تغییر ساختار و مولفه‌های قدرت پس از همه‌گیری کرونا؛ آینده پژوهی تاریخ اکنون

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

همه‌گیری کرونا تغییرات زیادی را بر جوامع انسانی تحمیل کرد. فراگیری این بیماری موجب شد ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دنیای معاصر به چالش کشیده شود و به‌دنبال آن ایده‌های جدیدی در مورد آیندة جوامع بشری ارائه شود. از جمله در سطح قدرت سیاسی ایدة سقوط قدرت‌های پیشین، ظهور تمدن‌های جدید و گذار جوامع انسانی به سوی جنگ‌های بیولوژیک پدیدار شده است که در آن به نقش فناوری‌های پیچیدة زیستی و تسلط آن‌ها بر زندگی بشر تاکید می‌شود. بر اساس این ایده انسان معاصر در مواجهه با شرایط جدید مجبور است از آزادی‌های خود چشم بپوشد و تن به تسلط فناوری‌های نوین دهد و حتی روابط اجتماعی خود را از طریق این فناوری‌ها سامان دهد. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که انسان معاصر در مواجهه با تهدیدهای بیولوژیک چگونه از فناوری کمک خواهد گرفت و این امر چه تاثیری در مولفه‌های قدرت باقی خواهد گذاشت. بر اساس آینده پژوهی تاریخ اکنون و رویکرد دانش ـ قدرت فوکو به نظر می‌رسد جهشی در استفاده از فناوری‌‌های نوین در زندگی انسان معاصر روی خواهد داد و این فناوری‌ها نظام قدرت فعلی را تغییر خواهد داد به‌گونه‌ای که تعریف جدیدی از مفهوم امنیت و قدرت سیاسی بر اساس مشارکت بیشتر مردم شکل خواهد گرفت. واکسیناسیون نیز از مولفه‌های مهم شکل دهندۀ قدرت دولت‌ها محسوب خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Changes in the Structure and Components of Power After the Corona Pandemic Changes in the Structure and Components of Power After the Corona Pandemic

نویسنده [English]

  • Nayereh Dalir
Associate Professor, Institute of History, Institute of Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

