تأملی بر جبران ضرر و زیان اداری در صیانت از حقوق شهروندی در نظام حقوقی ایران و عراق

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه عمومی،گروه حقوق عمومی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشجوی ارشد حقوق عمومی،گروه حقوق عمومی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

3 دکتری حقوق عمومی و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی، تهران جنوب، تهران، ایران.

چکیده

ضرر و زیان اداری به عنوان بخشی از جریان اداره امور و ناقض حقوق شهروندی مطرح بوده و توجه به جبران آنها در حقوق اداری در صیانت از حقوق شهروندی بسیاری از کشورها پذیرفته شده که ایران و عراق از آن مستثنی نبوده اند. در کشور ایران و عراق ، پیرو پذیرش نظریه تقصیر در حقوق خصوصی و حقوق جزا، تقصیر اداری مستخدمین دولتی در چهارچوب نظام قضایی رسیدگی شده و بدون جبران باقی نمی ماند. ایراد ضرر و زیان موضوع جبران، شامل دو بخش ضرر مادی و معنوی بوده که جهت صیانت از حقوق شهروندان، در محاکم قضایی ایران و عراق تحت رسیدگی قرار می گیرد. فلذا حقوق کشور عراق از این حیث واجد شباهت‌های زیادی با حقوق ایران می باشد و دادگاه دادرسی اداری آن با ارکانی مشابه حقوق ایران، وظیفه رسیدگی به تخلفات اداری و جبران ضرر و زیان ناشی از اعمال اداری، رعایت حقوق شهروندان را برعهده دارد. هدف این پژوهش آن است که جبران ضررو زیان اداری در صیانت از حقوق شهروندی بررسی‌گردد. برهمین اساس پرسش اصلی پژوهش آن است مبانی جبران ضرر و زیان اداری در صیانت از حقوق شهروندی چگونه است؟ که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی و تحلیلی ضمن پاسخ به سؤال مذکور بیان گردید که مبانی جبران ضرر و زیان اداری بر اساس مسئولیت مدنی کارکنان دولت بوده که در تحقق حقوق شهروندی می‌تواند تأثیر داشته باشد و تأثیر آن غیرقابل انکار است .

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A survey on the pillars and structure of administrative courts and compensation for administrative losses in the laws of Iran and Iraq In the protection of civil rights

نویسندگان [English]

  • Ali Faghih Habibi 1
  • Zeid Alkhafaji 2
  • vajihe mohseni 3
1 Associate Professor, Department of Public Law, Department of Public Law, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Senior student of Public Law, Department of Public Law, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 PhD in Public Law and Lecturer at Islamic Azad University, South Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Administrative losses and losses have been discussed as a part of the administration of affairs and

violation of citizen’s rights paying attention to their compensation in adminstrative law has been accepted in the protection of citizen’s rights in many countries and Iran and Iraq are not exempt from this.In the country of Iran and Iraq,following the acceptance of the theory of fault in private law and criminal law,the administrative fault of government employees is dealt with within the framework of the judicial system and does not remain without compensation.The promblem of loss and damage, in the subject of compensation includes two parts,material and moral damage,which is dealt with in the judicial courts of Iran and Iraq in order to protect the rights of citizens,so the laws of the country of Iraq have many similarities with the laws of Iran in this respect,and the trial court with similar similar elements of Iranian law,it is responsible for dealing with administrative violations and compensating for losses caused by administrative actions to respect the rights of citizens.The purpose of this research is to investigate the compensation of the lossess in the protection of citizenship rights.Base on this the main questions of this list what are the basics of compensation for adminstrative losses and the protection of citizen’s rights?Using library resources and descriptive and analytical methods,while answering the above questions,it was stated that the basis of administrative losses is based on the civil responsibility of government employes,which can have in impact on the realization of citizenship rights,and its impact in undeniable

کلیدواژه‌ها [English]

  • Losses
  • Compensation
  • Citizenship rights
  • Administrative courts
  • Laws of Iran and Iraq

