بررسی انتقادی دیدگاه کارل پوپر درباره غایت‌اندیشی اجتماعی با توجه به بحران همه‌گیری بیماری کرونا

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشکده اندیشه سیاسی، تمدن و انقلاب اسلامی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی، پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات‌فرهنگی، تهران، ایران.

چکیده

کارل پوپر، غایت‌اندیشی اجتماعی را برای رسیدن به یک «جامعه‌باز» که جامعه مطلوبِ مد نظر وی است، نفی می‌کند. او این غایت‌اندیشی اجتماعی را در قامت دو مفهوم «مهندسی‌اجتماعی کل‌گرایانه» و «تاریخ‌انگاری» مطرح کرده‌است. با پیش آمدن وضع جدیدی که با بروز همه‌گیری بیماری کرونا نمود پیدا کرده‌، عینیت‌های اجتماعی با شمولیت‌ گسترده‌ای، پرسش‌های جدیدی را پیش آورده‌اند که فلسفه علوم‌اجتماعی پوپر را با چالش‌های بسیار جدی مواجه می‌کند. پرسش اصلی این پژوهش، براین اساس شکل گرفته‌است که، همه‌گیری بیماری کرونا چگونه می‌تواند نفی غایت‌اندیشی را در فلسفه‌اجتماعی کارل پوپر مورد نقد قرار دهد؟ با بررسی انتقادی انجام شده بر اساس روش «ابطال‌گرایی» هر دو عنصر «مهندسی‌اجتماعی کل‌گرایانه» و «تاریخ‌انگاری» که بنابر رای و نظر پوپر، وجودشان موجب ایجاد «جامعه‌بسته» می‌شود، حیاتی تازه یافته‌اند و به‌واسطه این حیات، غایت‌اندیشی اجتماعی در همه جهانِ مبتلا به بیماری همه‌گیر کرونا در قامت پرسش‌هایی بنیادین، به‌طور جدی و گسترده‌ای طرح شده‌است و این امکان وجود دارد که در افق معنایی، پاسخ یا پاسخ‌هایی «توحیدی» و «دینی» به آنها داده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Study of Karl Popper's Perspective on Social Ideology in Relation to the Corona Epidemic Crisis

نویسندگان [English]

  • Fariba Sadat Mohseni 1
  • Ali Bahrami 2
1 Assistant Professor of the Institute of Political Thought, Revolution and Islamic Civilization, Institute of Humanities and Cultural Studies
2 PhD Student in Political Thought, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Karl Popper rejects the social ideology of achieving the "open society" that he seeks. He put this social thinking in terms of the two concepts of "holistic social engineering" and "historiography". With the emergence of a new situation that has emerged with the outbreak of coronary heart disease, widespread social objects have raised new questions that pose a very serious challenge to Popper's philosophy of the social sciences. The main question of this research is based on how the epidemic of Corona can criticize the negation of ideology in Karl Popper's social philosophy? Both critical elements of "totalitarian social engineering" and "historiography", whose existence, in Popper's view, give rise to a "closed society" have been revived by a critique based on the method of "falsificationism". With coronary heart disease, the basic questions are seriously and extensively posed, and it is possible to give them "monotheistic" and "religious" answers or answers on a semantic horizon.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Karl Popper
  • Political Philosophy
  • Philosophy of Social Sciences
  • Social Ideology
  • Open Society
  • Closed Society
آیت‌اللهی، حمیدرضا (1399). فلسفه و بحران کرونا، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
بشیریه، حسین (1392). لیبرالیسم و محافظه‌کاری، چاپ دوازدهم، تهران: نی.
پارسانیا، حمید (1376). «فلسفه علوم‌اجتماعی و جامعه‌شناسی معرفت»، فصلنامه معرفت، شماره20، 79-70.
پارسانیا، حمید (1395). جهان‌‌های اجتماعی، چاپ سوم، قم: کتاب فردا.
پوپر، کارل (1368). جامعه‌باز و دشمنان آن، ترجمه: عزت‌الله فولادوند، چاپ سوم، تهران: خوارزمی.
پوپر، کارل (1385). زندگی سراسر حل مسئله است، ترجمه: شهریار خواجیان، چاپ پنجم، تهران: نشرمرکز.
پوپر، کارل (1387). فقر تاریخی گری، ترجمه: احمد آرام، تهران: خوارزمی.
پوپر، کارل (1389). اسطوره چارچوب، ترجمه: علی پایا، چاپ اول، تهران: طرح‌نو.
پوپر، کارل (1393). می‌دانم که هیچ نمی‌دانم، ترجمه: پیروز دستمالچی، چاپ ششم، تهران: ققنوس.
خرمشاهی، بهاءالدین (1382). پوزیتیویسم منطقی(رهیافتی انتقادی)، تهران: علمی و فرهنگی.
داوری اردکانی، رضا (1387). سیری انتقادی در فلسفه کارل پوپر، چاپ چهارم، تهران: دانش و اندیشه معاصر.
ریتزر، جورج (1390). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه: محسن ثلاثی، چاپ هفدهم، تهران: علمی.
فولادوند، عزت‌الله (1377). خرد در سیاست، چاپ اول، تهران: طرح نو.
فی، برایان (1389). فلسفه امروزین علوم‌اجتماعی، ترجمه: خشایار دیهیمی، چاپ چهارم، تهران: طرح‌نو.
قاری، حاتم (1392). اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، چاپ چهاردهم، تهران: سمت.
لیتل، دانیل (1388). تبیین در علوم‌اجتماعی، ترجمه: عبدالکریم سروش، چاپ پنجم، تهران: صراط.
نجفی، موسی (1386). مراتب ظهور فلسفه سیاست در تمدن اسلامی، چاپ‌دوم، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
نراقی، احسان (1392). علوم‌اجتماعی و سیر تکوینی آن، چاپ ششم، تهران: نشر فرزان.
هابرماس، یورگن، اندیشمندان راجع به کرونا و جهان پس از آن چه گفتند؟، 3/03/1400، www.mehrnews.com/news/4947574
هایدگر، مارتین (1386). فلسفه تکنولوژی، ترجمه: شاپور اعتماد، چاپ سوم، تهران: مرکز.