ابوعلی مُسکویه و خرد سیاسی چندآوایی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری اندیشۀ سیاسی دانشگاه تهران و عضو شورای علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

چکیده

چکیده
جاویدان خرد آمیزه‌ای از متون گوناگون است. ابوعلی مُسکویه در این مجموعه حکمت‌های متعددی از فرهنگ‌ها و افق‌های اجتماعی گوناگون را فراهم آورده است. آوا‌های متکثر جاویدان خرد، با محوریت عقلِ اخلاق‌بنیاد، درواقع نوعی فلسفۀ عملی چندگانه را صورت‌بندی می‌کنند. مسکویه با کنار هم قراردادن حکمت‌‌‌‌‌های ایرانی، رومی، هندی، عرب پیش از اسلام، و عرب دورۀ اسلامی آرمان عقلی سراسرْ جهانی و ابدی را طراحی کرد و در ورای تمدن‌ها و ملت‌ها، شاکله‌ای انسان‌گرایانه را ترسیم کرده است. جاویدان خرد، به منزلۀ متنی چندآوایی، عرصۀ پذیرش «دیگری» است و بردباری سیاسی و آموختن از «دیگری» را به مخاطب می‌آموزد. در سراسر این کتاب حضور دیگری ملموس است؛ دیگریِ عرب، دیگری هندی، دیگری رومی، دیگری یونانی، دیگری مسلمان، و دیگری نامسلمان. پذیرش دیگری چون مبتنی‌بر اخلاق انسان‌گرایانه است، خرد مصلحت‌اندیشِ سیاست را از خشونت تهی می‌سازد و به این اعتبار، مرز دقیقی بین عقلانیتِ حکمت عملی جاوید و عقلانیت نهفته در سنت رئالپولیتیک برقرار می‌شود. حکمت‌ عملی ابوعلی مسکویه برای ابتنای نظریۀ سیاسی معاصر بر میراث قدمایی ظرفیت‌های فراوانی دارد. این ظرفیت‌های نهفته را می‌توان، در چهارچوب اقتضائات دوران، «آشکار» یا «بازنویسی» کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ibn Miskawayh and Polyphonic Political Wisdom

نویسنده [English]

  • Reza Najafzadeh
چکیده [English]

Book of Eternal Wisdom (Ketāb al-Hekma al-āleda) is a text composed of different texts. Ketāb al-Hekma al-āleda as an Arabic translation of the Persian work Jāvidān erad comprised various Hikmats from different cultures and so many social horizons. Plural voices of Book of Eternal Wisdom, with the ethics-based Reason in core, in truth, formulated a kind of multiple practical philosophy. Ibn Miskawayh designated an image of a universal and eternal wisdom, and draw a humanistic schema beyond the cultural borders, collecting Iranian, Roman, Indian, pre-Islam Arabic and Islamic Arab heritage. Book of Eternal Wisdom as a polyphonic text is a realm of discovering the Other, promoting political tolerance and learning from the Other. Presence of the Other is an evident matter throughout the book; the Arab other, the Greek other, the Muslim other, and the non-Muslim other. Approval of the Other based upon a humanistic ethics, empties the realistic reason of politics from violence and then drives a concrete border between rationality of practical wisdom of the eternal and the rationality that we find in Realpolitik tradition. Ibn Miskawayh`s practical wisdom has so many potentialities for reconstructing the contemporary political thought on the Old tradition. It is possible to “express” or “re-write” these potentialities upon the contemporary situations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: practical reason/wisdom
  • Old tradition
  • Iranian-Islamic legacy
  • democratic political stratagem
  • non-violent rationality