, the fight against imperialism and the support of the Soviet Union within the framework of a rigid bipolar system as the main causes and causes of the continuation of leftist parties in Iran during the period It counts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tudeh Party
  • Political System
  • Social Status
  • Inflexible Bipolar World Order
  • Soviet Union
آبراهامیان، یرواند (‌‌١٣٨٣‌). ایران بین دو انقلاب. ترجمه کاظم فیروزمند و محسن مدیرشانه­چی‌. تهران‌: نشر مرکز.
احمدی، حمید (1381). «جریان­شناسی چپ در ایران». کتاب نقد، تابستان، شماره 23. از صفحه 221 تا 252.
اسکندری، ایرج (1381). خاطرات ایرج اسکندری: دبیر اول حزب توده ایران (1349ـ 1357)، تهران: بی­نا.
اسناد و دیدگاه­های حزب توده ایران از آغاز پیدایی تا انقلاب بهمن 1357 (1360). تهران: حزب توده ایران.
اعلامیه هیأت اجرائیه به رفقای حزبی (1325). نامه مردم، شماره اول، دوره پنجم (15 دی‌ 1325‌).
بادامچیان، اسدالله (1380). هیات­های مؤتلفه اسلامی، تهران: اوج.
برهان، عبدالله (1378). کارنامه حزب توده و راز سقوط مصدق، تهران: نشر علم.
بهروز، مازیار (١٣٨٠). شورشیان آرمانخواه، ترجمه مهدی پرتوی، تهران: انتشارات ققنوس.
پژوهش جامی (1377). گذشته چراغ راه آینده است (تاریخ ایران در فاصله دو کودتا)، ویراستار بیژن نیک‌بین، تهران: ققنوس.
جمشیدی، محمدحسین (1392). «بررسی چرایی حذف دو جریان ملی­گرا و چپ از ائتلاف انقلاب پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران». فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی. تابستان، شماره 23. از صفحه 61 تا 82.
جمعی از پژوهشگران (1387). حزب توده از شکل‌گیری تا فروپاشی (1368-1320)، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
حزب توده (1359). اسناد و اعلامیه­های حزب توده ایران، تهران: انتشارات حزب.
حزب توده (1360). اسناد‌ و دیدگاه‌ها، حزب توده ایران از آغاز پیدایی تا انقلاب، تهران: حزب توده ایران.
دهقانی­فیروزآبادی (1384). «تاثیر هویت اسلامی ـ انقلابی بر‌ رفتار‌ سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در موضوع هسته‌ای در دوره خاتمی و احمدی­نژاد»، مجله علوم سیاسی (باقرالعلوم)، سال پانزدهم، شماره 59، صص 102 – 75.
روزنامه دنیا، 1331
روزنامه سیاست، 1342
روزنامه کیهان 1357.10.26 
روزنامه کیهان 1368.2.15
روزنامه نامه رهبر، 1323
روزنامه نامه مردم 1325
روزنامه نوید، 1357
زعیم، کورش (1377). جبهه ملی ایران از پیدایش تا کودتای 28 مرداد، تویسرکان: نشر تاخ.
سالنامه حزب توده 1349
ضابط­پور، غلامرضا (1380). «ناکارآمدی احزاب سیاسی در ایران معاصر». فصلنامه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم. زمستان، شماره 16.
طبری‌، احسان (1356) «اسلام و سوسیالیسم». دنیا. د ٣.
طبری‌، احسان (1368). از‌ دیدار‌ خویشتن‌، یادنامه‌ زندگی. به کوشش‌ ف. شیوا‌. سوئد: نشر باران.
طبری، احسان (1341). «ماهیت و هدف­های اصلاحات نیم­بند شاه و امپریالیسم» در اسناد و دیدگاه­های حزب توده (1360). تهران: انتشارات حزب توده ایران.
طبری، احسان (1348). بررسی­هایی درباره برخی از جهان­بینی­ها و جنبش­های اجتماعی در ایران. بی­جا، بی­نا.
طبری، احسان (1366). کژراهه (خاطراتی از حزب توده)، تهران: امیرکبیر.
قدسی­زاده، پروین (1389). «ماهیت دولت پهلوی از دیدگاه حزب توده ایران». فصلنامه علمی ـ پژوهشی تاریخ اسلام و ایران. دانشگاه الزهراء. سال 20، دوره جدید، شماره 6، پیاپی 85، تابستان.
کامبخش، عبدالصمد (1360). شمه‌ای درباره تاریخ جنبش کارگری ایران: سوسیال دمکراسی انقلابی، حزب کمونیست ایران، تهران: حزب توده ایران.
کیانوری‌، نورالدین (١٣56). «حزب توده ایران و روحانیت مبارز». نشریه سیاسی و تئوریک دنیا‌. س ٢. ش ٤.
کیانوری‌، نورالدین (١٣٥٨). پرسش و پاسخ‌. تهران: انتشارت حزب توده ایران.
کیانوری‌، نورالدین (١٣٦١). حکم تاریخ به پیش میرود. تهران: انتشارات سازمان فدائیان خلق‌ ایران.
کیانوری‌، نورالدین (١٣٧٣). مقاله تحلیلی از‌ انقلاب‌ ١٣٥٧‌. تهران: انتشارات حزب‌ توده‌ ایران.
کیانوری، نورالدین (1372). خاطرات نورالدین کیانوری، تهران: انتشارات اطلاعات.
محرم­خانی، فریبرز (1393). «بررسی موضع حزب توده در قبال انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی تاریخ اسلام و ایران. دانشگاه الزهراء. سال 24، دوره جدید، شماره 13، پیاپی 98، بهار و تابستان. 125 تا 148.
مطالعات و پژوهش­های سیاسی (1370). سیاست و سازمان حزب‌ توده‌ از آغاز تا فروپاشی، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
نجاتی، غلامرضا، (1386). تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران. تهران: رسا.
هفته­نامه به­سوی آینده 1329.