Changes in the Structure and Components of Power After the Corona Pandemic

The corona pandemic imposed so many changes on human societies. The spread of the disease has challenged the cultural, social, and political structures of the contemporary world, leading to new ideas about the future of human societies. At the level of political power, for example, the idea of the fall of former powers, the emergence of new civilizations and the transition of human societies towards biological wars has emerged, emphasizing the role of complex biological technologies and their dominance over human life. According to this idea, contemporary man in the face of new conditions is forced to give up his freedoms and submit to the domination of new technologies and even to organize his social relations through these technologies. This study seeks to answer the question of how contemporary humans will benefit from technology in the face of biological threats, and what effect this will have on the components of power. Based on futures studies based on the analysis of present history and Foucault's theoretical knowledge-power approach, it seems that there will be a leap in the use of new technologies in contemporary human life. These technologies will change the current system of power in such a way that a new definition of the concept of security and political power will be formed based on greater public participation. Vaccination will also be an important component of government power.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pandemics
  • corona
  • power
  • technology
  • futures research
  • present history
افضلی، علیرضا، (1398)، درآمدی بر تعامل بین تاریخ و آینده پژوهی، تهران: دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی.
بل، وندل، (1398)، مبانی آینده پژوهی: علم انسانی برای عصر جدید، ترجمه مصطفی تقوی و محسن محقق، تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
حبیبی، فؤاد (1399)، «کرونا می‌تواند با رویکرد اسپینوزایی کاتالیزوری برای دگرگونی خوب تلقی شود»، http://farhangemrooz.com/news/61926/
حسندخت فیروز، سیما، نجومیان، امیرعلی، داوری اردکانی، نگار (1399)، الگویی برای بررسی مفاهیم کلیدی سیاسی اجتماعی در تاریخ ایران معاصر؛ مسئله روش، تاریخ ایران، دوره 13 ، شماره 1، صص 77-99.
حیدری، آرش (1399)، «بیماری همه‌گیر و امر سیاسی: وبای عالمگیر» گردآوری داریوش رحمانیان و زهرا حاتمی، درآمدی بر تاریخ کرونا و بیماری‌های همه‌گیر، اصفهان: خاموش.
دریفوس، هیوبرت و پل رابینو، (1385)، میشل فوکو؛ فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نی.
دلیر، نیره، (1399)، «آینده پژوهی بیماری‌های همه‌گیر بیولوژیک و انقلاب بزرگ تکنولوژیک؛ مواجهه علوم طبیعی و علوم انسانی در تاریخ اکنون» گردآوری داریوش رحمانیان و زهرا حاتمی، درآمدی بر تاریخ کرونا و بیماری‌های همه‌گیر، اصفهان: خاموش.
رحمانی، جبار (1399)، سبک زندگی مراقبتی در شرایط بحران کرونا و سهم اصحاب علوم انسانی در ایران، جستارهایی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی بحران ویروس کرونا در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
رز، جوزف (1377)، قدرت و دانش، نشریة علوم سیاسى، دانشگاه باقرالعلوم، شماره 3.
رضائی، مسعود (1399)، الگوها و نظریه‌های تغییر رفتارهای سلامت در مواجهه با کرونا، مجموعه مقالات معرفت و محنت: جستارهایی از علوم انسانی درباره کرونا، گردآوری و تدوین: سیدمحسن علوی‌پور، حوریه احدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ژیژک، اسلاوی (1399)، عالمگیر، ترجمه هوشمند دهقان، تهران: صدای معاصر.
سردار، ضیاءالدین، ( 1396)، آینده: تمام آنچه که اهمیت دارد، ترجمه محسن طاهری دمنه، تهران: آینده پژوه.
شواب، کلاوس (1396)، انقلاب صنعتی چهارم، ترجمه طوفان عزیزی، تهران: دانشگاه خاتم.
ضیمران، محمد، (1399)، میشل فوکو: دانش و قدرت، تهران: هرمس.
طاهری‌کیا، حامد (1399)، راهکارهایی برای استفاده از فضای مجازی در مبارزه با ویروس کرونا، جستارهایی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی بحران ویروس کرونا در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
عبدی، عیسی (1399/الف)، «کرونا و تاریخ مفهومی»،
عبدی، عیسی (1399/ب)، ابعاد زبان‌شناختی «ایران دوره کرونا»، سایت فرهنگ امروز،
عنایت الله، سهیل، (1398)، تحلیل لایه لایه‌ای علت‌ها؛ نظریه و موردکاوی‌های یک روش‌شناسی یکپارچه و متحول ساز آینده پژوهی(مجموعه مقالات)، ترجمه مسعود منزوی، تهران: موسسه صنایع دفاعی و مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
عنایت الله، سهیل، (1393)، پرسش از آینده: روش‌ها و ابزارهای تحول سازمانی و اجتماعی، ترجمه مسعود منزوی،  تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
فرمهینی‌فراهانی، محسن (1396)، بررسی معرفت‌شناسی اسپینوزا و لوازم تربیتی آن با رویکرد انتقادی بر مبنای آموزه‌های اسلامی، نشریه حکمت و فلسفه، سال سیزدهم، شماره چهارم، صص 57-76.
فوکو، میشل (1378)، مراقبت و تنبیه: تولد زندان، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشرنی.
فوکویاما، فرانسیس، ( 1390)، آینده فراانسانی ما؛ پیامدهای انقلاب تکنولوژیک، ترجمه ترانه قطب، تهران: طرح نو.
قزلسفلی، محمدتقی (1399)، سیاست کرونا، تهران: امید صبا.
گالتونگ، یوهان و عنایت الله، سهیل، (1398)، کلان تاریخ و کلان تاریخ دانان؛ دیدگاه‌هایی پیرامون تغییر فردی، اجتماعی و تمدنی، ترجمه عبدالمجید کرامت زاده و مسعود منزوی، تهران: دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی.
ماحوزی، رضا (1399)، کرونا ویروس و دوگانة ناسیونالیسم و انترناسیونالیسم، جستارهایی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی بحران ویروس کرونا در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
منصوری، رضا (1399)، علم و کرونا در ایران و جهان، جستارهایی در آموزش عالی، علم و بحران کرونا در ایران، به کوشش حسین میرزائی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
میچام، کارل (1388)، فلسفة تکنولوژی چیست؟، ترجمه مصطفی تقوی، یاسر خوشنویس، پریسا موسوی، تهران: روزنامه ایران.
میرزائی، حسین، رحمانی، جبار (1399)، نگاهی به هشتگ «در خانه می‌مانیم»؛ شکاف میان درک مردم و ستاد بحران در یک شعار، جستارهایی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی بحران ویروس کرونا در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
میلز، سارا، (1392)، میشل فوکو، ترجمه مرتضی نوری، تهران: مرکز.
نصراصفهانی، مریم (1399)، از «من» تا «دیگری»، مجموعه مقالات معرفت و محنت: جستارهایی از علوم انسانی درباره کرونا، گردآوری و تدوین: سیدمحسن علوی‌پور، حوریه احدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نیستانی، محمدرضا (1399)، کرونا و نابهنگامی یک رخداد ساده، جستارهایی در آموزش عالی، علم و بحران کرونا در ایران، به کوشش حسین میرزائی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
هراری، یووال نوح (1398)، 21 درس برای قرن 21، ترجمه سودابه قیصری، تهران: مانوش.
Yuval Noah Harari, 2020, ‘The World after coronavirus’, Financial Times, 20 March.