مراجع

منابع و مأخذ
1-اسماعیلی، علیرضا، باقری اصل، حیدر، 1400، نقش وکیل در تقلیل دعاوی و حل و فصل مسالمت آمیز به طریق داوری، مجله فقه و حقوق نوین، دوره2، ش5.
2-ابوالحمد،عبدالحمید،1381، تحولات حقوق خصوصی زیر نظر ناصر کاتوزیان. مسئولیت مدنی دولت، انتشارات: دانشگاه تهران.
3-افشون،تورج.(1385).دیدگاه های مختلف در فرآیند تصویب قانون اساسی عراق، فصلنامه مطالعات منطقه ای جهان اسلام،سال هفتم، ش25.
4-الحکیم،عبدالمجید. 1963، الموجز فی شرح القانون المدنی، الجزء الاول، بغداد: شرکت الطبع و نشر الاهلیه.
5-الطائی،عادل. (1999)، المسؤولیة المدنیة للدولة عن أخطاء موظفیها، دارالثقافه النشر و توزیع، عمان، الاردن.
6-الطماوی، سلیمان. 1968، القضاء الإداری (الکتاب الثانی – قضاء التعویض)، دار الفکر العربی، القاهرة.
7-الهاشمی،رشامحمدجعفر،موفق مهدی،مروه.(2019).الاختصاص النوعی للمحکمة الإداریة العلیا فی العراق،المحفوظات،مجلد34. جامعه البغداد،عدد5
8-بابایی، ایرج، 1384، «نقد اصل قابلیت جبران کلیه خسارات در حقو ق مسئولیت مدنی ایران»،پژوهش حقوق عمومی، دوره7 ، شماره 16
9-بادینی،حسن،1384، فلسفه مسؤلیت مدنی.چ اول. انتشار: شرکت سهامی.
10-باریکلو،1387، علی رضا، مسئولیت مدنی، تهران، انتشارات میزان.
11-بهرامی احمدی،حسین، 1388، مسؤلیت مدنی، ج اول، تهران، انتشارات: میزان.
12-بیرانوند، رضا و کوشا، جعفر و هاشمی، حمید و رنجبر، رضا، 1389،«وظایف پلیس شهروند مدار در رعایت حقوق شهروندی متهمان (در تحقیقات مقدماتی)، فصلنامۀ دانش انتظامی، دوره 12، شماره 3
13-پناهنده،سید علی محمد، 1385، تحلیل ماده 11 قانون مسئولیت مدنی، مجله دادرسی،ش57.
14-جعفری لنگرودی،محمد جعفر،1381، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، چ نهم، تهران، انتشارات: گنج دانش.
15-حسینی مراغی، میر عبدالفتاح بن علی، 1417ه.ق، العناوین، ج2. قم، انتشارات:  مؤسسه نشر اسلامی.
16-رئیسی شعار، احمد،( ۱۳۹۸)،تحلیل اصول دادرسی عادلانه مندرج در بندهای 1 و 2 ماده 14 میثاق حقوق مدنی و سیاسی در پرتو حقوق اسلام، تهران، دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین‌المللی حقوق و علوم سیاسی.
17-رفاه کریم، حسن. 2017، عبء التعویض فی مسؤولیة الإدارة عن الأخطاء الشخصیة لموظفیها وجهتها، مجله محقق الحلی، الرقم2.
18-ره پیک،حسن،1387، مسؤلیت مدنی و جبران­ها.چ اول.تهران، انتشارات: خرسندی.
19-سواد کوهی فر،سام،1389،« فعل زیان بار و عمل زیان بار در مسئولیت مدنی».ماهنامه دادرسی.ش81.
20-شاملو، باقر،مرادی، مجید، 1391، بیمه مسئولیت مدنی مقامات قضایی به مثابه یکی از تضمینات دادرسی عادلانه، مجله حقوقی دادگستری، ش77
21-شهنایی،جلیل، 1386،جایگاه دیوان عدالت اداری در تامین عدالت اداری واجتماعی، مجله پژوهش­نامه حقوقی، ش1.
22-صفایی،سید حسین و  حسین آبادی، امیر،1386، حقوق مدنی قواعد عمومی مسئولیت مدنی ، جلد اول،انتشارات: میزان
23-صفایی،سید حسین، رحیمی،حبیب الله،1390، مسئولیت مدنی(الزامات خارج از قرارداد). چ دوم.تهران، انتشارات: سمت
24-طباطبایی موتمنی. منوچهر. 1379، حقوق اداری، تهران: انتشارات سمت.
25-عکاز، حامد، 2015،التعلیق على قانون المرافعات، ج4، دار المطبوعات الجامعیة، الإسکندریة.
26-عمیدزنجانی،عباسعلی.(1384).حقوق اساسی تطبیقی،حقوق اساسی کشورهای غربی و کشورهای اسلامی،چاپ اول، تهران، انتشارات: میزان.
27-غمامی،مجید،1380، مسولیت مدنی دولت نسبت به اعمال کارکنان خود. چاپ اول،تهران، نشر: دادگستر.
28-فاضل عبدالله،2015، قدمت هذه الرسالة استکمالاً لمتطلبات الحصول على درجة الماجستیر فی القانون الخاص، قسم القانون الخاص کلیة الحقوق جامعة الشرق الأوسط
29-قاسم زاده،سید مرتضی،1387، مبانی مسئولیت مدنی،چ5، تهران، نشر: میزان.
30-کاتوزیان، ناصر، 1388، مسئولیت مدنی(ضمان قهری)، چاپ سیزدهم، تهران، انتشارات :دانشگاه تهران.
31-کریمی نیا، محمد مهدی و  صابری، آصف و انصاری مقدم، مجتبی،1400،«مطالعه تطبیقی ضرر به عنوان  رکن مسئولیت مدنی در حقوق ایران و افغانستان»، مجله پژوهشهای معاصر در علوم و تحقیقات، سال سوم، شماره 24
32-لورسا،میشل.1375. مسئولیت مدنی.ترجمه محمد اشتری.تهران، انتشارات: مؤسسه حقوق تطبیقی.
33-مبارک، عبدالکریم،2007،أحکام قانون التنفیذ، ط2، شرکة العاتک لصناعة الکتاب، القاهرة.
34-معین، محمد،1388، فرهنگ معین، چاپ سوم، تهران، ناشر زرین.
35-نائینی، محمدحسین، 1373، . منیه الطالب فی شرح المکاسب، چاپ اول، قم، مکتبه المحمدیه
36-نوری، محمد علی، 1393، قانون مدنی فرانسه بخش عقود و تعهدات، تهران: نشر گنج دانش.
37-هداوند،مهدی، آقایی طوق، مسلم، 1391، دادگاههای اختصاصی اداری در پرتو اصول و آیین های دادرسی منصفانه(حقوق ایران و مطالعه تطبیقی).
38- یزدانیان،علی، 1401، نقش و جایگاه حقوق شهروندی ، ماهنامه پایاشهر، دوره 4،  شماره 43
جستارهای سیاسی معاصر
دوره 14، شماره 4
اسفند 1402
صفحه 135-166

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار